Kamienne krzyże: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 244: | Linia 244: | ||
Plik:Miłaków.jpg|Miłaków, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko | Plik:Miłaków.jpg|Miłaków, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko | ||
Plik:Polski Świętów.jpg|Polski Świętów, pow. nyski, gm. Głuchołazy | Plik:Polski Świętów.jpg|Polski Świętów, pow. nyski, gm. Głuchołazy | ||
Plik:Chociebórz k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Chociebórz, pow. nyski, gm. Kamiennik. Z krzyżem związane są dwie legendy, obie o morderstwie z zawiści. Jedna o rzeźnikach, druga o zabójstwie w rodzinie. Więcej | Plik:Chociebórz k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Chociebórz, pow. nyski, gm. Kamiennik. Z krzyżem związane są dwie legendy, obie o morderstwie z zawiści. Jedna o rzeźnikach, druga o zabójstwie w rodzinie. Więcej : [[:Plik:Chociebórz k. kamienny.jpg|Chociebórz, krzyż kamienny]]</div> | ||
Plik:Korfantów k. kamienny.jpg|Korfantów, pow. nyski | Plik:Korfantów k. kamienny.jpg|Korfantów, pow. nyski | ||
Plik:Rynarcice k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Rynarcice, pow. nyski, gm. Korfantów; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym; w ustnym przekazie mieszkańców (legendzie) był wiązany z pojedynkiem w 1646 r., w którym zginął cesarski rotmistrz Heinrich von Strehlen.</div> | Plik:Rynarcice k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Rynarcice, pow. nyski, gm. Korfantów; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym; w ustnym przekazie mieszkańców (legendzie) był wiązany z pojedynkiem w 1646 r., w którym zginął cesarski rotmistrz Heinrich von Strehlen.</div> | ||
| Linia 263: | Linia 263: | ||
Plik:Wierzbięcice.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbięcice, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż ze słabo czytelnym rytem - 1623DEN27MART; data roczna odczytywana była też jak 1655 lub 1693.</div> | Plik:Wierzbięcice.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbięcice, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż ze słabo czytelnym rytem - 1623DEN27MART; data roczna odczytywana była też jak 1655 lub 1693.</div> | ||
Plik:Lubiatów 1.jpg|Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów | Plik:Lubiatów 1.jpg|Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów | ||
Plik:Lubiatów 2.jpg|Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów | Plik:Lubiatów 2.jpg|<div style='text-align:justify;Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów. Legenda zapisana w 1935 r. mówi o dwóch kobietach koszących trawę, które zabiły się wzajemni sierpami. Bez ludzkiej ręki wyrósł w tym miejscu z ziemi kamienny krzyż. Więcej: [[:Plik:Lubiatów 2.jpg|Lubiatów, kamienny krzyż.</div> | ||
Plik:Starowice krzyż kamienny.jpg|alt=Kamienny krzyż, Starowice gm. Otmuchów|<div style='text-align:justify;>[[Kapliczki i kamienny krzyż w Starowicach w powiecie nyskim|Starowice, pow. nyski, gm. Otmuchów]]; krzyż na grobie trzech pochowanych tu francuskich żołnierzy (wojny napoleońskie)</div> | Plik:Starowice krzyż kamienny.jpg|alt=Kamienny krzyż, Starowice gm. Otmuchów|<div style='text-align:justify;>[[Kapliczki i kamienny krzyż w Starowicach w powiecie nyskim|Starowice, pow. nyski, gm. Otmuchów]]; krzyż na grobie trzech pochowanych tu francuskich żołnierzy (wojny napoleońskie)</div> | ||
Plik:Unikowice.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Krzyż kamienny w Unikowicach|Unikowice, pow. nyski, gm. Paczków]]. Kamienny krzyż z odczytywaną niegdyś datą 1254. Łączony też z umową ugodową z 1512 r. oraz wzmianką z 1526 r. o krzyżu i grobie.</div> | Plik:Unikowice.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Krzyż kamienny w Unikowicach|Unikowice, pow. nyski, gm. Paczków]]. Kamienny krzyż z odczytywaną niegdyś datą 1254. Łączony też z umową ugodową z 1512 r. oraz wzmianką z 1526 r. o krzyżu i grobie.</div> | ||
Wersja z 22:46, 11 paź 2025
Kamienne krzyże w województwach śląskich
Galeria pokazuje krzyże ułożone powiatami, a w ich obrębie gminami
-
Bytom Łagiewniki; kamienny krzyż, będący w ludowej tradycji związany z misją Cyryla i Metodego
-
Strzyżowice, pow. będziński, gm. Psary
-
Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem miecza w lapidarium
-
Ocice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem kuszy (ryt słabo widoczny, zarośnięty częściowo mchem) -
Ocice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec
-
Stare Jaroszowice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Czerna, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec. Według legendy zanotowanej w latach 30. XX w. krzyż został postawiony na pamiątkę wprowadzenia chrześcijaństwa, kiedy to odprawiono w tym miejscu ostatni obrzęd ku czci Czarnoboga, polegający na wzajemnym przepijaniu do siebie alkoholu z jednej czary. Dwa słabo widoczne ryty: włócznia? z lewej, strzała? z prawej. -
Gościszów, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec
-
Gościszów, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec; kamienny krzyż z rytem korda -
Milików, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec; dwa kamienne krzyże z rytem miecza
-
Wykroty, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec
-
Zabłocie, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec
-
Ławszowa, pow. bolesławiecki, gm. Osiecznica; krzyż kamienny w murze byłego cmentarza
-
Raciborowice Górne, pow. bolesławiecki, gm. Warta Bolesławiecka
-
Warta Bolesławiecka, pow. bolesławiecki
-
Wartowice, pow. bolesławiecki, gm. Warta Bolesławiecka
-
Małujowice, pow. brzeski, gm. Brzeg; krzyż przy murze cmentarza kościelnego przy zamurowanej bramce; legenda: Wiejska dziewczyna zdradziła ukochanego i wybrała innego. Na jej ślubie zdradzony kochanek, w szale zazdrości, zabił ją widłami. Po tej krwawej zbrodni zamurowano bramkę, przy której to się stało, i boczne drzwi kościoła. W wapieniu pozostały wyryte widły. -
Gałążczyce, pow. brzeski gm. Grodków. Legenda zanotowana w latach 30. XX w.: 200 lat temu podobno w tym miejscu pan młody zamordował swoją narzeczoną (opowiedział nauczyciel Zimmermann) -
Kolnica, pow. brzeski, gm. Grodków; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym
-
Mikołajowa, pow. brzeski, gm. Grodków. Legendy: 1. Krzyż miał zostać postawiony w XII wieku przez dziedzica z rodu von Seydlitz jako zadośćuczynienie za to, że zamordował własnego syna. 2. W tym miejscu trzej muzycy, którzy grali na zabawie odpustowej w Mikołajowej, mieli się nawzajem zamordować lub zostali tam zamordowani. -
Wierzbnik, pow. brzeski, gm. Grodków. Regionalista Paul Kutzer zastanawiał się na pocz. XX w. czy ten krzyż ma związek z umową kompozycyjną z 20 lipca 1449. Umowa wzmiankuje o Leichczeichen czyli nagrobku, upamiętnieniu (nie ma wskazanego materiału). Nie ma więc uwiarygadniających przesłanek na taką hipotezę. -
Wojsław, pow. brzeski, gm. Grodków. Krzyż nazywany "kamienny nos" (steinerne Nase). Według legendy upamiętnia przypadkowe zastrzelenie panny młodej przez drużbę. Niemieccy mieszkańcy wsi uważali go też za symbol przynależności wsi do dóbr biskupich; odczytywano słabo widoczny ryt jako biskupi pastorał (możliwe, że był to w rzeczywistości miecz). -
Lewin Brzeski, pow. brzeski; marmurowy krzyż upamiętniający zabójstwo; częściowo odczytana inskrypcja w tłumaczeniu brzmi: 15 kwietnia 1617 (1677?) roku został w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający lat 20 i pół, przez mordercę Georga ... rodem z Saksonii. -
Zawadno, pow. brzeski, gm. Lewin Brzeski; kamienny krzyż w lesie
-
Cieszyn Kalembice; kamienny krzyż z krzyżykami wyrytymi na ramionach; być może krzyż graniczny. Pierwotnie stał nad rzeczką Podlipianką rozgraniczającą wsie Kalembice i Pastwiska. -
Brenna, pow. cieszyński; krzyż kamienny z 1699 r.
