Kontrapost

Kontrapost (z wł. contrapposto - przeciwieństwo, kontrast) - w sztukach plastycznych schemat kompozycyjny ustawienia postaci ludzkich, w którym ciężar ciała spoczywa na jednej nodze. Druga noga jest odciążona i wspiera się lekko na ziemi (charakterystyczne ugięcie w kolanie). Przeciwwagą jest lekkie wygięcie bioder, ramion oraz przechylenie głowy w kierunku przeciwnym do nogi utrzymującej ciężar ciała, co nadaje postaci ekspresyjności, sugerując napięcie mięśni i sprawiając wrażenie ruchu.

Ta zasada kompozycyjna pojawiła się na początku V w. p.n.e. w Grecji jako alternatywa dla frontalnej, statycznej pozy, w której ciężar figury rozłożony jest równo na obie nogi. Sam termin powstał w okresie renesansu, gdy włoscy artyści (np. Donatello, Andrea del Verrocchio) powrócili, po gotyckim kształtowaniu figur w kontrapoście, tak aby zdawały się unosić, do klasycznego schematu, wzbogacając go o studia anatomiczne.

Kompozycję rozwinął Michał Anioł, którego Dawid stał się wzorem dla rzeźbiarzy barokowych, m.in. dla Jana Brokoffa, który był autorem drewnianego modelu brązowego posągu św. Jana Nepomucena ustawionego na praskim moście Karola w 1683 r. Figura ta stała się "wzorcem" Nepomuka, a jedną z bardziej charakterystycznych cech postaci jest kontrapost.