Kolumny Trójcy Świętej w hrabstwie kłodzkim i na Śląsku

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Ten artykuł jest w fazie tworzenia


Kolumna Trójcy Świętej w Wiedniu (1693)

Kolumna Trójcy Świętej to rodzaj pomnika w formie słupa, na którego szczycie umieszczono rzeźbę Najświętszej Trójcy. Ogólne opracowanie monumentalnego dzieła opiera się na tradycji kolumn maryjnych; pierwsze kolumny Trójcy zaczęły pojawiać się w latach 80. XVII wieku. Podstawowym dziełem, które umożliwiło szerokie rozpowszechnienie kolumn Trójcy Świętej w monarchii habsburskiej, była kolumna w Wiedniu na Graben. Określiła ona też podstawowe cechy ikonograficzne tych figur: Najświętsza Trójca jest tu przedstawiona tak, że Bóg Ojciec i Bóg Syn siedzą obok siebie, a między nimi fruwa gołąb (tzw. Trójca psałterzowa), co stało się popularnym przedstawieniem w epoce baroku (innym był tzw. Tron Łaski, Gnadenstuhl, wywodzący się ze średniowiecza).

Wzory wypracowane w XVIII w. stosowane były przez lokalne warsztaty kamieniarskie regionu kłodzkiego daleko w głąb wieku XIX. Przykłady to Trójca Święta w Laskówce (gm. Bardo) tuż przy granicy z byłym hrabstwem (fot.) czy płaskorzeźba Koronacji Maryi na przydrożnej figurze (krzyżu) w Czerwieńczycach koło Nowej Rudy aż z 1857 r. (fot.). Te przykłady wpisują się w tradycjonalizm i prowincjonalizm artystyczny odbiorców i twórców dzieł rzeźbiarskich peryferyjnego zarówno względem Pragi jak i Wrocławia regionu, wyrażający się właśnie najdobitniej w kamiennych figurach ustawianych na całym obszarze przymusowo, ale z rezultatem zrekatolicyzowanego w XVII w. hrabstwa kłodzkiego i w większości katolickiego powiatu ząbkowskiego. Ten ostatni oparł się reformacji głównie dzięki działalności klasztorów cysterskich w Henrykowie, Kamieńcu Ząbkowickim i Bardzie, będących właścicielami wielu wsi okolicy.

Hrabstwo kłodzkie

Tron Łaski

  • Lesica gm. Międzylesie; Tron Łaski z 1677 (fot. 2011).

    Lesica gm. Międzylesie; Tron Łaski z 1677 (fot. 2011).

  • Zwieńczenie figury z 1677 r. w Lesicy (fot. 2001).

    Zwieńczenie figury z 1677 r. w Lesicy (fot. 2001).

  • Długopole Górne gm. Międzylesie; Tron Łaski (1717); prawdopodobnie warsztat lesicki (fot. 2016).

    Długopole Górne gm. Międzylesie; Tron Łaski (1717); prawdopodobnie warsztat lesicki (fot. 2016).

  • Długopole Górne gm. Międzylesie; Tron łaski (1717); prawdopodobnie warsztat lesicki (fot. 2016).

    Długopole Górne gm. Międzylesie; Tron łaski (1717); prawdopodobnie warsztat lesicki (fot. 2016).

  • Mielnik, pow. kłodzki; kolumna Trójcy Świętej, pocz. XVIII w. (fot. 2013).

    Mielnik, pow. kłodzki; kolumna Trójcy Świętej, pocz. XVIII w. (fot. 2013).

  • Zwieńczenie kolumny w Mielniku, pocz. XVIII w. (fot. 2013).

    Zwieńczenie kolumny w Mielniku, pocz. XVIII w. (fot. 2013).

  • Zwieńczenie kolumny w Gorzanowie, pow. kłodzki, pocz. XVIII w. (fot. 2014).

    Zwieńczenie kolumny w Gorzanowie, pow. kłodzki, pocz. XVIII w. (fot. 2014).

  • Domaszków gm. Międzylesie; Tron Łaski, 1789 r. (fot. 2014).

    Domaszków gm. Międzylesie; Tron Łaski, 1789 r. (fot. 2014).

  • Domaszków gm. Międzylesie; Tron Łaski, 1789 r. (fot. 2014).

    Domaszków gm. Międzylesie; Tron Łaski, 1789 r. (fot. 2014).

  • Domaszków gm. Międzylesie; cokół Tronu Łaski, 1789 r. (fot. 2014).

