Święty Wacław na zachodnim przedsionku portalowym wrocławskiej katedry

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Wśród rzeźb świętych postaci otaczających portalowy przedsionek katedry we Wrocławiu znajduje się postać rycerza identyfikowanego jako święty Wacław. Korona zamiast czapki książęcej, berło w miejsce włóczni i lew, a nie orzeł na tarczy sugerują, że jest to prawdopodobnie kryptoportret króla Karola IV. Rzeźba datowana jest na szóste dziesięciolecie XIV wieku[1].

  • Rzeźba z XIV w. w narożniku przedsionka katedry

    Rzeźba z XIV w. w narożniku przedsionka katedry

  • Bolko II Mały (zm. 1368); nagrobek w Krzeszowie
    Bolko II Mały (zm. 1368); nagrobek w Krzeszowie
  • Bolesław III Rozrzutny (1291-1352); nagrobek w Lubiążu
    Bolesław III Rozrzutny (1291-1352); nagrobek w Lubiążu
  • Malowane portrety Karola IV
  • Tak zwana "scena relikwiarzowa" na południowej stronie Kościoła Najświętszej Marii Panny na zamku w Karlsztejnie. Freski powstały ok. 1357 r. i przypisywane są Nicholasowi Wurmserowi. Uważane za jeden z pierwszych realistycznych portretów w malarstwie gotyckim. Od lewej: Karol Luksemburski przyjmuje od delfina Karola (późniejszy król Karol V Mądry) dwa ciernie z korony Chrystusa i krzyżyk z fragmentami Krzyża Świętego, podarowane mu przez króla Francji Jana II Dobrego. Wydarzenie miało rzeczywiście miejsce w Metz w 1356 r. W środku: Karol otrzymuje fragment gąbki, którą rzymski legionista zwilżał usta Chrystusowi. Darczyńca nie jest jednoznacznie zidentyfikowany. Możliwe, że to władca Mantui Ludwik I Gonzaga albo król Węgier Ludwik, zięć Karola. Z prawej: Scena ukazuje samego Karola z otrzymanymi relikwiami.
    Tak zwana "scena relikwiarzowa" na południowej stronie Kościoła Najświętszej Marii Panny na zamku w Karlsztejnie. Freski powstały ok. 1357 r. i przypisywane są Nicholasowi Wurmserowi. Uważane za jeden z pierwszych realistycznych portretów w malarstwie gotyckim. Od lewej: Karol Luksemburski przyjmuje od delfina Karola (późniejszy król Karol V Mądry) dwa ciernie z korony Chrystusa i krzyżyk z fragmentami Krzyża Świętego, podarowane mu przez króla Francji Jana II Dobrego. Wydarzenie miało rzeczywiście miejsce w Metz w 1356 r. W środku: Karol otrzymuje fragment gąbki, którą rzymski legionista zwilżał usta Chrystusowi. Darczyńca nie jest jednoznacznie zidentyfikowany. Możliwe, że to władca Mantui Ludwik I Gonzaga albo król Węgier Ludwik, zięć Karola. Z prawej: Scena ukazuje samego Karola z otrzymanymi relikwiami.
  • Portret Karola IV Luksemburskiego; fragment "sceny relikwiarzowej"

    Portret Karola IV Luksemburskiego; fragment "sceny relikwiarzowej"

  • Portret Karola IV Luksemburskiego; fragment "sceny relikwiarzowej"

    Portret Karola IV Luksemburskiego; fragment "sceny relikwiarzowej"

  • Karol IV, Sala Hanzy w ratuszu w Kolonii; fragment fresku ściennego powstałego w latach 1360-1370
    Karol IV, Sala Hanzy w ratuszu w Kolonii; fragment fresku ściennego powstałego w latach 1360-1370
  • Fragment obrazu wotywnego arcybiskupa Jana Očka z Vlašimi, ok. 1370; Karol IV i Wacław IV adorują tronującą Maryję z Dzieciątkiem; Karola IV błogosławi św. Zygmunt I Burgundzki, a Wacława IV św. Wacław I.
    Fragment obrazu wotywnego arcybiskupa Jana Očka z Vlašimi, ok. 1370; Karol IV i Wacław IV adorują tronującą Maryję z Dzieciątkiem; Karola IV błogosławi św. Zygmunt I Burgundzki, a Wacława IV św. Wacław I.
  • Karol IV, fragment poprzedniego obrazu; ok. 1370, krąg Mistrza Teodoryka

    Karol IV, fragment poprzedniego obrazu; ok. 1370, krąg Mistrza Teodoryka

  • Święty Wacław, katedra św. Wita w Pradze; Peter Parler, między 1367-1373; drugi orzeł na dupfingu