-
Pruchna, pow. cieszyński, gm. Strumień; krzyż pamiątkowy dotyczący zabójstwa w 1645 r.
-
Bielawa, pow. dzierżoniowski; kamienny krzyż z pełną aureolą; u dołu trzonu obiektu ryt krzyżyka
-
Bielawa, pow. dzierżoniowski
-
Kiełczyn, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Kołaczów, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Książnica, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Mościsko, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Mościsko, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów; kamienny krzyż; kiedyś był na nim widoczny ryt serca i niezidentyfikowanego przedmiotu. -
Piława Dolna, pow. dzierżoniowski, gmina Dzierżoniów; granitowy krzyż z rytem topora
-
Uciechów, pow. dzierżoniwski, gm. Dzierżoniów
-
Tuszyn, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Gilów, pow. dzierżoniowski, gm. Łagiewniki; krzyż kamienny odnaleziony w 2022 r.
-
Młynica, pow. dzierżoniowski, gm. Łagiewniki; kamienny krzyż z widokiem na Ślężę
-
Niemcza, pow. dzierżoniowski
-
Wilków Wielki, pow. dzierżoniowski, gm. Niemcza; dwa krzyże kamienne, obydwa z wypukłą rzeźbą krzyża
-
Kamionki Dolne, pow. dzierżoniowski, gm. Pieszyce; kamienny krzyż z rytem korda (ew. noża)
-
Piskorzów, pow. dzierżoniowski, gm. Pieszyce
-
Piława Górna, pow. dzierżoniowski
-
Łany, pow. gliwicki, gm. Rudziniec
-
Sośnicowice, pow. gliwicki
-
Głogów Krzepów; kamienny krzyż, o którym przypuszczano, że może jest związany z zapisem w głogowskich kronikach, brzmiącym w tłumaczeniu: "W roku 1547 Balten von Dohm z Kracke zabił nożem chłopa w Schepe." Nie ma jednak na to dowodów, a hipoteza opiera się na ogólnym założeniu, że zabójstwa i w ogóle nagłe śmierci upamiętniane są nieraz krzyżami. Ponadto podobne zabójstwa odnotowano tutaj również w latach 1609 i 1640. -
Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów; dwa kamienne krzyże, o których dawni mieszkańcy mówili, że w czasie wojny trzydziestoletniej miało tam zostać zabitych dwóch oficerów. Inna legenda mówi, że w tym miejscu zostało zamordowanych dwóch czeladników -
Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów; kamienny krzyż z lewej
-
Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów: kamienny krzyż z lewej
-
Jaczów, pow. głogowski, gm. Jerzmanowa
-
Kotla, pow. głogowski; krzyż kamienny z rytem topora
-
Wietszyce, pow. głogowski, gm. Pęcław; dwa kamienne krzyże z uszkodzonymi ramionami
-
Baborów, pow. głubczycki; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym
-
Dzielów, powiat głubczycki, gm. Baborów; krzyż kamienny, obok niego dezinformująca tabliczka podająca bez żadnych dowodów na to, że to krzyż pokutny i że pochodzi z XIV-XVI w. -
Nasiedle, pow. głubczycki, gm. Kietrz
-
Glinka, pow. górowski, gm. Góra
-
Niechlów, pow. górowski, gm. Góra; kamienny krzyż w polu; z jednej strony krucyfiks i klęcząca? postać, z drugiej nieczytelna inskrypcja w kilkunastu wierszach -
Męcinka, pow. jaworski; krzyż kamienny z rytem miecza
-
Piotrowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; kamienny krzyż z rytem miecza -
Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; 3 kamienne krzyże przy szosie pomiędzy wsiami Przybyłowice i Małuszów
-
Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż lewej strony
-
Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż w środku z prawie niewidocznym rytem miecza
-
Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż z prawej, a właściwie tylko trzon krzyża
-
Słup, pow. jaworski, gm. Męcinka
-
Godziszowa, pow. jaworski, gm. Mściwojów; piaskowcowy krzyż z rytem krzyża i znaku X
-
Godziszowa, pow. jaworski, gm. Mściwojów; piaskowcowy krzyż wmurowany w bramce wejściowej na cmentarz kościelny -
Kępy, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; krzyż kamienny z bardzo słabo widocznym rytem kuszy
-
Mierczyce, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; krzyż kamienny na cmentarzu kościelnym
-
Skała, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; dwa krzyże wmurowane w ogrodzenie posesji domu nr 25
-
Gorzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; krzyż wmurowany w ścianę gospody (byłej)
-
Kochanów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż ze śladem rytu (miecza, korda?)
-
Krzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż ze śladem rytu (miecza?)
-
Krzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż; niegdyś widoczny był na nim ryt miecza -
Krzeszówek, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż stojący według informacji z 1909 r. koło karczmy -
Bukówka, pow. kamiennogórski, gm. Lubawka; u góry linia upamiętniająca poziom wody podczas powodzi w 1897 r. -
Okrzeszyn, pow. kamiennogórski, gm. Lubawka
-
Jelenia Góra; kamienny krzyż w murze koło kościoła św. Wojciecha
-
Jelenia Góra; dwa kamienne krzyże w murze kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła (aktualnie prawosławny); ryty miecza i kuszy na lewym i niezidentyfikowany na prawym. -
Jelenia Góra; kamienny krzyż w ścianie kościoła św. Anny
-
Komarno, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż ze słabo widocznym rytem miecza
-
Komarno, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż z rytem
-
Miedzianka, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż z napisem MEMENTO
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z rytem korda
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z rytem korda
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż wmurowany w wieżę kościoła
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż jako fragment portalu
-
Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż kamienny i kamień z rytem krzyża i szabli
-
Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż z rytem miecza i pełną aureolą, ma też krzyżyk geodezyjny -
Czernica (nieraz podawany Janówek), pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; ryt liter MB oraz daty 1699 -
Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; monolitowy kamienny krzyż
-
Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż (piaskowiec) z rytem bandoletu i datą 1661, ma też krzyżyk geodezyjny -
Dziwiszów, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z piaskowca ze słabo już czytelnym rytem miecza i małego krzyżyka
-
Dziwiszów, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z piaskowca z rytm korda (może noża) i nieczytelną już datą 1625; legenda o kłótni w tym miejscu dwóch czeladników o kromkę chleba -
Jeżów Sudecki, pow. karkonoski; krzyż upamiętniający śmierć trzech Kozaków podczas działań wojennych w sierpniu 1813 r.
