Hieronim Krebel
Hieronimus Krebel (Hieronim Krebel), ur. prawdopodobnie najwcześniej 1455[1] - zm. 3 maja 1506 r.[2], wrocławianin z patrycjuszowskiej rodziny, której nazwisko zapisywano w dokumentach i opracowaniach również jako Krebil, Kribel, Kriebel, Knebil, Crebil, Crevil, Crebel. Sam Hieroniums występuje też jako Hieronymus oraz Jeronimus, a nazwisko pisane jest też Crebil, Krebil, Kriebel. Syn Petera Krebila (Krebela) (zm. 1486) i Kathariny z domu Dompnig[3] (zm. II poł. 1502[4]). Współcześnie jego osoba kojarzy się głownie z "epitafium Hieronima Krebela" czyli kamiennym epitafium obrazowym ufundowanym mu w 1509 r. i znajdującym się obecnie na północnej ścianie kościoła pw. św. Krzysztofa we Wrocławiu.
Życie
Obywatel Wrocławia w drugim pokoleniu. Rodzina pochodzi z księstwa legnickiego.[5], a w pierwszym członek stanu rycerskiego[6][7][8] co mocno podkreślał dbając aby używano w stosunku do niego zwrotu ritter czy miles[9]. Nie osiągnął takiego znaczenia w mieście i księstwie jak ojciec. W zachowanych dokumentach pojawia się jako inicjator pisma wrocławskiej Rady do wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Fryderyka Wettyna (1473–1510 wielki mistrz od 1498) w sprawie spadku po matce Katarzynie. W Królewcu mieszkała siostra Hieronima Jadwiga (Hedwig) zamężna z królewieckim mieszczaninem Hansem Fenche. W 1503 r., gdy wystosowany został list, była już wdową. Rada prosiła, aby wielki mistrz raczył się zgodzić i wręcz zainspirował byłą wrocławiankę do udania się do rodzinnego miasta w celu objęcia należnej jej części spadku. Autorzy sugerują, że działy spadkowe odbędą się w zgodnym porozumieniu rodzeństwa, o czym pewnie zapewniał radę Hieronim. W liście pada propozycja, aby wdowa pojawiła się we Wrocławiu na Jarmarkt Mitfaste w 1503 r., czyli jarmark wielkopostny odbywający przed Wielkim Postem. Jarmark ten we Wrocławiu odbywał się w pierwszą sobotę po święcie Ofiarowania Pańskiego, czyli w 1503 r. wypadał na dzień 4 lutego.
Hieronim był żonaty z Kunegundą (Kunigunde), córką Lorenza Heugela, wrocławskiego patrycjusza, obecnego herbem razem z ojcem Hieronima Peterem na sklepieniu Sali Seniora Rady Ratusza. Małżeństwo trwało 9 lat bo ślub odbył się w 1497 r.[10][11]
Ritter
Epitafium
Jego epitafium z 1509 r.[12] zachowało się i można je zobaczyć na północnej ścianie kościoła pw. św. Krzysztofa we Wrocławiu (drugie od lewej). Znajdujący się na epitafium herb Krebela (mityczne zwierzę pół jelenia, pół lwa) pomógł rozpoznać herb na sklepieniu Izby Seniora Rady, umieszczony na prawo od herbu Seniora, jako należący do jego ojca Petera.
Tekst inskrypcji: Anno Domini 1506 in die jubilate ob(iit) Hieronimus Krebel miles cuius anima requiescat in pacem.
W roku Pańskim 1506 zmarł w Trzecią Niedzielę Wielkanocną Hieronimus Krebel, rycerz, którego dusza niech spoczywa w pokoju.