    Święty Wacław, katedra św. Wita w Pradze; Peter Parler, między 1367-1373; drugi orzeł na dupfingu

  • Święty Wacław, ok. 1360; zamek w Lauf an der Pegnitz (Wenzelburg (też: Burg Lauf lub Laufer Kaiserburg , do 2023 Wenzelschloss))

    Święty Wacław, ok. 1360; zamek w Lauf an der Pegnitz (Wenzelburg (też: Burg Lauf lub Laufer Kaiserburg , do 2023 Wenzelschloss))

  • Św. Wacław, ok. 1360; płaskorzeźba w sali herbowej w zamku w Lauf an der Pegnitz

    Św. Wacław, ok. 1360; płaskorzeźba w sali herbowej w zamku w Lauf an der Pegnitz

  • Karol IV, Kościół Mariacki w Norymberdze, 1352-1362

    Karol IV, Kościół Mariacki w Norymberdze, 1352-1362

  • Karol IV z katedry św. Szczepana w Wiedniu, 1360-1365

    Karol IV z katedry św. Szczepana w Wiedniu, 1360-1365

  • Karol IV, 1370-1380; południowy portal Kościoła Mariackiego w Mühlhausen (Turyngia)

    Karol IV, 1370-1380; południowy portal Kościoła Mariackiego w Mühlhausen (Turyngia)

  • Karol IV, tryforium katedry św. Wita w Pradze; Peter Parler, 1375-1378

    Karol IV, tryforium katedry św. Wita w Pradze; Peter Parler, 1375-1378

  • Św. Wacław, kościół farny w Sulzbach, ok. 1370; uważa się, że rzeźba przedstawia Karola IV pod postacią św. Wacława
    Św. Wacław, kościół farny w Sulzbach, ok. 1370; uważa się, że rzeźba przedstawia Karola IV pod postacią św. Wacława
  • Bodeumzeum w Berlinie, rzeźba opisana jako postać księcia ok. 1390, pochodzi z Norymbergi; według Bogdade 2018, s. 282-283 św. Wacław, ale cytuje też autorów twierdzących, że to Karol IV
    Bodeumzeum w Berlinie, rzeźba opisana jako postać księcia ok. 1390, pochodzi z Norymbergi; według Bogdade 2018, s. 282-283 św. Wacław, ale cytuje też autorów twierdzących, że to Karol IV
  • Karol IV na Pięknej studni w Norymberdze, 1385-1396

    Karol IV na Pięknej studni w Norymberdze, 1385-1396

  • Św. Wacław, Ratusz w Litzendorf koło Bamberga; rzeźba z ok. 1400 (raczej przed) pochodzi prawdopodobnie z jednej z wcześniejszych, przed aktualną barokową, świątyń pw. św. Wacława.
    Św. Wacław, Ratusz w Litzendorf koło Bamberga; rzeźba z ok. 1400 (raczej przed) pochodzi prawdopodobnie z jednej z wcześniejszych, przed aktualną barokową, świątyń pw. św. Wacława.
  • Św. Wacław na witrażu w kaplicy św. Andrzeja, Zygmunta i Wacława w katedrze bamberskiej, 1414; heraldycznie reprezentowane są zarówno orzeł (na proporcu), jak i czeski lew (na tarczy).
    Św. Wacław na witrażu w kaplicy św. Andrzeja, Zygmunta i Wacława w katedrze bamberskiej, 1414; heraldycznie reprezentowane są zarówno orzeł (na proporcu), jak i czeski lew (na tarczy).
  • Ukoronowana czaszka św. Wacława niesiona przez arcybiskupa praskiego kardynała Miloslava Vlka w procesji 28 września 2006 r. (oczywiście nie jest to oryginalna korona św. Wacława)
    Ukoronowana czaszka św. Wacława niesiona przez arcybiskupa praskiego kardynała Miloslava Vlka w procesji 28 września 2006 r. (oczywiście nie jest to oryginalna korona św. Wacława)
  • Korona świętego Wacława z 1346 r., czeska relikwia narodowa; zamknięta jest w katedrze św. Wita na 7 zamków, a do każdego z nich kto inny ma klucz. Są to prezydent Republiki Czeskiej, przewodniczący Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej, przewodniczący Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej, premier Republiki Czeskiej, burmistrz Pragi, arcybiskup praski i dziekan Kapituły Metropolitalnej przy św. Wicie w Pradze.
    Korona świętego Wacława z 1346 r., czeska relikwia narodowa; zamknięta jest w katedrze św. Wita na 7 zamków, a do każdego z nich kto inny ma klucz. Są to prezydent Republiki Czeskiej, przewodniczący Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej, przewodniczący Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej, premier Republiki Czeskiej, burmistrz Pragi, arcybiskup praski i dziekan Kapituły Metropolitalnej przy św. Wicie w Pradze.
  • Pieczęć Uniwersytetu Karola, ok. 1360; postacie się łączą, przenikają: Wacław i Karol w tym samym stroju, orzeł Wacława po stronie Karola, lew po stronie Wacława.

