Kamienne krzyże w Glinicy
Glinica (niem. Gleinitz) gmina Jordanów Śląski, powiat wrocławski.
W Glinicy znajdują się dwa wiekowe, być może aż średniowieczne, krzyże kamienne. Określane są jako krzyże pokutne, tak też są opisane na znajdujących się przy nich tabliczkach informacyjnych sygnowanych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i PTTK. Do takiej klasyfikacji należy podejść z pewną ostrożnością. Nie są znane żadne dokumenty dotyczące glinickich krzyży, a krzyże pokutne sensu stricto są wynikiem umowy ugodowej (pojednawczej), z łac. kompozycyjnej (compositio). Nie wyklucza to ich pokutnego charakteru, ale należy mieć na uwadze, że tego typu krzyże wystawiane były również z innych przyczyn. Mogły to być np. krzyże upamiętniające zdarzenie, wotywne, nawet graniczne. Mogły też upamiętniać zabójstwo, ale być fundowane przez rodzinę zabitego, a nie zabójcę. W Glinicy jest jeszcze jeden kamienny zabytek małej architektury sakralnej: Glinica - monolitowa kapliczka słupowa.
Monolitowy krzyż I
Granitowy krzyż usytuowany jest przy murze cmentarza kościelnego, na prawo od wejścia (ok. 6 m na południe), przy ul. Jordanowskiej (fot. 1, 2 i 5). W 1909 r. wzmiankowany przez przez Maxa Hellmicha[1], a w 1923 umieszczony w jego rejestrze kamiennych krzyży i kapliczek z podaniem lokalizacji ("przy cmentarzu"), materiału wykonania i rysunkiem[2]. Co najmniej od tamtej pory znajduje się w tym samym miejscu i jak wynika z porównania z rysunkiem (fot. 1 i 5), nie doznał ubytków. Pod mur cmentarza kościelnego został prawdopodobnie przeniesiony, ale nie ma żadnych informacji na temat pierwotnego miejsca ustawienia, ani też czasu przeniesienia. Jest to więc tylko hipoteza oparta na spostrzeżeniu, że jest częściowo wmurowany w mur (dołem), czyli znalazł się w nim w związku z pracami przy murze. Możliwe, że to stary krzyż cmentarny.
| Wymiary (cm) | Wysokość | Szerokość | Grubość | Wiek | Materiał | Forma | Inskrypcja | Miejsce | Współrzędne | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hellmich, 1923[2] | 185 | 120 | 15 | średniowiecze? | granit | łaciński | brak | przeniesiony? | 50°51'34.6"N 16°50'18.5"E | |
| Wojtucki Zobniów 2017[3] | 180 | 121 | 13 |
Monolitowy krzyż II
Krzyż stoi przy płocie posesji na ul. Jordanowskiej nr 18 w, okolicy kościoła (fot. 3, 4 i 5). Do niedawna był przechylony mocno na bok (fot. 4 i 5). Po 2008 r. został ustawiony na nowo i wyprostowany. Ma uszkodzone lewe ramię. Podobnie jak w przypadku pierwszego krzyża w Glinicy, po raz pierwszy wspomniał o nim Max Hellmich w 1909 r.[1] i w 1923 r. podał jego lokalizację, wymiary i rysunek[2]. Z rysunku wynika, że w 1923 r. krzyż miał jeszcze oba pełne ramiona, ale był już przechylony na bok (fot. 5). Uszkodzenie nastąpiło przed 1962 r., gdyż jest już widoczne na zdjęciu z tego okresu (fot. 4). Lokalizacja od 1923 r. się nie zmieniła, ale trudno określić, czy jest ona pierwotna. Do 1945 r. posesja była siedzibą właścicieli największego majątku w Glinicy - Roesslerów (przed sekularyzacją dóbr kościelnych w Królestwie Prus w 1810 r. wieś była własnością joannitów z Tyńca nad Ślęzą).
| Wymiary (cm) | Wysokość | Szerokość | Grubość | Wiek | Materiał | Forma | Inskrypcja | Miejsce | Współrzędne | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hellmich, 1923[2] | 175 | 90 | 15 | średniowiecze? | granit | łaciński | brak | in situ? | 50°51'33.9"N 16°50'17.8"E | |
| Wojtucki Zobniów 2017[3] | 144 | 89 | 12 |
-
3. Krzyż kamienny I, fot. 2012
-
4. Krzyż kamienny I, fot. 1962
-
3. Krzyż kamienny II, fot. 2012
-
4. Krzyż kamienny II, fot. 1962
-
5. Krzyże kamienne I i II oraz kapliczka, rys. 1923
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Max Hellmich. Aufruf zur Mitteilung von Nachrichten über das Vorkommen von Steinkreuzen in Schlesien. Schlesische Geschichtsblätter. Mitteilungen des Vereins für Geschichte Schlesiens. Breslau, 1909, nr 3, s. 64-67.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Max Hellmich. Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische. Liegnitz: 1923, s. 25(23).
- ↑ 3,0 3,1 Wojtucki Daniel. Zobniów Stanisław. Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej. Wrocław: Atut, 2017, s.462-463.
| Publikacja - 2013 r. |
| Aktualizacja - 2021 r. |