-
Siedlęcin, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; destrukt kamiennego krzyża z rytem topora
-
Siedlęcin, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki
-
Kowary, pow. karkonoski; krzyż monolitowy z rytem partyzany
-
Kowary, pow. karkonoski; krzyż monolitowy na Przełęczy Kowarskiej
-
Bukowiec, pow. karkonoski, gm. Mysłakowice; krzyż kamienny z rytem włóczni (ew. partyzany)
-
Łomnica (Czarne), pow. karkonoski, gm. Mysłakowice; kamienny krzyż z rytem miecza i datą 1786 (prawdopodobnie wtórną)
-
Mysłakowice, pow. karkonoski; kamienny krzyż na terenie przypałacowym
-
Marczyce, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; dwa piaskowcowe krzyże we wnęce murku; krzyż po lewej z pełną aureolą i rytem miecza -
Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn. Trzy kamienne krzyże w murze cmentarnym kościoła św. Jadwigi. Według opisu proboszcza z przełomu XVIII i XIX w. miejsce symbolicznego grobu (cenotaf) - znane były wtedy dwa z tych krzyży. -
Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż lewej odsłonił się spod tynku w latach 70. XX w. -
Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż w środku z rytem kuszy -
Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż z prawej z rytem miecza, a na ramionach rytami stóp (butów) -
Staniszów, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; kamienny krzyż na wysokiej skarpie; słabo widoczny ryt partyzany, na prawym ramieniu ryt nożyc -
Stara Kamienica, pow. karkonoski; krzyż w wieży kościoła; ryt miecza
-
Wojcieszyce, pow. karkonoski, gm. Stara Kamienica; kamienny krzyż z pełną aureolą
-
Wojcieszyce, pow. karkonoski, gm. Stara Kamienica; krzyż kamienny z rytem miecza
-
Dobrosławice, pow. kędzierzyńsko-kozielski, gm. Pawłowiczki
-
Przedborowice, pow. kędzierzyńsko-kozielski, gm. Pawłowiczki
-
Gorzanów, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka
-
Poręba, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka
-
Duszniki-Zdrój (Graniczna), pow. kłodzki; na głowie ryt krzyżyka, prawdopodobnie służył jakiś czas jako słupek graniczny -
Kłodzko; kamienny krzyż z rytem włóczni na cmentarzu; krzyż jest wiązany z zabójstwem w 1604 r. przez protestancką ludność polskiego pielgrzyma z Rzymu, Adama Markowskiego, oraz ciężkim zranieniem drugiego, Olbrachta Łaskiego. -
Kłodzko; pochodzący z Szalejowa krzyż kamienny w lapidarium Muzeum
-
Korytów, pow. kłodzki, gm. Kłodzko
-
Szalejów Dolny, pow. kłodzki, gm. Kłodzko; "szwedzki krzyż", być może związany jest z ofiarami wojny trzydziestoletniej, a konkretniej z 1645 r. -
Stójków, pow. kłodzki, gm. Lądek-Zdrój; krzyż z piaskowca przy leśnej drodze; ryt miecza
-
Lewin Kłodzki, pow. kłodzki; według tradycji ustnej dawnych mieszkańców zapisanej w 1909 r. to Pestkreuz (krzyż morowy, zarazowy). Nauczyciel historii, regionalista z Lewina Wilhelm Mader uznał (1909), że krzyż jest upamiętnieniem morderstwa z 1560 r. Hipoteza ta opiera się jednak tylko na informacji, że w tym roku miało miejsce zabójstwo i założeniu, że zabójstwa upamiętniano często krzyżem. Jest to więc tylko luźny domysł. -
Międzylesie, pow. kłodzki; kamienny krzyż w lesie z inskrypcją brzmiącą w tłumaczeniu: Roku 1628 dnia 18 października został tu zabity 19-letni Eliasz Lachnit, syn kuźnika z Riebeney. -
Czerwieńczyce, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda; krzyż upamiętniający śmierć 115 mieszkańców wsi w 1646 r. podczas wojny trzydziestoletniej -
Dzikowiec, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda
-
Wolibórz, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda
-
Wambierzyce, pow. kłodzki, gm. Radków; legenda: dwaj bracia Kaspar i Hans von Pannewitz, synowie Ludwika (zm. 1560), walczyli z powodu szlachcianki Valeski von Ullersdorf (1594), obaj zginęli, a Valeska rzuciła się pod młyńskie koło. -
Batorów, pow. kłodzki, gm. Szczytna; krzyż Marty; upamiętnia śmierć młodej dziewczyny w 1628 r. zamordowanej prawdopodobnie przez dezertera czy dezerterów ukrywających się w górach podczas wojny trzydziestoletniej -
Nowy Zagór, pow. krośnieński, gm. Dąbie; kamienny krzyż z dezinformacyjną tabliczką o krzyżu pokutnym
-
Gubin, pow. krośnieński; trzy kamienne krzyże
-
-
Groble, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem kuszy
-
Jaroszówka, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Jaroszówka, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z dolną aureolą i rytem kuszy
-
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza (sztyletu)
-
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza
-
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła
-
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza (bardzo słabo widoczny) -
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza -
Pawlikowice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem sztyletu
-
-
Rokitki, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem interpretowanym najczęściej jako łopata
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice; grupa czterech kamiennych artefaktów uznawanych za krzyże
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice; fragment rytu głowni miecza (korda)
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice
-
Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; pierwszy z krzyży w murze cmentarza kościelnego
-
Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; drugi z krzyży w murze cmentarza kościelnego
-
Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; trzeci z krzyży w murze cmentarza kościelnego, ryt miecza
-
Kościelec, pow. legnicki, gm. Krotoszyce; na cmentarzu kościelnym po południowej stronie
-
Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; trzony dwóch krzyży wmurowane poziomo, po zewnętrznej stronie muru otaczającego kościół św. Antoniego, od południowo-zachodniej strony -
Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż z lewej; trzon i ramię kamiennego krzyża z rytem korda -
Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż z prawej; trzon i kamiennego krzyża z rytem korda -
Kłębanowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż ze zlepieńca przed murem cmentarza kościelnego, ryt miecza -
Nowa Wieś Legnicka, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; kamienny krzyż z rytem miecza na cmentarzu koło kościoła, prawdopodobnie średniowieczny krzyż z grobu rycerza -
Nowa Wieś Legnicka, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego (od zewnątrz), na prawo od południowej bramy; odsłonięty latem 2023 r. spod tynku. -
Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; dwa piaskowcowe krzyże w murze kościoła; obydwa w dwóch częściach -
Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; głowa pierwszego krzyża -
Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; trzon pierwszego krzyża -
Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; drugi krzyż; trzon pod wmurowaną ukośnie głową, widoczny tylko częściowo -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego; 1 krzyż z rytem miecza, drugi z rytem kuszy -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; kamienny krzyż na prawo od 3 przypory od południa; ryt daty - 1844 (data wmurowania w mur?) oraz bardzo już słaby zarys rytu miecza -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt miecza -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt miecza -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt korda -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; siódmy krzyż w murze cmentarza kościelnego odkryty w 2018 r.; zewnętrzna strona muru od południa, między 1 i 2 przyporą -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; stopka zaginionego kamiennego krzyża z fragmentem niezidentyfikowanego rytu przy drodze do Legnicy -
Golanka Dolna, pow. legnicki, gm. Prochowice; krzyż wmurowany w przyporę kościoła; ryt określany jako pała ale możliwe też, że dmuchawa hutnika szkła -
Prochowice, pow. legnicki
-
Tyniec Legnicki, pow. legnicki, gm. Ruja; krzyż kamienny i trzon innego kamiennego krzyża (fot. 2012) -
Tyniec Legnicki, pow. legnicki, gm. Ruja; krzyż kamienny z dolną aureolą (z poprzedniego zdjęcia w 2023 r.) -
Wągrodno, pow. legnicki, gm. Ruja; piaskowcowy krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego, słabo widoczny ryt włóczni (partyzany) -
Wągrodno, pow. legnicki, gm. Ruja; piaskowcowy krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego, słabo widoczny ryt kuszy -
Leśna, pow. lubański; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; trzy kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego
-
Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; dwa z trzech krzyży w murze cmentarza kościelnego; na pierwszym krzyżu ryt korda (ew. noża), na drugim ledwie widoczny ryt kuszy -
Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; trzeci krzyż w murze cmentarza kościelnego; słabo widoczny ryt noża (korda?) -
Lubań Uniegoszcz; kamień krzyżowy
-
Mściszów, pow. lubański, gm. Lubań; dwa kamienne krzyże; krzyż z lewej z rytem miecza -