    Domaszków gm. Międzylesie; cokół Tronu Łaski, 1789 r. (fot. 2014).

  • Goworów gm. Międzylesie (fot. 2014); Tron Łaski I, XVIII w.

    Goworów gm. Międzylesie (fot. 2014); Tron Łaski I, XVIII w.

  • Goworów gm. Międzylesie (fot. 2014); Tron Łaski I, XVIII w.

    Goworów gm. Międzylesie (fot. 2014); Tron Łaski I, XVIII w.

  • Goworów gm. Międzylesie (fot. 2022); Tron Łaski II, XVIII w., renowacja 2014.

    Goworów gm. Międzylesie (fot. 2022); Tron Łaski II, XVIII w., renowacja 2014.

  • Goworów gm. Międzylesie (fot. 2022); Tron Łaski II, XVIII w., renowacja 2014.

    Goworów gm. Międzylesie (fot. 2022); Tron Łaski II, XVIII w., renowacja 2014.

  • Wilkanów ew. Idzików gm. Bystrzyca Kłodzka; nieistniejący Tron Łaski (fot. lata 20. XX w.).
    Wilkanów ew. Idzików gm. Bystrzyca Kłodzka; nieistniejący Tron Łaski (fot. lata 20. XX w.).
  • Jodłów gm. Międzylesie; destrukt Tronu Łaski w 2003 r.
    Jodłów gm. Międzylesie; destrukt Tronu Łaski w 2003 r.
  • Jodłów gm. Międzylesie; resztki cokołu Tronu Łaski w 2024 r.
    Jodłów gm. Międzylesie; resztki cokołu Tronu Łaski w 2024 r.

Trójca Święta w chwale

  • Kolumna Trójcy Świętej w Kłodzku, 1709 (fot. 2014).

    Kolumna Trójcy Świętej w Kłodzku, 1709 (fot. 2014).

  • Trójca Święta na kolumnie w Kłodzku, 1709 (fot. 2014).

    Trójca Święta na kolumnie w Kłodzku, 1709 (fot. 2014).

  • Pomnik Trójcy Świętej w Kłodzku w Parku Sybiraków, 1712 (fot. 2013).

    Pomnik Trójcy Świętej w Kłodzku w Parku Sybiraków, 1712 (fot. 2013).

  • Trójca Święta na pomniku w Kłodzku w Parku Sybiraków, 1712 (fot. 2013).

    Trójca Święta na pomniku w Kłodzku w Parku Sybiraków, 1712 (fot. 2013).

  • Gorzanów gm. Bystrzyca Kłodzka; Trójca Święta, 1732 (fot. 2014).

    Gorzanów gm. Bystrzyca Kłodzka; Trójca Święta, 1732 (fot. 2014).

  • Trójca Święta z 1732 r. w Gorzanowie (fot. 2014).

    Trójca Święta z 1732 r. w Gorzanowie (fot. 2014).

  • Kolumna Trójcy Świętej w Bystrzycy Kłodzkiej, 1736 (fot. 2015).

    Kolumna Trójcy Świętej w Bystrzycy Kłodzkiej, 1736 (fot. 2015).

  • Trójca Święta na kolumnie w Bystrzycy Kłodzkiej, 1736 (fot. 2016).

    Trójca Święta na kolumnie w Bystrzycy Kłodzkiej, 1736 (fot. 2016).

  • Nietypowe przedstawienie Trójcy świętej na pomniku w Szalejowie Dolnym gm. Kłodzko, I poł. XVIII w.?(fot. 2014).

    Nietypowe przedstawienie Trójcy świętej na pomniku w Szalejowie Dolnym gm. Kłodzko, I poł. XVIII w.?(fot. 2014).

  • Lesica (kolonia Neuwalde) gm. Międzylesie; Trójca Święta z 1780 r.; nie istnieje (fot. lata 20. XX w.).

    Lesica (kolonia Neuwalde) gm. Międzylesie; Trójca Święta z 1780 r.; nie istnieje (fot. lata 20. XX w.).

  • Krosnowice; Trójca Święta, XVIII w. (fot. 2016).

    Krosnowice; Trójca Święta, XVIII w. (fot. 2016).

  • Krosnowice; Św. Jan Nepomucen adorujący Trójcę Świętą. XVIII w. (fot. 2016).

    Krosnowice; Św. Jan Nepomucen adorujący Trójcę Świętą. XVIII w. (fot. 2016).

