Silesiacum Stare

Chcemy pisać tu o Wrocławiu, zwłaszcza średniowiecznym i wczesnonowożytnym, ale piszemy też o tym, co nas akurat zainteresowało Symboliczny kartusz herbowy we wrocławskim ratuszu. Od prawej: herb księstwa wrocławskiego; czeski lew trzymający proporzec z herbem króla Czech co symbolizuje królewskiego starostę księstwa wrocławskiego, którym w tym czasie często była Rada Miejska Wrocławia; herb Rady Miejskiej (św. Jan Ewangelista), który do 1530 r. można identyfikować z herbem miasta; koniec XIV w. Do 1945 r. Wrocław był miastem w większości protestanckim, dlatego w jego krajobrazie nie ma tak charakterystycznych dla Krakowa czy Poznania starych kapliczek i krzyży. Dotyczy to również byłych wsi i miasteczek włączonych w XX w. w granice miasta, a także podmiejskich miejscowości będących częścią aglomeracji. Wyjątkowa jest kapliczka Dompniga, powstała jeszcze przed wybuchem reformacji (niestety nie stoi in situ, lecz znajduje się w kościele). Podobnie kilka kamiennych monolitowych krzyży, które legenda określa jako krzyże pokutne, pochodzi najpewniej ze średniowiecza. Przedwojenne krzyże spotkać można incydentalnie w dzielnicach zamieszkanych kiedyś przez katolicką mniejszość, np. na Osobowicach. Powojenna wymiana ludności zmieniła nie tylko narodowy, ale i wyznaniowy charakter miasta, prosowiecka władza nie pozwalała jednak na "skatolicyzowanie" krajobrazu kapliczkami i krzyżami. Dopiero od końca lat 80. XX w. powstawały kapliczki przydomowe, pojawiały się kapliczki skrzynkowe na drzewach. Każda parafia miała ambicję postawienia chociaż jednego krzyża w swoich granicach. Nadal jednak "nasycenie" miasta takimi obiektami jest małe. Trochę inaczej było z wolno stojącymi figurami. Habsburski Śląsk, podobnie jak całe władztwo Habsburgów, nasycony był pomnikami, takimi jak kolumny maryjne i Trójcy Świętej czy figury św. Jana Nepomucena. Barokowa rzeźba monumentalna była w okresie kontrreformacji argumentem w "dyskusji ideologicznej" wspieranego przez władców Kościoła katolickiego z protestantami, dlatego takie obiekty ustawiane były w centrach miast, najczęściej w Rynku. Silny Wrocław, mimo że leżał w księstwie bezpośrednio należącym do króla Czech, nie dał sobie narzucić takiego pomnika koło ratusza. Byłby to codzienny dotkliwy widok dla dumnych wrocławskich rajców wyznających ikonoklastyczną religię. Z tych samych względów statui takich nie ma przy miejskich farach, czyli kościele pw. św. Elżbiety i świątyni pw. św. Marii Magdaleny. Powstawały przy kościołach, które zostały w rękach biskupa wrocławskiego i zakonów oraz na stanowiącym kościelną enklawę w Mieście Ostrowie Tumskim. To tu, być może w ramach prestiżowej rekompensaty, stanął imponujący, największy w świecie, pomnik św. Jana Nepomucena. Mapa wrocławskich kapliczek, krzyży i figur Św. Wacław, katedra we Wrocławiu Herby Rehdiger, Schilling, Reichel na jednym z epitafiów w farze elżbietańskiej Pomnik Pomordowanych na Kresach Południowo-Wschodnich Kamienny krzyż na Żernikach we Wrocławiu Wrocław Kleczków - kapliczka skrzynkowa na ul. Pasterskiej Kapliczka Dompniga Wrocław Osobowice, krzyż na Placu Wyzwolenia Ostrów Tumski we Wrocławiu, figura Matki Boskiej przed katedrą Wrocław Ołtaszyn, figura św. Jana Nepomucena Wrocław Przedmieście Oławskie, św. Jan Nepomucen Kapliczka skrzynkowa w Parku Słowackiego we Wrocławiu Zaginiony krzyż kamienny przy placu Orląt Lwowskich we Wrocławiu Krzyż przy Moście Trzebnickim Północnym we Wrocławiu Kapliczka skrzynkowa przy ul. Złotnickiej we Wrocławiu Herb Wrocławia od 1530 r. Mikolaj Utmann und Schmolz z rodziną; epitafium w kościele garnizonowym we Wrocławiu Figura św. Franciszka na ul. Sudeckiej we Wrocławiu Kapliczka Dompniga Kamienny krzyż w Parku Szczytnickim we Wrocławiu Epitafium Konrada Sauermanna Wykusz w domu Langera Herby na prezbiterium kościoła św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława we Wrocławiu Katastrofa budowlana w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu w 1857 r. Artykuły Ostatnia Wieczerza; obraz z 1537 r. - portret zbiorowy patrycjuszy wrocławskich ukazanych jako uczestnicy ostatniej wieczerzy. Ludzie Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich, Herby mieszkańców Wrocławia, Dompnigowie, Heinz Dompnig, Peter Eschenloer, Filipiec Jan, Matthias Foyt, Henryk