Krzyże z Chrystusem z blachy w Czechach

Przykłady krzyży z Chrystusem wyciętym z blachy w Czechach.

Czechy

Kraj hradecki

Úhlejov, pow. Jiczyn; krzyż z Chrystusem z blachy z 1825 r.

Kraj liberecki

Kamenický Šenov, pow. Czeska Lipa
Lučany nad Nisou, pow. Jablonec nad Nysą
Bulovka, pow. Liberec
Dolní Řasnice, pow. Liberec
Frýdlant, pow. Liberec
Hejnice, pow. Liberec
Ludwików pod Smrkem, pow. Liberec
Ludwików pod Smrkem, pow. Liberec
Nowe Miasto pod Smrekem, pow. Liberec, 1816
Pertolice, pow. Liberec
Raspenava, pow. Liberec
Raspenava, pow. Liberec, 1811

Gródek nad Nysą

Gródek nad Nysą (Hrádek nad Nisou), pow. Liberec. Krzyż Stompfego, krzyż z Chrystusem z blachy przy ul. Wacławskiej (Václavska) (50°51'07.4"N 14°50'30.1"E).

1. Gródek nad Nysą (Hrádek nad Nisou), fot. 2023.
2. Chrystus z blachy
3. Inskrypcja na cokole
4. Chrystus malowany na blasze, fragment

Krzyż Stompfego (Stumbego, Stomphego) znajduje się w Gródku nad Nysą na ulicy Wacławskiej, koło domu 231. Dziś już nie wiemy, co skłoniło Antona Stompfego do postawienia tej figury. Z tekstu na podstawie krzyża wynika, że został ufundowany w 1800 r. i jest jednym z najstarszych krzyży w Gródku nad Nysą. Z miejskich kronik wiadomo również o renowacji w roku 1929. Po II wojnie światowej czas nie był łaskawy dla takich pomników. Niemniej w roku 1950 znalazła się osoba, która przynajmniej pomalowała blaszaną postać Jezusa, co pomogło w jej zachowaniu na dłużej. Reakcja na takie działanie pojawiła się szybko, bo już po dwóch dniach do domu zapukali funkcjonariusze StB (Státní bezpečnost), którym takie zachowanie się nie podobało. Panu Sitta wtedy nic się jednak nie stało, dzięki kolegom z pracy, którzy go poparli. Na piaskowcowej podstawie był umieszczony krzyż z wyciętą z blachy i ręcznie malowaną sylwetką Ukrzyżowanego, jednak ząb czasu bezlitośnie go nadszarpnął. W roku 2010 na podstawie zachowanych resztek blachy wykonano jego kopię. Nowoczesną techniką natryskiwania (airbrush) artysta z Gródka, Viktor Beneš, namalował na niej Chrystusa (postać jest całością z metalowym krzyżem -patrz fot 4.). Mimo nowoczesności jest on wykonany z dbałością o pierwotny wygląd. Josef Tichý, gródkowski kamieniarz, zajął się odnową piaskowca, wraz z oryginalnym niemieckim tekstem. Przekład brzmi: "Wszyscy, którzy wierzą w Jezusa Chrystusa i widzą Jego gorzkie cierpienie i śmierć, nie zagubią się w żadnej z czterech części świata". Pod tekstem znajduje się data powstania krzyża 1800 i nazwisko jego fundatora: Anton Stompfe. Krzyż pierwotnie stał za ogrodzeniem domu jednorodzinnego, ale podczas tej ostatniej renowacji miasto wykupiło kilka metrów kwadratowych działki, na której się znajduje, co pozwoliło na pełne podziwianie krzyża bez zakłócania widoku przez ogrodzenie. Po odnowieniu poświęcenie nastąpiło 28 września 2010 roku, czyli niecałe dwa miesiące po wielkiej powodzi. Wiąże się z tym jeszcze jedna historia. Artysta Viktor Beneš po powodzi nie chciał już odbudowywać swojego warsztatu, który stał nad rzeką Nysą, jednak bodźcem do zmiany zdania była właśnie prośba o współudział w renowacji krzyża (odtworzeniu postaci Chrystusa). Krzyże takie, blaszane postacie Ukrzyżowanego na metalowych krzyżach umieszczonych na murowanych postumentach, są charakterystyczne dla przełomu XVIII i XIX w. Sięgają w głąb XIX w. Na terenie Polski można je spotkać na Dolnym Śląsku w katolickich enklawach związanych z posiadłościami zakonnymi. Głównie okolice Nowogrodźca, Krzeszowa i w okolicy Sicin (pow. górowski).