Rodzina
Przodkowie
Niklas Krebel (starszy). Protoplasta rodzimy Kreblów. W 1387 występuje jako posiadacz alodium[13] w Bobrowie (Boberau) koło Legnicy[7]. | |||||||||||||
Niklas Krebel (młodszy), zm. w lub przed 1435[14] | |||||||||||||
N.N. | |||||||||||||
Peter Krebel, zm. 10/11 lutego[15] 1486, ślub 1455[16] | |||||||||||||
Nicolaus Poppel, zm. 9.10.1928[14] | |||||||||||||
Barbara Popplau[14] | |||||||||||||
Agnes N.N.[14] | |||||||||||||
Hieronimus Krebel | |||||||||||||
Hans Dompnig, zm. przed 1404[17] lub w 1409[16] | |||||||||||||
Heinz Dompnig (starszy), zm. 1454[16][17] | |||||||||||||
Anna Sachse[18][16] | |||||||||||||
Katharina Dompnig, zm. koniec 1502[4], ślub 1455[16] | |||||||||||||
Paulus Hörnig (starszy), zm. 1435[19] | |||||||||||||
Hedwig Hörnig [18][17][19], zm. 1467[16] | |||||||||||||
Agnes Dompnig[19][16] | |||||||||||||
Rodzeństwo
-
2. Epitafium Hieronimusa Krebela
-
3. Hieronimus Krebel na epitafium
-
Herb Krebelów na epitafium Hieronimusa
Przypisy
- ↑ Oskar Pusch podaje,że rodzice Hieronymusa pobrali się w 1455 r. (Pusch, Bd. 1, s. 300) ale jest to też data uzyskania przez niego obywatelstwa Wrocławia, więc może P. miesza i czy Hieronymus był 1 dzieckiem.
- ↑ Epitafium podaje, że zmarł ANNO DOMINI 1506 IN DIE JUBILATE czyli w trzecią niedzielę po Wielkanocy 1506 r. Jubilate to nazwa tej niedzieli w kalendarzu liturgicznym. Oskar Lenz w opisie renowacji epitafium wykonanej w 2004 r. podaje, że był to dzień 14 kwietnia (Lenz, Zur Restaurierung ..., 2004). W takim wypadku Wielkanoc przypadałaby w tym roku w marcu, a tak nie było. Niedziela Wielkanocna przypadła na dzień 12 kwietnia czyli Jubilate wypadło 3 maja. Takie obliczenia potwierdzają niemieccy badacze z XIX i XX w. (Samuel Benjamin Klose's ..., 1847. Wutke, Schlesische wallfahrten ..., 1907).
- ↑ Pfeiffer, Das Breslauer ..., 1929, s. 300, tablice 7 i 22.
- ↑ 4,0 4,1 Samuel Benjamin Klose twierdzi, że zmarła na początku 1503 r. (Samuel Benjamin Klose's ..., 1847, s. 402.) Jednocześnie przytacza list wysłany z Wrocławia, w którym córce Katarzyny mieszkającej w Królewcu jest proponowany termin 4 lutego tegoż roku do przybycia do Wrocławia w celu objęcia spadku. Zakładając nawet śmierć 1 stycznia było fizycznie niemożliwe by w miesiąc list dotarł z Wrocławia do Królewca i córka zmarłej zdążyła przyjechać. Podróż odbywała się z prędkością do 30 km na dzień (Obyczaje w Polsce, Część II: Czasy Nowożytne. Red. Andrzej Chwalba. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 2005). Pokonanie trasy tylko przez córkę musiałoby zająć co najmniej 20 dni. Śmierć należy zatem datować na ostatni kwartał roku 1502. O tym również niżej i w przypisie ...
- ↑ Ojciec uzyskał prawa miejskie Wrocławia w 1455 r. (Pfeiffer, Das Breslauer ..., 1929, s. 300).
- ↑ Pfeiffer Gerhard. Das Breslauer ..., 1929, s. 244.
- ↑ 7,0 7,1 Stein, Der Rat ..., 1963, s. 187, 188.
- ↑ Kaczmarek, Witkowski, Ze studiów ..., 1990, s. 176.
- ↑ Jako ritter Crebil pojawia się nawet w zeznaniu .