Koronacja Maryi

  • Kłodzko, most gotycki na Młynówce; Koronacja Matki Boskiej, 1714 (fot. 2014)

    Kłodzko, most gotycki na Młynówce; Koronacja Matki Boskiej, 1714 (fot. 2014)

  • Kłodzko, most gotycki na Młynówce; Koronacja Marii, 1714 (fot. 2014).

    Kłodzko, most gotycki na Młynówce; Koronacja Marii, 1714 (fot. 2014).

  • Międzylesie; Trójca Święta, Koronacja Maryi z 1719 r., warsztat lesicki; zniszczona przez wichurę w 2015 r. (fot. 2014).

    Międzylesie; Trójca Święta, Koronacja Maryi z 1719 r., warsztat lesicki; zniszczona przez wichurę w 2015 r. (fot. 2014).

  • Koronacja Maryi z 1719 r., warsztat lesicki; figura w Międzylesiu zniszczona przez wichurę w 2015 r. (fot. 2014).

    Koronacja Maryi z 1719 r., warsztat lesicki; figura w Międzylesiu zniszczona przez wichurę w 2015 r. (fot. 2014).

  • Koronacja Matki Boskiej; kolumna Trójcy Świętej w Lądku-Zdroju, 1741 (fot. 2015).

    Koronacja Matki Boskiej; kolumna Trójcy Świętej w Lądku-Zdroju, 1741 (fot. 2015).

  • Trójca Święta koronująca Matkę Boską na kolumnie w Lądku-Zdroju, 1741 (fot. 2015). Pomnik określany jest w publikacjach jako Trójcy Świętej. W rzeczywistości jest to Koronacja Matki Boskiej. To oczywiście też przedstawienie Trójcy Świętej, ale w specyficznej treści oraz formie i jest odrębnym typem czy raczej podtypem, o czym się informuje zasadniczo w nazwie (Koronacja Maryi i podobne), ale nie tym wypadku. Może należy to wiązać z koncepcją autora rzeźby Michała Klahra, który nie to że kamufluje scenę koronacji, ale przedstawia w taki sposób, że aby ją odczytać, trzeba spojrzeć na pomnik uważnie. Efekt jest trochę zabawny. Otóż Bóg Ojciec i Jezus trzymają koronę i przygotowują się do jej zrzucenia na głowę Maryi z dosyć dużej wysokości. Zafrapowana mina Jezusa, celującego uważnie mającą spać na głowę Matki koroną, powoduje wręcz możliwość komicznego odczytania sceny.
    Trójca Święta koronująca Matkę Boską na kolumnie w Lądku-Zdroju, 1741 (fot. 2015). Pomnik określany jest w publikacjach jako Trójcy Świętej. W rzeczywistości jest to Koronacja Matki Boskiej. To oczywiście też przedstawienie Trójcy Świętej, ale w specyficznej treści oraz formie i jest odrębnym typem czy raczej podtypem, o czym się informuje zasadniczo w nazwie (Koronacja Maryi i podobne), ale nie tym wypadku. Może należy to wiązać z koncepcją autora rzeźby Michała Klahra, który nie to że kamufluje scenę koronacji, ale przedstawia w taki sposób, że aby ją odczytać, trzeba spojrzeć na pomnik uważnie. Efekt jest trochę zabawny. Otóż Bóg Ojciec i Jezus trzymają koronę i przygotowują się do jej zrzucenia na głowę Maryi z dosyć dużej wysokości. Zafrapowana mina Jezusa, celującego uważnie mającą spać na głowę Matki koroną, powoduje wręcz możliwość komicznego odczytania sceny.
  • Nowa Ruda; kolumna Trójcy Świętej, 1798 (fot. 2016).

    Nowa Ruda; kolumna Trójcy Świętej, 1798 (fot. 2016).

  • Nowa Ruda; Koronacja Matki Bożej, 1798 (fot. 2016).

    Nowa Ruda; Koronacja Matki Bożej, 1798 (fot. 2016).

  • Tłumacżówek gm. Radków; kolumna Trójcy Świętej Koronacja Matki Boskiej, 1822 (fot. 2016).

    Tłumacżówek gm. Radków; kolumna Trójcy Świętej Koronacja Matki Boskiej, 1822 (fot. 2016).

  • Tłumaczówek gm. Radków; Koronacja Matki Boskiej, 1822 (fot. 2016).

    Tłumaczówek gm. Radków; Koronacja Matki Boskiej, 1822 (fot. 2016).