Mściszów, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza -
Nawojów Łużycki, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza i dwóch tarcz
-
Nawojów Łużycki, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza
-
-
-
Lubin; krzyż kamienny przy drodze do Ścinawy; na głowie krzyża wgłębienie o średnicy 8 cm
-
Miłoradzice, pow. lubiński, gm. Lubin
-
Osiek, pow. lubiński, gm. Lubin
-
Chobienia, pow. lubiński, gm. Rudna; kamienny krzyż wmurowany w zwieńczeniu dawnej kaplicy cmentarnej -
Górzyn, pow. lubiński, gm. Rudna
-
Rudna, pow. lubiński; kamienny krzyż wmurowany w 1519 r. w ścianę wieży kościoła - współcześnie cerkiew prawosławna -
Tymowa, pow. lubiński, gm. Ścinawa; dwa kamienne krzyże; krzyż z lewej ze słabo widocznym zarysem rytu miecza i wgłębieniem w głowie -
Tymowa, pow. lubiński, gm. Ścinawa; krzyż widoczny na poprzednim zdjęciu z prawej strony
-
Wielowieś, pow. lubiński, gm. Ścinawa; piaskowcowy krzyż na cmentarzu kościelnym (przniesiony z Zaborowa); dolna aureola, ryt krzyżyka -
Krzewie Wielkie, pow. lwówecki, gm. Gryfów Śląski; dwa kamienne krzyże przy polnej drodze na północ od wsi -
Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; ryt włóczni -
Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; wizerunek korda -
Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; wizerunek korda ew. sztyletu -
Lubomierz, pow. lwówecki; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego od wschodu -
Lubomierz, pow. lwówecki; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od wschodu (z lewej strony na poprzednim zdjęciu) -
Lubomierz, pow. lwówecki; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od wschodu (z prawej strony na poprzednim zdjęciu); niezidentyfikowany ryt (miecz?) -
Oleszna Podgórska, pow. lwówecki, gm. Lubomierz
-
Pławna Dolna, pow. lwówecki, gm. Lubomierz; przedwojenne podania łączą krzyż z zabójstwem księdza wracającego z kolędy albo z morderstwem służącej kantora w 1809 r. -
Pławna Górna - Wieszkowice, pow. lwówecki, gm. Lubomierz; kamienny krzyż z rytem GFG / 1731; upamiętnia śmierć Gottfriedta Glaubitza w wyniku wypadku przy zwózce drewna. -
Lwówek Śląski; kamienny krzyż z inskrypcją: BC 1846
-
Lwówek Śląski Płakowice; kamienna płyta (kamień krzyżowy) przy gruntowej drodze z obustronnym rytem krzyża; strona A -
Lwówek Śląski Płakowice; kamienna płyta (kamień krzyżowy) przy gruntowej drodze z obustronnym rytem krzyża; strona B -
Dłużec, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem miecza i korda -
Niwnice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem przedstawiającym prawdopodobnie broń o nazwie goedendag -
Niwnice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytami krzyżyków na ramionach i aureolą u dołu -
Skorzynice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem włóczni, krzyżyka i liter FV. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 1. -
Skorzynice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z trudnym do rozpoznania rytem (kord?). Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 2. -
Ustronie, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem krzyżyka i wgłębieniem w głowie
-
Zbylutów, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski. Kamienny krzyż nieznanego wieku z legendą, którą zamieszono na nim w formie inskrypcji pod koniec XIX w.; 2 VII 1601 narzeczona Marie Rosine Wetzel, udająca się do ślubu z Ignatzem Gabrielem, została zadźgana przez swego byłego narzeczonego, który potem zbiegł. To powtarzająca się legenda związana ze starymi kamiennymi krzyżami (patrz np. Małujowice, pow. brzeski). Słabo widoczny ryt miecza. -
Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; dwa kamienne krzyże przy szosie zniszczone w 1970 i potem zrekonstruowane z betonu z użyciem oryginalnych fragmentów -
Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; jeden ze zrekonstruowanych krzyży ze śladami odcisku siekiery -
Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski: jeden ze zrekonstruowanych krzyży ze śladem odcisku wideł -
Klecza, pow. lwówecki, gm. Wleń; kamienny krzyż z rytem korda; podejrzana niesprawdzona informacja (Scheer), że krzyż pochodzi z 1562 r. i został wystawiony za morderstwo popełnione na bracie. -
Nielestno, pow. lwówecki, gm. Wleń; piaskowcowy krzyż z rytem korda z jednej stronu i korda ew. noża z drugiej - obydwa słabo widoczne -
Nielestno, pow. lwówecki, gm. Wleń; piaskowcowy krzyż z rytem kuszy (od strony drzewa), na ramieniu ryt krzyżyka -
Wleń, pow. lwówecki; kamienny krzyż z rytem miecza, pochodzi z wsi Grzęba (teraz część Wlenia) -
Wleń, pow. lwówecki; kamienny krzyż z rytem puginału i topora, przy ścieżce do ruin zamku -
Mikołów Bujaków; prawdopodobnie nagrobny kamienny krzyż, odcyfrowana inskrypcja: 1691 zmarła panna Katarzyna Kisielońska -
Ligota Książęca, pow. namysłowski, gm. Namysłów
-
Ligotka, pow. namysłowski, gm. Namysłów
-
Przeczów, pow. namysłowski, gm. Namysłów; krzyż z cmentarza morowego w Mikowicach, 1600
-
Gola, pow. namysłowski, gm. Świerczów
-
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; trzy kamienne krzyże wmurowane w północno-zachodnie naroże ściany wieży kościoła św. Hieronima -
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem włóczni - położony najwyżej z trzech
-
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem korda - położony w środku z trzech
-
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem miecza - położny najniżej z trzech
-
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; dwa krzyże wmurowane w południowo-zachodnie naroże wieży kościoła św. Hieronima; górny z rytem łopaty -
Mirocin Dolny, pow. nowosolski, gm. Kożuchów; kamienny krzyż w lesie pomiędzy Mirocinem Dolnym, a Kożuchowem -
Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; krzyż z widoczną bruzdą po rycie, prawdopodobnie włóczni, wmurowany w południową ścianę prezbiterium kościoła -
Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; krzyż kamienny z rytem włóczni wmurowany w północną ścianę prezbiterium kościoła -
Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; według legendy krzyż upamiętnia morderstwo dokonane przez rycerza Wolfa von Braun z Solnik na swoim bracie Ditrichu z Drwalewic, gdyż ten uprowadził mu narzeczoną Teresę von Rachenberg z Borowa; wieś była własnością Braunów w XV w. -
Gołaszyn, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; według legendy krzyż upamiętnia śmierć dwóch pokątnych rzeźników (nieformalnych handlarzy bydłem). -
Miłaków, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko
-
Polski Świętów, pow. nyski, gm. Głuchołazy
-
Chociebórz, pow. nyski, gm. Kamiennik. Z krzyżem związane są dwie legendy, obie o morderstwie z zawiści. Jedna o rzeźnikach, druga o zabójstwie w rodzinie. Więcej : Chociebórz, krzyż kamienny -
Korfantów, pow. nyski
-
Rynarcice, pow. nyski, gm. Korfantów; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym; w ustnym przekazie mieszkańców (legendzie) był wiązany z pojedynkiem w 1646 r., w którym zginął cesarski rotmistrz Heinrich von Strehlen. -
Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; południowa brama na cmentarz kościelny, w którą wmurowane są 2 kamienne krzyże -
Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; kamienny krzyż wmurowany w prawy narożnik muru środkowej bramy wejściowej (południowej) -
Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; krzyż wmurowany w zwieńczeniu bramy wejściowej (południowej), od wewnętrznej strony -
Biała Nyska, pow. nyski, gm. Nysa; fot. 1929
-
Biała Nyska, pow. nyski, gm. Nysa; poprzedni krzyż na zdjęciu z 2021 r.; niegdyś był widoczny na nim ryt miecza
-
Domaszkowice, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem korda i kielicha; wiązany z zabójstwem przez husytów w 1428 r. kapłana z Wierzbięcic A. J. Scharfa -
Kępnica, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż wmurowany w mur oporowy na lewo od wschodnich schodów prowadzących do kościoła; mur powstał lub był gruntownie remontowany w 1886 r. i wtedy prawdopodobnie wmurowano w niego krzyż. -
Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; kamienne krzyże w południowej części wsi; w Jędrzychowie było trzy kamienne krzyże, ten trzeci miał ryt miecza, był zniszczony i został zakopany. -
Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; granitowy krzyż
-
Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; kamienny krzyż z rytem korda (noża); w 1909 r. P. Kutzer, powołując się na kronikę z 1688 r., przytoczył legendę o zabójstwie nożem trzech uczniów; krzyż do 1980 r. stał przy drodze do Radzikowic (kilkadziesiąt metrów dalej). -
Nysa; krzyż przeniesiony w 2020 r. z Wierzbięcic koło Nysy do lapidarium nyskiego muzeum. Ryt 1623DEN27MART wskazuje, że krzyż upamiętnia jakieś zdarzenie, być może tragiczne, z tego dnia. -
Radzikowice, pow. nyski, gm. Nysa
-
Radzikowice, pow. nyski, gm. Nysa
-
Złotogłowice (przysiółek Rochów), gm. Nysa; kamienny krzyż datowany na rok 1700.