- ↑ Pusch. Die Breslauer ... B. 2. 1987, s. 201
- ↑ Stein, Der Rat ..., 1963, s. 197.
- ↑ Schellenberg, Die Ratsherrwappen ..., 1937,s. 139-149.
- ↑ Własność alodialna czyli pełna własność ziemi nieobciążona żadnymi ciężarami i ograniczeniami feudalnymi w przeciwieństwie do lenna czy chłopskiego dziedzictwa.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Pusch 3, s. 252-254.
- ↑ Klose cytuje, że "zmarł w dzień św. Scholastyki w sobotę" i wyjaśnia jednocześnie że w 1486 r. dzień św. Scholastyki przypadał w piątek. Dzień tej świętej to 10 lutego więc śmierć miała miejsce prawdopodobnie nocą z piątku (10) na sobotę (11) lutego (Samuel Benjamin Klose's ..., 1847, s. 401). Rok śmierci jest niesporny.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 Pusch, Die Breslauer Rats ..., B. 1, s. 298-300.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 Stein, Der Rat ..., 1928, s. 89.
- ↑ 18,0 18,1 Pfeiffer, Das Breslauer Patriziat ..., 1929, s. 327.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 Stein, Der Rat ..., 1928, s. 156.
Na podstawie
- Bimler Kurt. Quellen zur Schlesischen Kunstgeschichte. Heft 3. Breslau: 1938, s. 69.
- Bogucki Ambroży. "Rittermeszig man" w najstarszym zwodzie prawa polskiego. Przegląd Historyczny 69/1, 1978, s. 121-125.
- Codex Diplomaticus Silesiae T.11 Breslauer Stadtbuch enthaltend die Rathslinie von 1287 ab und Urkunden zur Verfassungsgeschichte der Stadt. Breslau: 1882.
- Epitafium Hieronimusa Krebela na kościele pw. św. Krzysztofa we Wrocławiu.
- Kaczmarek Romuald, Witkowski Jacek. Ze studiów nad gotyckimi epitafiami obrazowymi mieszczaństwa na Śląsku. W: Sztuka miast i mieszczaństwa XV-XVIII wieku w Europie Środkowowschodniej. Warszawa: PWN, 1990, s. 171-190.
- Pusch Oskar. Die Breslauer Rats- und Stadtgeschlechter in der Zeit von 1241 bis 1741. Band 1. Dortmund: 1986.
- Pusch Oskar. Die Breslauer Rats- und Stadtgeschlechter in der Zeit von 1241 bis 1741. Band 2. Dortmund: 1987.
- Pusch Oskar. Die Breslauer Rats- und Stadtgeschlechter in der Zeit von 1241 bis 1741. Band 3. Dortmund: 1988.
- Lenz Oskar. Zur Restaurierung des Pogrell‐ und Krebel‐Epitaphs an der Christophorikirche in Breslau / Wrocław (2004). uni-marburg.de/.
- Pfeiffer Gerhard. Das Breslauer Patriziat im Mittelalter. Leipzig: 1929.
- Samuel Benjamin Klose's Darstellung der inneren Verhältnisse der Stadt Breslau vom Jahre 1458 bis zum Jahre 1526 Namens des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens herausgegeben von Gustav Adolf Stenzel. Breslau 1847.
- Stein Rudolf. Der Rat und die Ratsgeschlechter des Alten Breslau. Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.
- Schellenberg Alfred. Die Ratsherrwappen des Sterngewölbes im Oberbürgermeisterzimmer des Breslauer Rathaus. Schlesische Heimat, Jg. 1937, Heft 3, s. 139-149.
- Wutke Konrad. Schlesische wallfahrten nach dem heiligen Lande. Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte. Bd. 3. Studien zur schlesischen Kirchengeschichte. Breslau 1907, s. 137-170.
- Wrocław Bibliografia
- Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens, 1892, Bd. 26. (cBW 40)