Śląsk

  • Kolumna Trójcy Świętej w Świdnicy, 1693 (fot. 2020).

    Kolumna Trójcy Świętej w Świdnicy, 1693 (fot. 2020).

  • Trójca Święta na kolumnie w Świdnicy, 1693. (fot. 2020).

    Trójca Święta na kolumnie w Świdnicy, 1693. (fot. 2020).

  • Nowogrodziec, pow. bolesławiecki; kolumna Trójcy Świętej z r. 1694 (fot. 2014).

    Nowogrodziec, pow. bolesławiecki; kolumna Trójcy Świętej z r. 1694 (fot. 2014).

  • Trójca Święta na kolumnie w Nowogrodźcu, 1694 (fot. 2014).

    Trójca Święta na kolumnie w Nowogrodźcu, 1694 (fot. 2014).

  • Henryków, pow. ząbkowicki; kolumna Trójcy Świętej z 1698 r. w zespole klasztornym cystersów (fot. 2019).
    Henryków, pow. ząbkowicki; kolumna Trójcy Świętej z 1698 r. w zespole klasztornym cystersów (fot. 2019).
  • Trójca Święta na komunie w Henrykowie (fot. 2014).

    Trójca Święta na komunie w Henrykowie (fot. 2014).

  • Trójca Święta na kolumnie w Henrykowie - druga strona (fot. 2014).
    Trójca Święta na kolumnie w Henrykowie - druga strona (fot. 2014).
  • Cieplice (Jelenia Góra); kolumna Trójcy Świętej, 1724 (fot. 2014).

    Cieplice (Jelenia Góra); kolumna Trójcy Świętej, 1724 (fot. 2014).

  • Trójca Święta, 1724 (fot. 2014); Cieplice (Jelenia Góra).

    Trójca Święta, 1724 (fot. 2014); Cieplice (Jelenia Góra).

  • Strzegom, pow. świdnicki; kolumna Trójcy Świętej, 1729 (fot. 2014).

    Strzegom, pow. świdnicki; kolumna Trójcy Świętej, 1729 (fot. 2014).

  • Trójca Święta na kolumnie, 1729; Strzegom (fot. 2014).

    Trójca Święta na kolumnie, 1729; Strzegom (fot. 2014).

  • Brzeg, kolumna Trójcy Świętej, 1731 (fot. 2014).

    Brzeg, kolumna Trójcy Świętej, 1731 (fot. 2014).

  • Brzeg, dwustronna Trójca święta na kolumnie z 1731 r. (fot. 2014).

    Brzeg, dwustronna Trójca święta na kolumnie z 1731 r. (fot. 2014).

  • Śrem, pow. ząbkowicki; Trójca Święta z 1731 r. (fot. 2023).

    Śrem, pow. ząbkowicki; Trójca Święta z 1731 r. (fot. 2023).

  • Trójca Święta w Śremie (fot. 2014).

    Trójca Święta w Śremie (fot. 2014).

  • Kamieniec Ząbkowicki, pow. ząbkowicki; Trójca Święta z 1735 r. (fot. 2023).

    Kamieniec Ząbkowicki, pow. ząbkowicki; Trójca Święta z 1735 r. (fot. 2023).

  • Trójca Święta w Kamieńcu Ząbkowickim (fot. 2023).

    Trójca Święta w Kamieńcu Ząbkowickim (fot. 2023).

  • Wysoka, pow. strzelecki; kolumna Trójcy świętej, 1748 (fot. 2015).

    Wysoka, pow. strzelecki; kolumna Trójcy świętej, 1748 (fot. 2015).

  • Trójca Święta na kolumnie w Wysokiej, pow. strzelecki (fot. 2015).

    Trójca Święta na kolumnie w Wysokiej, pow. strzelecki (fot. 2015).

  • Starczów, pow. ząbkowicki; prawdopodobnie II ćwierć XVIII w. (fot. 2023).

    Starczów, pow. ząbkowicki; prawdopodobnie II ćwierć XVIII w. (fot. 2023).

  • Trójca Święta na kolumnie w Starczowie; prawdopodobnie II ćwierć XVIII w. (fot. 2023).
    Trójca Święta na kolumnie w Starczowie; prawdopodobnie II ćwierć XVIII w. (fot. 2023).
  • Lizawice, pow. oleśnicki; pozostałości kolumny z 1769 r. (fot. 2013).

    Lizawice, pow. oleśnicki; pozostałości kolumny z 1769 r. (fot. 2013).

