Almanach śląski

Almanach śląski

Zobacz też: Wrocławski almanach, Almanach

Kamienne krzyże w Proszkowicach

1. Proszkowice, pow. wrocławski gm. Mietków (2013)
2. Regionalista z Głuchołazów Paul Kutzer przy krzyżach w Protschkenhain (1913)
3. Krzyż z Proszkowic w lapidarium Muzeum Ślężańskiego w Sobótce (2018)

Dwa z niegdyś trzech kamiennych krzyży na tle Ślęży w Proszkowicach (pow. wrocławski). Trzeci krzyż, ten z lewej na drugim zdjęciu, znajduje się od 1961 r. w Muzeum Ślężańskim w Sobótce (fot. 3). Miejscowość nosiła pierwotnie odsłowiańską nazwę Protschkenhain, która, by nie razić uszu rasy panów, w drugiej połowie lat 30. XX wieku została zmieniona na Dreisteine (Trzy Kamienie), nawiązującą do trzech krzyży. Obecna nazwa Proszkowice wydaje się być wynikiem swoistego „efektu głuchego telefonu” – spolszczenia nazwy Protschkenhain. Prawdopodobnie nie odnosiła się ona do "proszku", lecz do prania – Pracz, Pratsch, Protsch. Osadnicy, którzy w 1945 r. spontanicznie nazwali wieś Pracze, mieli raczej słuszną intuicję. Być może jednak nie była to tylko intuicja, lecz także przekaz od zastanych mieszkańców, zgermanizowanych w tych okolicach ostatecznie dopiero kilka pokoleń wcześniej, przez co świadomość pierwotnego znaczenia nazwy mogła się zachować. Nazwę Proszkowice nadała po 1946 r. Komisja Ustalania Nazw Miejscowości.

Głowy (maski) na dolnośląskich kościołach

Kraśnik Dolny, pow. bolesławiecki; maska na południowej ścianie kościoła
Kraśnik Dolny, pow. bolesławiecki; maska na południowej ścianie kościoła, w okolicy wieży
Karpniki, pow. karkonoski; głowa (maska) na północnej ścianie kościoła; XVI w.? autoportret budowniczego?
Kowary, pow. karkonoski; głowa w północno-wschodnim narożniku kościoła parafialnego
Rząsiny, pow. lwówecki; głowa na południowej ścianie ruin kościoła (lewy skraj); możliwe, że pierwotnie wspornik żeber sklepienia, może konsola pod rzeźbę

Portal kościoła św. Jana Ewangelisty w Paczkowie

Herb Przecława z Pogorzeli, biskupa wrocławskiego w latach 1342–1376
Portal główny nyskiej fary
Kościół św. Jana Ewangelisty w Paczkowie.

Gotycki portal główny paczkowskiej fary. II poł. XIV w. Herb fundatora Przecława z Pogorzeli, biskupa wrocławskiego. Panowie z Pogorzeli to jeden z możniejszych lokalnych śląskich rodów polskiego wczesnego średniowiecza. Używali pięknych imion rodowych - Wyszeniega, Racława, Przecław, Mroczko, Zbrosław, Budziwoj, ale już o dziadku biskupa Przecława kasztelanie Ryczna, palatynie opolskim Mroczku, współczesny mu rocznik kapituły poznańskiej pisze "jakiś Niemiec". Być może któryś z Pogorzelów towarzyszył Bolesławowi Wysokiemu na wygnaniu, gdyż po jego powrocie do Polski rodzina cieszyła się wielkimi łaskami księcia. Zachodni (niemiecki) jest również herb, który mogli przywieźć z tych wojaży. Herb Pogorzela to polski Grzymała, a jako że już w czasach wspomnianego Mroczka (poł. XIII w.) wielkopolscy Grzymalici nie przyznawali się do wspólnoty rodowej ze śląskimi herbownymi, to wspólny herb musiał być bardzo stary i rzeczywiście może został przywieziony z niemieckiego wygnania śląskich Piastów.

Pieczęć majestatyczna Jerzego z Podiebradów

Pieczęć majestatyczna króla Jerzego

W środku czeski lew, śląski orzeł z prawej strony (heraldycznej), lew luksemburski z lewej, orzeł morawski u góry i dolnołużycki wół u dołu. W otoku napis: * dei * gratia * rex * bohemie. Jerzy z Kunštátu i Podiebradów (6/23 IV 1420 - 22 III 1471), król Czech od 1458 r. Utrakwista, narodowy król czeski. Nieuznawany przez Wrocław.

Galeria

Gotsche II Schoff (ok. 1346, zm. 1419); nagrobek według rysunku z roku 1711; Schaffgotsch
I Rzesza (Święte Cesarstwo Rzymskie) ok. 1400 r.; mapa
Mapa rozmieszczenia komór celnych i przebieg dróg handlowych na Śląsku w XIV w.
Drogi handlowe w Polsce w wiekach średnich i XVI w.; opracował dr Stanisław Lewicki, 1926.
Rękawicarze (rękawicznicy) - kramarka, błazen; Kodeks Baltazara Behema, pocz. XVI w.
Kazanie Jana Kapistrana; ambona w kościele Świętej Trójcy w Opolu
Geografia wyznaniowa II Rzeszy. Protestanci i katolicy w Cesarstwie Niemieckim.
Pancernik SMS Schlesien tuż po wejściu d służby w 1908 r. Razem z bardziej znanym bliźniaczym SMS Schleswig-Holstein ostrzeliwał podczas kampanii wrześniowej w 1939 r. polskie pozycje i baterie nadbrzeżne na Helu.
Mieszkańcy Galicji na dworcu w Mysłowicach, 1910
Ciepłowody, pow. ząbkowicki; Symboliczny nagrobek właściciela gospodarstwa rolnego Oswalda Rauscha, który zginął w bitwie pod Lys (Belgia) w 1918 r. Dedykacja: Twoje serce pękło dla wolności Niemiec, co uszlachetnia nasz ból.
Rudawy Janowickie; Ryt na skale w pobliżu wzniesienia Wilczysko kilkadziesiąt metrów w bok od czerwonego szlaku prowadzącego na Skalnik; Gott strafe England. 1914.
Rudawy Janowickie; Gott strafe England. 1914.
Pocztówka propagandowa z 1914 r.; dwóch przeciw siedmiu, damy sobie z nimi radę (wir wer'n das Ding schon schieben)