    Pieczęć Uniwersytetu Karola, ok. 1360; postacie się łączą, przenikają: Wacław i Karol w tym samym stroju, orzeł Wacława po stronie Karola, lew po stronie Wacława.

  • Logo Uniwersytetu Karola w Pradze (na bazie pieczęci z XIV w.)

    Logo Uniwersytetu Karola w Pradze (na bazie pieczęci z XIV w.)

  • Święty Wacław w Liber viaticum Jana ze Środy; wzorzec nowego typu przedstawienia tego świętego? (Bogade 2018, s. 274-275), przed 1364.
    Święty Wacław w Liber viaticum Jana ze Środy; wzorzec nowego typu przedstawienia tego świętego? (Bogade 2018, s. 274-275), przed 1364.

Karol IV

  • Papież Innocenty VI i cesarz Karol IV w centrum fragmentu t fresku Droga Zbawienia w Kaplicy Hiszpańskiej kościoła Santa Maria Novella we Florencji; Andrea Bonaiuto od 1365 do 1367/1366
    Papież Innocenty VI i cesarz Karol IV w centrum fragmentu t fresku Droga Zbawienia w Kaplicy Hiszpańskiej kościoła Santa Maria Novella we Florencji; Andrea Bonaiuto od 1365 do 1367/1366
  • Fragment krzyża relikwiarzowego papieża Urbana V; detal z Coniunctio duorum orbis capitum (złączenie dwóch głów świata), z cytatem z Coluccio Salutati; Urban V przekazuje cesarzowi Karolowi IV cenną relikwię pańską; Awinion/Praga, 1372.
    Fragment krzyża relikwiarzowego papieża Urbana V; detal z Coniunctio duorum orbis capitum (złączenie dwóch głów świata), z cytatem z Coluccio Salutati; Urban V przekazuje cesarzowi Karolowi IV cenną relikwię pańską; Awinion/Praga, 1372.

Przypisy

  1. ↑ Kaczmarek, Rzeźba ..., s. 70-72, jednocześnie jako słabszą według niego hipotezę uwzględnia, że to może być rzeźba nowożytna oparta o gotycki wzór.

Literatura

  • Bogade Marco, Der hl. Wenzel an der Goldenen Straße vom 14. bis 16. Jahrhundert. Ikonografie und Kunsthistoriografie, [in:] Wenzel. Protagonist der böhmischen Erinnerungskultur, München 2018. (c)
  • Czechowicz Bogusław, Idea i państwo. Korona Królestwa Czech w latach 1457-1547. Tom II Sie noster rex Jiřík czy occupator regni Bohemiae?. Rządy w Koronie Jerzego z Podiebradów, Wrocław 2017, s. 120.
  • Czechowicz Bogusław, Stołeczne miasto Wrocław. Przewodnik po zapomnianej historii śląskiej metropolii, Wrocław: 2020, s. 17-29.
  • Dvořák Martin, Ikonografie św. Wacława v českém středověku od počátku do husitských bouří, Olomouc 2009 (praca magisterska). (c)
  • Grundmann Richard, Eine Holzstatue des hl. Georg im Germanischen Museum, Mitteilungen aus dem Germanischen Nationalmuseum, 1900. (c)
  • Scales Len, Wenceslas Looks Out: Monarchy, Locality, and the Symbolism of Power in Fourteenth-Century Bavaria. Central European History , Volume 52 , Issue 2 , June 2019 , pp. 179-210. (c)
  • Chotebor Petr, Die Kronkammer im Veitsdom auf dem Prager Burg, [in:] Wenzel. Protagonist der böhmischen Erinnerungskultur, München 2018. (c)
  • Kaczmarek Romuald, Rzeźba architektoniczna XIV wieku we Wrocławiu, Wrocław: 1999.
  • Otavsky Karel, Die Wenzelskrone - ihre Forum und Funktionen, [in:] Wenzel. Protagonist der böhmischen Erinnerungskultur, München 2018. (c)
  • Machovcová Blanka, Historie sakrálních prostor hradu Karlštejn, Plzeň 2013 (praca licencjacka). (c)
  • Schwarz Michael Viktor, Wenzels Grab und Kapelle beim Prager Dom: eine medienkritische Lektüre, Institute of History of Art, Slovak Academy of Sciences, 2019, 52, s. 3-20. (c)
Źródło: „http://silesiacum.pl/w/index.php?title=Święty_Wacław_na_zachodnim_przedsionku_portalowym_wrocławskiej_katedry&oldid=24940”