-
Wierzbięcice, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż ze słabo czytelnym rytem - 1623DEN27MART; data roczna odczytywana była też jak 1655 lub 1693. -
Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów
-
Lubiatów, kamienny krzyż. -
Starowice, pow. nyski, gm. Otmuchów; krzyż na grobie trzech pochowanych tu francuskich żołnierzy (wojny napoleońskie) -
Unikowice, pow. nyski, gm. Paczków. Kamienny krzyż z odczytywaną niegdyś datą 1254. Łączony też z umową ugodową z 1512 r. oraz wzmianką z 1526 r. o krzyżu i grobie. -
Nowaki, pow. nyski, gm. Pakosławice; kamienny krzyż
-
Pakosławice, pow. nyski; kamienny krzyż z dezinformująca tabliczką o krzyżu pokutnym
-
Prusinowice, pow. nyski, gm. Pakosławice
-
Reńska Wieś, pow. nyski, gm. Pakosławice; dwa krzyże kamienne
-
Chróścina, pow. nyski, gm. Skoroszyce
-
Skoroszyce, pow. nyski
-
Kijowice, pow. oleśnicki, gm. Bierutów. Kamienny krzyż z rytem krucyfiksu, klęczącej postaci i inskrypcji otokowej. Można odczytać datę 1357 oraz imię adoranta CONADUS czyli Konrad. Krzyż wystawiony został najprawdopodobniej w związku z zabójstwem ale nie wiadomo czy w wyniku umowy pojednania (krzyż pokutny, krzyż pojednania) czy oo prostu jako upamiętniający śmierć. -
Posadowice, pow. oleśnicki gm. Bierutów; destrukt kamiennego krzyża?; klasyczna tabliczka dezinformacyjna
-
Janków, pow. oławski, gm. Domaniów; granitowy krzyż z rytem krzyża joannitów; według legendy ma upamiętniać zabójstwo w tym miejscu młodej pary (wcześniej leżał w wejsciu) ; prawdopodobnie to krzyż związany z posiadłościami joannitów. -
Piskorzów, pow. oławski, gm. Domaniów
-
Niwnik, pow. oławski, gm. Oława; trzon granitowego krzyża z fragmentem rytu szabli
-
Psary, pow. oławski, gm. Oława
-
Sobocisko, pow. oławski, gm. Oława
-
Sobocisko, pow. oławski, gm. Oława
-
Żelazna pow. opolski, gm. Dąbrowa. Kamienny krzyż z rytem kuszy i wypuszczonego z niej bełtu. Niegdyś mieszkańcy interpretowali ryt (ramiona broni) jako łuk skrzypiec i stworzyli legendę, że w miejscu, gdzie stał krzyż, trzech muzykantów zabiło się nawzajem. Ostatni z nich popełnił samobójstwo. Krzyż stał pierwotnie przy drodze w kierunku Dobrzenia Wielkiego. -
Polkowice; kamienny krzyż przy kościele św. Michała Archanioła
-
Przemków, pow. polkowicki; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem miecza na cmentarzu kościelnym -
Łagoszów Wielki, pow. polkowicki, gm. Radwanice; kamienny krzyż, ryt miecza
-
Biała Szonowice, pow. prudnicki. Zapisana w 1937 r. tradycja wiąże krzyż z zarazą, która miała panować w okolicy w 1633 r. Krzyż stał na cmentarzu morowym utworzonym ad hoc na południe od zabudowań wsi Szonowice (podczas budowy w tym miejscu szkoły podobno wykopano wiele szczątków ludzkich). Teraz krzyż stoi przy głównej ulicy koło drewnianego krzyża przydrożnego. -
Brzeźnica, pow. prudnicki, gm. Biała. Kamienny krzyż ze słabo widoczną inskrypcją: A. KLVS. FRUNSKA i daty: 1610. Być może oznacza A. Klaus z Frącków. Frącki to kolonia w pobliżu której krzyż stał niegdyś (do 1889 r.). Na ścianie koło krzyża typowa przy kamiennych krzyżach tabliczka wprowadzająca w błąd. Bardzo mało prawdopodobne, że to krzyż pokutny. -
Dytmarów, pow. prudnicki, gm. Lubrza
-
Głogówek, pow. prudnicki. Jeden z niewielu kamiennych krzyży, który z dużym prawdopodobieństwem można określić jako tzw. krzyż pokutny (krzyż pojednania). Ze względu na wskazaną w umowie kompozycyjnej lokalizację, związaną z miejscem znanego z akt sprawy zabójstwa, krzyż, który pierwotnie stał koło wsi Oracze (Hinterdorf), można wiązać z zabójstwem dokonanym 29 VI 1599 r. Zgodnie z zapisem umowy z 15 XII 1599 r., ufundował go zabójca, rycerz Hans von Reiswitz z Kędzierzyna, który zastrzelił Hansa i Georga Scholzów. -
Mieszkowice, pow. prudnicki, gm. Prudnik; krzyż z piaskowca z fragmentem rytu miecza; widoczny ryt daty 1837 (data renowacji?) -
Krzyżowice, pow. pszczyński, gm. Pawłowice; fragment kamiennego krzyża upamiętniającego śmiertelny upadek z konia. Odcyfrowana inskrypcja: A 1748 D 8 JUNI MACIJ PRISZA SPADLSI Z KONIA : NA DRODZE : SWÓJ ŻIWOT DOKONAL : KTORIGO DUSZI BOŻE BONĆ MILOŚCIW -
Studzionka, pow. pszczyński, gm. Pszczyna; dwa kamienne krzyże na cmentarzu kościelnym
-
Grzegorzowice, pow. raciborski; kamienny krzyż w miejscu, w którym według opowieści mieszkańców zanotowanych na pocz. XX w. doszło niegdyś do zabójstwa. -
Rudyszwałd, pow. raciborski, gm. Krzyżanowice; kamienny krzyż z pionową bruzdą (z tyłu dwie pionowe bruzdy)
-
Lyski, pow. raciborski
-
Lekartów, pow. raciborski, gm. Pietrowice Wielkie. Kamienny krzyż nazwany "Cyrlikiem" co wiąże go legendarnie z misją Cyryla i Metodego (patrz też Bytom Łagiewniki). Inne legendy mówią o pochówku żołnierzy z czasów wojen szwedzkich, o grobie nieznanej osoby, o pojedynku w tym miejscu dwóch synów właściciela Lekartowa. -
Racibórz
-
Konary Hallerowo, pow. rawicki, gm. Miejska Górka; monolitowy krzyż w woj. wielkopolskim -
Jaksin, pow. strzeliński, gm. Borów; krzyże graniczne joannitów
-
Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; dwa kamienne krzyże pod murem cmentarza kościelnego (fot. 2025)
-
Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów
-
Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; kamienny krzyż odnaleziony w 2025 r.
-
Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; kamienny krzyż w cieniu Ślęży
-
Jegłowa, pow. strzeliński, gm. Przeworno; prawdopodobnie stary krzyż nagrobny w murze cmentarza kościelnego
-
Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem krzyża; prawdopodobnie związany z dobrami joannitów z pobliskich komandorii (Oleśnica Mała, Tyniec nad Ślęzą) -
Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż jako chodnik w bramce wejściowej na cmentarz kościelny
-
Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; fragment kamiennego krzyża z rytem (miecz?) jako stopień schodów do wejścia na cmentarz kościelny -
Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż jako chodnik w bramce wejściowej na cmentarz kościelny
-
Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; dwa kamienne krzyż, prawdopodobnie graniczne
-
Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem krzyża, prawdopodobnie graniczny posiadłości komandorii joannitów
-
Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem dwóch mieczy; być może graniczny; uszkodzony w 2013 r. i zabrany do naprawy -
Dankowice, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Gębczyce ew. Gościęcice, pow. strzeliński, gm. Strzelin; tzw. krzyż cygański (Zigeunerkreuz). Według przekazu ludności niemieckiej ustawiony w miejscu zabójstwa grupy Cyganów. Po II wojnie legenda przekształciła się w opowieść o morderstwie dokonanym przez Cyganów. Prawdopodobnie to jeden z wielu w tej okolicy (powiaty oławski i strzeliński) kamiennych krzyży związanych z granicami posiadłości komandorii joannitów w Tyńcu nad Ślęzą i Oleśnicy Małej. -
Nowolesie, pow. strzeliński, gm. Strzelin
-
Szczawin, pow. strzeliński, gm. Strzelin
-
Kostomłoty, pow. średzki; kamienny krzyż z rytem miecza ew. korda
-
Kostomłoty, pow. średzki
-
Osiek, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż wmurowany w budynek dawanej stolarni
-
Piersno, pow. średzki, gm. Kostomłoty; domniemamy krzyż kamienny (fragmenty) w murze cmentarza kościelnego -
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty; pięć krzyży wmurowanych w północną ścianę muru otaczającego dawne duże zabudowania folwarczne</ref> -
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Samborz, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Sobkowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty; dwa kamienne krzyże na skrzyżowaniu szosy z drogą do wsi
-
Świdnica Polska, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż. prawdopodobnie krzyż „szczytowy”, zdjęty z kalenicy dachu kościoła. -
Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż z dolną aureolą przeniesiony z pobliskiego Bogdanowa -
Chomiąża, pow. średzki, gm Malczyce; słabo widoczny zarys rytu kuszy
-
Lutynia, pow. średzki, gm. Miękinia; kamienny krzyż wmurowany w wieżę kościoła; być może pierwotnie krzyż nagrobkowy księdza (ma ryt kielicha) -
Lutynia, pow. średzki, gm. Miękina
-
Cesarzowice, pow. średzki, gm. Środa Śląska; możliwe, że kolejne zdjęcie to trzon tego krzyża; ta część wmurowana jest na zewnątrz muru -
Cesarzowice, pow. średzki, gm. Środa Śląska; możliwe, że to trzon krzyża z poprzedniego zdjęcia; ta część wmurowana jest od wewnątrz muru -
Kulin, pow. średzki, gm. Środa Śląska; kamienny krzyż, niegdyś z rytem miecza
-
Ogrodnica, pow. średzki, gm. Środa Śląska
-
Proszków, pow. średzki gm. Środa Śląska
-
Rakoszyce, pow. średzki, gm. Środa Śląska
-
Rzeczyca, pow. średzki, gm. Środa Śląska; zarys niezidentyfikowanego narzędzia
-
Środa Śląska
-
Środa Śląska; widoczny fragment rytu miecza ew. korda (krzyż z lewej); z prawej fragment trzonu krzyża widocznego na kolejnym zdjęciu -
Środa Śląska; góra krzyża, którego trzon jest na poprzednim zdjęciu; słabo widoczna wypukła rzeźba głowni miecza lub korda -
Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin
-
Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin
-
Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin; krzyż kamienny do 2016 r. poziomo przy ziemi w murze cmentarza kościelnego -
Lusina, pow. średzki, gm. Udanin
-
Łagiewniki Średzkie, pow. średzki, gm. Udanin
-
Pielaszkowice, pow. średzki, gm. Udanin
-
Pichorowice, pow. średzki, gm. Udanin
-
Ujazd Górny, pow. średzki, gm. Udanin; krzyż w murze cmentarza kościelnego Paul Kutzer identyfikuje z umową dotyczącą zabójstwa w 1400 r. Cytat: Mieszkaniec wsi zabił Petera Hoffmana po (ok.) 1400 roku. Zabójca początkowo ukrywał się przed krwawą zemstą, ale w końcu uzgodnił pewną kwotę z krewnymi zabitego. Pieniądze przekazał nad otwartym grobem, krewni na znak pojednania podali mu rękę zmarłego, którą po „uściśnięciu” upuścił do grobu. Zabójca zobowiązał się także do darowania 30 funtów wosku kościołowi oraz odbycia pielgrzymki do Rzymu i odwiedzenia w drodze powrotnej „krwawiących hostii” w Wilsnack. Podróż powinna rozpocząć się najpóźniej w tygodniu wielkanocnym. W miejscu czynu musiał postawić krzyż. Twierdzi więc, że to krzyż pokutny. Może, ale jednak nie musi być to ten konkretny krzyż. -
Bagieniec, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; kamienny krzyż z bardzo słabo widocznym rytem, prawdopodobnie miecza, a może korda -
Bolesławice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; 2 kamienne krzyże; w środku kamień, prawdopodobnie słupek drogowy, błędnie uznawany nieraz za uszkodzony krzyż -
Bolesławice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; krzyż kamienny z rytem miecza (po prawej na poprzednim zdjęciu) -
Jaworzyna Śląska, pow. świdnicki; krzyż kamienny z rytem miecza, ma też wgłębienia w głowie i ramionach
-
Milikowice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska
-
Pasieczna, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska
-
Pastuchów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; kamienny krzyż z rytem korda, nieraz, zwłaszcza dawniej, odczytywanego jako miecz -
Pastuchów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego; na krzyżu z lewej słabo widoczny ryt miecza -
Stary Jaworów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska
-
-
Gola Świdnicka, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż, w tle Ślęża
-
Gruszów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż nazywany przez mieszkańców Tote Jude (Hellmich 1923)
-
Mysłaków, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; trzy kamienne krzyże
-
Mysłaków, pow. świdnicki, gm. Marcinowice
-
Szczepanów, pow. świdnicki gm. Marcinowice; kamienny krzyż wmurowany kiedyś w ścianę stajni
-
Śmiałowice, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż z rytem kuszy
-
Zebrzydów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice
-
Zebrzydów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice
-
Goczałków Górny, pow. świdnicki, gm. Strzegom; destrukt kamiennego krzyża na granicy gmin i powiatów; ryty krzyża równoramiennego i położenie pozwalają przypuszczać, że mógł to być krzyż graniczny -
Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom
-
Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom
-
Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom
-
Skarżyce, pow. świdnicki, gm. Strzegom
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; grupa 3 kamiennych krzyży
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż z prawej
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż w środku, z dolną aureolą
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż z lewej, z dolną, niewidoczną teraz, aureolą
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem topora
-
-
Strzegom, pow. świdnicki
-
Strzegom, pow. świdnicki; prawdopodobnie destrukt kamiennego krzyża
-
Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica; przypora muru cmentarza kościelnego i dwa krzyże kamienne
-
Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica: krzyż przed przyporą; posiada dolną aureolę
-
Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż wmurowany w przyporę
-
Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa krzyże kamienne przed murem cmentarza kościelnego
-
Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z lewej
-
Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z prawej
-
Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z bazaltu w murze ogrodzenia
-
Lutomia Dolna, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Miłochów, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Modliszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż kapliczka; ryt tasaka?
-
Mokrzeszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Mokrzeszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica. Mur cmentarza kościelnego. W tym miejscu wmurowanych jest 7, a być może nawet 8 kamiennych krzyży. Wszystkie są teraz poniżej poziomu gruntu, który mocno się podniósł. Następne zdjęcie pokazuje tych 7 krzyży w 1910 r. -
Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica. Fot. z 1910 r. Siedem kamiennych krzyży z muru cmentarza kościelnego (patrz poprzednie zdjęcie). W 2008 r. zostały odkopane i zbadane, a następnie znowu zasypane. -
Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica; granitowy krzyż wmurowany w schody do szkoły -
Pogorzała, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż cmentarny przeniesiony z nieczynnego cmentarza
-
Słotwina, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż z wypukłym wizerunkiem krzyża
-
Sulisławice, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa kamienne krzyże obok krzyża przydrożnego
-
Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż po lewej stronie krzyża przydrożnego
-
Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż po prawej stronie krzyża przydrożnego
-
Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Witoszów Górny, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Witoszów Górny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa granitowe krzyże w skarpie potoku Witoszów
-
Świdnica, plac św. Małgorzaty; tzw. krzyż Jakuba Tau gdyż legenda wiąże go z miejscem egzekucji błazna o takim imieniu w 1347 r. (na krzyżu jest raczej wtórny ryt "J.T. 1347"); najprawdopodobniej jest to po prostu krzyż związany z jednym z miejsc straceń w Świdnicy (przed Köppenthor - Brama Kapturowa), w którym wykonywano wyroki kary ścięcia mieczem, chowano też tu samobójców. -
Świdnica ul. Wałbrzyska; monolitowy krzyż kamienny
-
Świdnica ul. Westerplatte
-
Świdnica, przy drodze do Tomkowa; dwa kamienne krzyże
-
Świebodzice, pow. świdnicki
-
Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki
-
Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki
-
Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki
-
Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Gołaszyce, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Imbramowice, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Imbramowice, pow. świdnicki, gm. Żarów; uszkodzony kamienny krzyż(?) na cmentarzu kościelnym -
Kruków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Kruków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Pożarzysko, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem miecza -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem kuszy -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; dwa kamienne krzyże; krzyż z prawej przeniesiony z pobliskiej wsi Kalno -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; pięć kamiennych krzyży ustawionych w parku pałacowym pod koniec XIX w.; pierwotnie było ich 6, a możliwe że 7. Poprzenoszone w to miejsce w celu uatrakcyjnienia parku. -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; dwa z pięciu krzyży w parku; krzyż z prawej ma dolne aureole i ryt grotu.</div. -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; trzy z pięciu krzyży w parku; krzyż w środku ma aureolę, a krzyż prawej ryt włóczni (ew. partyzany). -
Zastruże, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem topora, fot. 1913
-
Zastruże, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem topora, fot. 2024
-
Wielka Lipa, pow. trzebnicki, gm. Oborniki Śląskie
-
Brzeźno, pow. trzebnicki, gm. Prusice
-
Skarszyn, pow. trzebnicki, gm. Trzebnica; kamienny krzyż przy drodze w kierunku Łoziny
-
Strzeszów, pow. trzebnicki, gm. Wisznia Mała; trzon granitowego krzyża na cmentarzu kościelnym
-
Barkowo, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Bychowo, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Korzeńsko, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Osiek, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Powidzko, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Cieszów Cisów, pow. wałbrzyski, gm. Stare Bogaczowice; kamienny krzyż z rytem krzyżyka na głowie
-
Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; krzyż przniesiony z Pietrzykowa gm. Dobromierz
-
Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; kamienny krzyż z aureolą odkryty w 2020 r.