  • Przyłęk koło Barda, pow. ząbkowicki; pomnik Trójcy Świętej, stan w IV 2014 r. Pomnik został zniszczony całkowicie przez skręcający z wyjazdu z bazy pojazd rolniczy (II poł. II dziesięciolecia XXI w.)
    Przyłęk koło Barda, pow. ząbkowicki; pomnik Trójcy Świętej, stan w IV 2014 r. Pomnik został zniszczony całkowicie przez skręcający z wyjazdu z bazy pojazd rolniczy (II poł. II dziesięciolecia XXI w.)
  • Przyłęk, pow. ząbkowicki; pomnik Trójcy Świętej, stan w IV 2014 r.

    Przyłęk, pow. ząbkowicki; pomnik Trójcy Świętej, stan w IV 2014 r.

  • Przyłęk, pow. ząbkowicki; pomnik Trójcy Świętej (fot. 1929).

    Przyłęk, pow. ząbkowicki; pomnik Trójcy Świętej (fot. 1929).

  • Destrukt kolumny Trójcy Świętej w Uniemyślu pow. kamiennogórski, XVIII w. (fot. 2014).

    Destrukt kolumny Trójcy Świętej w Uniemyślu pow. kamiennogórski, XVIII w. (fot. 2014).

  • Izbicko, pow. strzelecki; pomnik Trójcy Świętej, XVIII w. (fot. 2015).

    Izbicko, pow. strzelecki; pomnik Trójcy Świętej, XVIII w. (fot. 2015).

  • Izbicko, pow. strzelecki; Trójca Święta (fot. 2015).
    Izbicko, pow. strzelecki; Trójca Święta (fot. 2015).
  • Milików, pow. ząbkowicki, gm. Nowogrodziec (fot. 2023)

    Milików, pow. ząbkowicki, gm. Nowogrodziec (fot. 2023)

  • Milików, pow. ząbkowicki, gm. Nowogrodziec (fot. 2023); Trójca Święta, Święta Rodzina (Chrystus jako dziecko z Marią i Józefem)

    Milików, pow. ząbkowicki, gm. Nowogrodziec (fot. 2023); Trójca Święta, Święta Rodzina (Chrystus jako dziecko z Marią i Józefem)

  • Laskówka, pow. ząbkowicki (fot. 2023).

    Laskówka, pow. ząbkowicki (fot. 2023).

  • Laskówka, pow. ząbkowicki (fot. 2015).

    Laskówka, pow. ząbkowicki (fot. 2015).

  • Laskówka, pow. ząbkowicki (fot. 2023).

    Laskówka, pow. ząbkowicki (fot. 2023).

Inne

  • Wrocław, kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja. Tympanon fundacyjny z ok. 1350 r. Tron Łaski adorowany przez Henryka Probusa i jego żonę Matyldę; umieszczony w związku z ukończenia budowy świątyni.

    Wrocław, kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja. Tympanon fundacyjny z ok. 1350 r. Tron Łaski adorowany przez Henryka Probusa i jego żonę Matyldę; umieszczony w związku z ukończenia budowy świątyni.

  • Nowa Wieś gm. Międzylesie, pow. kłodzki. Grupa Koronacja Matki Bożej w niszy fasady kościoła, 1746 (chronostych).

    Nowa Wieś gm. Międzylesie, pow. kłodzki. Grupa Koronacja Matki Bożej w niszy fasady kościoła, 1746 (chronostych).

  • Starczów, pow. ząbkowicki; Trójca Święta w kapliczce przydrożnej z II poł. XVIII w. stojącej prawdopodobnie na granicy dóbr cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego.

    Starczów, pow. ząbkowicki; Trójca Święta w kapliczce przydrożnej z II poł. XVIII w. stojącej prawdopodobnie na granicy dóbr cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego.

  • Czerwieńczyce, pow. kłodzki; krzyż kamienny z 1857 r.

    Czerwieńczyce, pow. kłodzki; krzyż kamienny z 1857 r.

  • Czerwieńczyce, pow. kłodzki; Koronacja Matki Bożej, płaskorzeźba na cokole krzyża, 1857.

    Czerwieńczyce, pow. kłodzki; Koronacja Matki Bożej, płaskorzeźba na cokole krzyża, 1857.

Zobacz

Źródło: „http://silesiacum.pl/w/index.php?title=Kolumny_Trójcy_Świętej_w_hrabstwie_kłodzkim_i_na_Śląsku&oldid=22651”