VI Dobry, Hoffmann von Hoffmannswaldau Christian, Köler Christoph, Krebel Hieronim, Krebel Mikołaj, Lindner Mikołaj, Luchs Hermann, Morenberg Gregor, Klątwa Nankera, Piotr z Głogowa, Pipples, Nikolaus von Popplau, Prockendorff Hans, Fryderyk Jakub Psarski, Rösler Bonaventura, Stein Bartholomäus, Straubinger Oswald, Georg von Stein, Tauchen Jost, Ostatnia Wieczerza; obraz 1537 r., Epitafia na kościele w Żernikach (Wrocław) Miasto Almanach śląski, Almanach wrocławski, Dawne pomniki Wrocławia, Gmerki mieszczan wrocławskich, Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu, Herby na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej Ratusza, Herby na wrocławskich kamienicach, Herby na epitafiach mieszczan wrocławskich, Herby na prezbiterium kościoła św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława, Ikonografia Wrocławia, Kapliczka Foyta uważana błędnie za kapliczkę Dompniga, Kamienne krzyże pod Wrocławiem (Die steinernen Kreuze vor Breslau), Epitafia z cmentarza i kościoła św. Barbary, Stary Wrocław - wybrane fotografie, Tympanon Jaksy, Ulica Łaciarska (Altbüsserstraße), Wrocław fotografie, Wrocławskie ciekawostki (Kleine Merkwürdigkeiten Breslaus), Wrocławski żarłok Fara elżbietańska Epitafia i płyty nagrobne; fara elżbietańska, Epitafia i płyty nagrobne na zewnętrznych ścianach wrocławskiej fary elżbietańskiej, Znaki kamieniarskie w farze elżbietańskiej, Epitafium Krappów,Epitafium Konrada Sauermanna, Epitafium Hansa Scholze, Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen i jego żony Ewy z domu Morenberg, Inskrypcja o zarazie w 1568 r., Katastrofa budowlana w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu w 1857 r., Płyta nagrobna Jana Holczela, Grobowiec Nimptschów, Płyta nagrobna Piotra Rothe młodszego, Podstawa ołtarza Prockendorffów Historia Kampania ziębicka w 1467 roku, Karol IV Luksemburski, Katastrofa morska w pobliżu Helsingborgu ok. 1360 roku, Königlicher Mann, Księstwo wrocławskie, Orzeł śląski, Proces o zdradę stanu we Wrocławiu w 1490 roku, Ugoda we Wrocławiu w 1423 r. w sprawie zabójstwa Lorenca Kopeschke von Poduschewicz, Wizyty Karola IV we Wrocławiu, Wrocław jako orędownik niemczyzny w średniowieczu, Wrocław pod koniec XV w., Wyścigi kobiet po futro Wrocławskie kapliczki, figury i krzyże Anioł z urną w Parku Zachodnim, Chaczkar przy ul. Klemensa Janickiego, Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem na ul. Katedralnej, Figura Matki Boskiej przy ul. Traugutta, Figura św. Franciszka na ul. Sudeckiej, Figura św. Jana Nepomucena na Ołtaszynie, Figura św. Jana Nepomucena na Przedmieściu Oławskim, Figura św. Jana Nepomucena przy Fürstenstrasse, Figura św. Jana Nepomucena sprzed Bramy Mikołajskiej, Kapliczka Dompniga, Kapliczka nadrzewna przy ogródkach działkowych na Sołtysowicach, Kapliczka nadrzewna przy ul. Rdestowej, Kapliczka nadrzewna w Parku Staszica, Kapliczka skrzynkowa na ul. Pasterskiej, Kapliczka skrzynkowa przy ul. Złotnickiej, Kapliczka skrzynkowa w Parku Słowackiego, Kapliczka skrzynkowa w Praczach Odrzańskich, Krzyż kamienny na Klecinie, zaginiony, Kamienna kapliczka słupowa w Ołbinie pod Wrocławiem, Kamienne krzyże przy drodze od Bramy Mikołajskiej do kościoła pw. św. Mikołaja, Krzyż kamienny w Parku Szczytnickim, Krzyż kamienny na Żernikach, Krzyż kamienny przy placu Orląt Lwowskich, zaginiony, Krzyż kamienny na Placu Królewskim (Plac Jana Pawła II), zaginiony, Krzyż przy Moście Trzebnickim Północnym, Krzyż przydrożny na wale przeciwpowodziowym na Osobowicach, Krzyż przy ul. Żywopłotowej na Osobowicach, Krzyż przydrożny przy rondzie Piotra Bednarza na Wojszycach, Krzyż przy ul. Przystankowej na Wojszycach, Krzyż przydrożny przy ul. Partynickiej, Krzyż z Chrystusem z blachy na cmentarzu św. Maurycego, Krzyż z Chrystusem z blachy przy kościele w Praczach Widawskich, nieistniejący, Kurek Wrocławski, Pomnik papieża Jana XXIII, Pomnik Pomordowanych na Kresach Południowo-Wschodnich, Pomnik św. Edyty Stein, Święty Wacław na zachodnim przedsionku portalowym wrocławskiej katedry, Wrocławskie kapliczki, krzyże i figury przydrożne, Wrocławskie kapliczki, krzyże i figury przydrożne - resume Figura św. Franciszka na ul. Sudeckiej we Wrocławiu Kapliczka Dompniga Kamienny krzyż w Parku Szczytnickim we Wrocławiu Epitafium Konrada Sauermanna Wykusz w domu Langera