-
Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; kamienny krzyż obok ruin dawnego kościoła św. Mikołaja z 1703 r.; wgłębienie w głowie krzyża o średnicy 4 cm i głębokości 5 cm -
Struga, pow. wałbrzyski, gm. Stare Bogaczowice
-
Golińsk, pow. wałbrzyski, gm. Mieroszów; kamienny krzyż na granicy polsko-czeskiej; w Czechach podawana jest lokalizacja Starostin. -
Glinno, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z rytem kuszy
-
Glinno, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Niedźwiedzica. pow. wałbrzyski, gm. Walim
-
Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienne krzyże przniesione ze Stanowic pow. świdnicki i Żerkowa gm. Wołów -
Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż ze Stanowic w pow. świdnickim -
Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z Żerkowa w pow. wołowskim -
Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; granitowy krzyż bez jednego ramienia
-
Wałbrzych gaj; częściowo wyrzeźbiony krzyż w głazie ze zlepieńca
-
Wałbrzych Lubiechów
-
Wałbrzych Lubiechów; krzyż ze zlepieńca; według legendy (Kutzer 1910) w miejscu tym został zabity pan młody, ew. panna młoda z służącą, które przybyły ze Świdnicy -
Wałbrzych Nowy Poniatów; krzyż z gnejsu
-
Łaziska, pow. wodzisławski, gm. Godów
-
Olza, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce. Krzyż stał niegdyś w pobliżu ujścia Olzy do Odry i miał według przekazu być ustawiony na zbiorowej mogile poległych żołnierzy z czasów wojny trzydziestoletniej lub siedmioletniej. -
Rogów, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce; krzyż z piaskowca przy murze cmentarza kościelnego; według ustnego przekazu upamiętniał czasy, kiedy Szwedzi pustoszyli okolicę. Na jednym ramieniu wyryty krzyżyk. Kuliste wgłębienia na głowie i boku ramienia. Możliwe, że pozostałość zabiegów magicznych, ludowa medycyna (tzw. kubki, dołki pokutne (patrz fot.). W 2016 r. przeniesiony na plac, na północ od kościoła (patrz fot.) -
Rogów, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce; aktualnie na placu przy kościele (patrz fot.) -
Syrynia, powiat wodzisławski, gm. Lubomia; być może fragment krzyża granicznego między księstwem raciborskim i oświęcimskim -
Rydułtowy, pow. wodzisławski; kamienny krzyż o dwóch poprzecznych ramionach (krzyż patriarchalny); na krzyżu ryt informujący o konsekracji 6 IX 1628 kościoła św. Jerzego, jednego z poprzedników aktualnego budynku kościelnego. -
Rydułtowy Radoszowy, pow. wodzisławski; krzyż z piaskowca z rytami: symbol INRI, poniżej wklęsły ryt krzyża, pod nim ryt liter: LVO, oraz niżej data: 1742; z drugiej strony wklęsły ryt krzyża -
Wodzisław Śląski; dwa krzyże kamienne koło kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
-
Wodzisław Śląski; kamienny krzyż z wypukłą rzeźbą krzyża, z drugiej strony słabo zarysowany ryt: IHS
-
Wodzisław Śląski; kamienny krzyż z wypukłą rzeźbą krzyża
-
Wodzisław Śląski Jodłownik; kamienny krzyż z rytem krzyżyka i inskrypcją DEN 2 October 1828 INRI
-
Wodzisław Śląski
-
Brzeg Dolny, pow. wołowski
-
Jodłowice, pow. wołowski, gm. Brzeg Dolny
-
Wojnowice, pow. wrocławski, gm. Czernica
-
![Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka; kamienny krzyż w formie krzyża św. Antoniego; być może Donnerkreuz (krzyż burzowy, krzyż gradowy)[2]](/w/images/thumb/9/90/Pasikurowice.jpg/450px-Pasikurowice.jpg)
Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka; kamienny krzyż w formie krzyża św. Antoniego; być może Donnerkreuz (krzyż burzowy, krzyż gradowy)[2] -
Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka
-
Tokary, pow. wrocławski, gm. Długołęka
-
-
-
Wilczkowice, pow. wrocławski, gm. Jordanów Śląski
-
Kąty Wrocławskie, pow. wrocławski
-
Kąty Wrocławskie, pow. wrocławski
-
-
Pełcznica, pow. wrocławski; krzyż (płyta) z rytem miecza jako stopień przed drzwiami dawnej plebanii (fot. 2012) -
Pełcznica, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie; krzyż kamienny i krzyż kamienny (płyta) z rytem miecza z poprzedniego zdjęcia po bokach monolitowej kapliczki pod murem cmentarza kościelnego (fot.2017) -
Ujów, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie; kamienny krzyż z trudnym do identyfikacji rytem - kord, nóż?
-
Ujów, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie
-
-
Wierzbice, pow. wrocławski, gm. Kobierzyce; granitowy krzyż wmurowany poziomo w mur cmentarza kościelnego -
Proszkowice, pow. wrocławski, gm. Mietków; trzy kamienne krzyże, przy nich Paul Kutzer -
Proszkowice, pow. wrocławski, gm. Mietków; dwa kamienne krzyże (trzeci jest w Muzeum Ślężańskim w Sobótce) -
-
Siechnice, pow. wrocławski
-
Okulice, pow. wrocławski, gm. Sobótka
-
Rogów Sobócki, pow. wrocławski, gm. Sobótka; trzy kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego
-
Rogów Sobócki, pow. wrocławski, gm. Sobótka; kamienny krzyż z dolną aureolą; pręgierz
-
Sobótka, pow. wrocławski; kamienny krzyż w lapidarium Muzeum Ślężańskiego przniesiony w 1961 r. z Proszkowic; krzyż teutoński. -
Sobótka Strzeblów, pow. wrocławski; kamienny krzyż w formie krzyża teutońskiego
-
Stary Zamek, pow. wrocławski, gm. Sobótka; granitowy krzyż
-
Wojnarowice, pow. wrocławski, gm. Sobótka
-
-
-
-
-
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; trzy granitowe krzyże w zewnętrznej ścianie muru cmentarnego kościoła św. Jadwigi -
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 1 krzyż w murze -
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 2 krzyż w murze -
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 3 krzyż w murze; ryt krzyża joannickiego -
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; granitowy krzyż przy boisku szkolnym
-
Wilczków, pow. wrocławski, gm. Żórawina; dwa kamienne krzyże przed obronnym murem cmentarza kościelnego kościoła Wniebowzięcia NMP -
Żórawina, pow. wrocławski
-
Wrocław Arsenał
-
Wrocław Park Szczytnicki; kamienny krzyż przeniesiony z Muchoboru Wielkiego; być może krzyż upamiętniał spotkanie trzech królów: Kazimierza IV Jagiellończyka, Władysława II Jagiellończyka i Macieja Korwina -
-
Wrocław Karncza Góra
-
Kandlewo, pow. wschowski, gm. Wschowa; przedwojenna tradycja łączyła krzyż z pobytem na Śląsku wojsk szwedzkich (wojna trzydziestoletnia, lub III wojna północna) - krzyż miał upamiętniać śmierć zabitego w pojedynku przez kolegę szwedzkiego oficera. -
Konradowo, pow. wschowski, gm. Wschowa; obydwa kamienne krzyże w Konradowie łączy jedna legenda
-
Konradowo, pow. wschowski, gm. Wschowa. W czasach napoleońskich (1813) dwaj rosyjscy oficerowie pojedynkowali się na kusze. Jeden strzelał z wieży kościelnej, drugi z wiejskiej drogi. Obaj polegli, a krzyże mają, być tego pamiątką. -
Brzeźnica, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; krzyż z czerwonego piaskowca wmurowany od zewnątrz w ogrodzenie cmentarza kościelnego kościoła św. Mikołaja -
Brzeźnica, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; krzyż z czerwonego piaskowca wmurowany od zewnątrz w ogrodzenie cmentarza kościelnego kościoła św. Mikołaja -
Dzbanów, pow. ząbkowicki, gm. Bardo
-
Laskówka, pow. ząbkowicki, gm. Bardo
-
Potworów, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; kamienny krzyż z bruzdami (po 7) z obu stron
-
Doboszowice, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki; krzyż wmurowany w narożnik wieży kościoła na wys. ok 15 m; inskrypcja: BC 1559 oraz kielnia i młotek?; najprawdopodobniej upamiętnia budowę wieży; krzyż z podobnym rytem jest w Złotoryjskim Lesie - Nowe Łąki. -
Doboszowice, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki
-
Kamieniec Ząbkowicki, pow. ząbkowicki
-
Mrokocin, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki
-
Pomianów Górny, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki
-
Sławęcin, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki
-
Budzów, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; trzy z czterech krzyży wmurowanych w ogrodzenie cmentarza kościelnego; pierwszy z lewej miał ryt kielicha, drugi miał ryt noża - obydwa już niewidoczne. -
Budzów, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; czwarty krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego - ryt kuszy. -
Różana, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; krzyż z gnejsu w murze cmentarza kościelnego
-
Olbrachcice Wielkie, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny z oznaczeniami stanów wód podczas powodzi; patrz następne zdjęcie -
Rysunek krzyża w Olbrachcicach Wielkich wykonany w 1926 r. z częściowo widocznymi rytami i datami powodzi -
Sieroszów, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie
-
Zwrócona, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny przy murze cmentarza kościelnego, przeniesiony ok. 1995 r. z polnej drogi do Sulisławic -
Zwrócona, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny przy zniszczonej kapliczce św. Jana Nepomucena przy polnej drodze -
Ząbkowice Śląskie; kamienny krzyż w lapidarium miejscowej Izby Regionalnej podpisany bez żadnych podstaw jako krzyż pokutny, co jest bardziej szkodliwe niż w wypadku bezmyślnych "tabliczek w terenie", gdyż to placówka profesjonalna mająca promować historię -
Jasienica, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny krzyż w lesie; ryt miecza
-
Jasłówek, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny krzyż z rytem krzyża
-
Wigańcice, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny (granitowy) krzyż przy murze cmentarza kościelnego kościoła św. Bartłomieja Apostoła -
Zielona Góra Ochla; krzyż wiązany jest bez podstaw z zabójstwem z 1604 r.; zobacz Krzyż kamienny w Ochli (Zielona Góra). -
Działoszyn, pow. zgorzelecki, gm. Bogatynia
-
Sieniawka, pow. zgorzelecki, gm. Bogatynia; dwa kamienne krzyże wmurowane w ogrodzenie cmentarza kościelnego
-
Gronów, pow. zgorzelecki, gm. Zgorzelec
-
-
Trójca, pow. zgorzelecki, gm. Zgorzelec; kamienny krzyż z rytem włóczni (partyzany)
-
Kotowice, pow. zielonogórski, gm. Nowogród Bobrzański
-
Choiniec, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; piaskowcowy krzyż w Złotoryjskim Lesie; uszkodzone ramiona, ryt krzyżyka. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 5. -
Choiniec, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż pamiątkowy z półkolistą głową. Inskrypcja brzmiąca w tłumaczeniu: "W roku 1760 w tym miejscu młody osiemnastoletni chłopiec Abrbacham Britzler z Twardocic przez złego dziedzica jednym strzałem bezbożnie został pozbawiony życia." Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 6. -
Nowe Łąki, pow. złotoryjski, gm. Pasterka; kamienny krzyż z 1808 r. w lesie; upamiętnia odnalezienie powieszonego mężczyzny. Jeden z kamiennych krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 3. -
Nowe Łąki, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż z rytem poziomicy i kielni- być może nawiązanie do zawodu murarza oraz symbolów jego profesji; podobny ryt jest na krzyżu w Doboszowicach gm. Kamieniec Ząbkowicki. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 4. -
Nowa Wieś Grodziska, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż z rytem (prawdopodobnie bo jest odwrócony) miecza lub korda -
Rochów, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka;kamienny krzyż z inskrypcją brzmiącą w tłumaczeniu: "W roku 1775 dnia 24 grudnia stracił tutaj Gottlieb Auss… z rodu Ottendorfów swoje życie przejechany wozem." Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 7. -
Nowy Kościół, pow. złotoryjski, gm. Świerzawa; dwa krzyże kamienne w ogrodzeniu; trzeci krzyż (z lewej) jest zasłonięty gospodarczym budynkiem
-
Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno
-
Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; część trzonu kamiennego krzyża z fragmentem rytu korda -
Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; fragment kamiennego krzyża z rytem sztychu i głowni miecza lub korda -
Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno
-
Modlikowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż z rytem korda (ew. miecza)
-
Modlikowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż kamienny z rytem kuszy
-
Uniejowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż kamienny z rytem kuszy; otwory w ramionach i po bokach głowy -
Brennik, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja
-
Jerzmanice-Zdrój, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; fragment kamiennego krzyża w murze, data 1763
-
Wilków, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; krzyż kamienny z rytem miecza
-
Prusice, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja
-
Rokitnica, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; kamienny krzyż z trudnym do zidentyfikowania rytem (miecz?)
-
Złotoryja; krzyż kamienny; ryt miecza?
-
Nowoszów, pow. żagański, gm. Iłowa; krzyż w głębokim lesie; według wątpliwego przekazu upamiętnia śmierć niejakiego Samuela Weise lub Wenzela, który miał w tym miejsca zginąć 16 listopada 1768 r. (ryt S V 1768 16 Novemb.); opowiadana była też legenda o czarowniku, który chciał w tym miejscu zwołać wszystkie żmije z całej puszczy i zaczarować je, lecz popełnił jakiś błąd w sztuce i te go zagryzły. -
Niegosławice, pow. żagański
-
Długie, pow. żagański, gm. Szprotawa; kamienny krzyż wstawiony w wewnętrzną część muru otaczającego teren wokół ruin średniowiecznego kościoła św. Jakuba; dołki pokutne? -
Szprotawa, pow. żagański; kamienny krzyż odnaleziony w 2021 r. w Henrykowie pod Szprotawą
-
Szprotawa (Małe Puszczykowo), pow. żagański; kamienny krzyż z rytem sztyletu (ew. miecza)
-
Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; regionalista H. Jentsch wiązał w 1898 r. te krzyże z wydarzeniem z 1418 r. opierając się na pisanym przekazie, że w tym roku niejaki Nickel Falkenhayn, zwany Trappe, zamordował dwóch miejscowych wieśniaków. Nie ma żadnych przesłanek uwiarygadniających taką tezę. Istnieje też podanie, które mówi, że w miejscu tym zginęło dwóch rycerzy. -
Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; krzyż z lewej na poprzednim zdjęciu
-
Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; krzyż z prawej na poprzednim zdjęciu; data 1418 została wyryta wtórnie, prawdopodobnie w związku z pojawieniem się w 1898 r. wcześniej przedstawionej "hipotezy". -
Witoszyn Dolny, pow. żagański, gm. Wymiarki; kamienny krzyż, który według tradycji stoi w miejscu gdzie przewrócił się z koniem, w lipcu 1472 r., książę żagański Jan II (Szalony), w czasie konnej jazdy do Przewozu, gdzie umierał śmiercią głodową uwięziony w wieży przez Jana jego brat, książę Baltazar. -
Dzietrzychowice, pow. żagański, gm. Żagań; kamienny krzyż koło muru cmentarza kościelnego
-
Rudawica, pow. żagański, gm. Żagań; krzyż wmurowany w zewnętrzną ścianę prezbiterium kościoła; według podania krzyż upamiętnia zamordowanie miejscowego proboszcza, w czasach wojen szwedzkich -
Stara Kopernia, pow. żagański, gm. Żagań
-
Stara Kopernia, pow. żagański, gm. Żagań
-
Stary Żagań, pow. żagański, gm. Żagań; cztery kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego -
Stary Żagań, pow. żagański, gm. Żagań; dwa pierwsze od lewej z czterech krzyży w murze cmentarza kościelnego -
Żagań; kamienny krzyż w murze przy ul. Cmentarnej
-
Koło, pow. żarski, gm. Brody; granitowy krzyż z rytami miecza z obu stron
-
Jasień, pow. żarski; granitowy krzyż z 1813 r. związany prawdopodobnie z pochówkiem żołnierza armii carskiej
-
Roztoki, pow. żarski, gm. Jasień. Jedna z legend mówi, że krzyż upamiętnia śmierć dziewczyny z Roztok zabitej przez młodzieńca z Biedrzychowic, którego zaloty odrzuciła. Inny przekaz wskazuje na upamiętnienie zabójstwa przez mieszkańców wsi francuskiego oficera napastującego młodą dziewczynę. -
Lubsko, pow. żarski. Fragmenty krzyża wstawione w murek otaczający cmentarz kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. Pierwotnie krzyż stał w Strzegowie w pow. krośnieńskim. Być może to krzyż nagrobny francuskiego oficera lub trzech oficerów armii napoleońskiej zastrzelonych w 1813 r. -
Żory, krzyż kamienny
-
Żory Rogoźna
-
![Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka; kamienny krzyż w formie krzyża św. Antoniego; być może Donnerkreuz (krzyż burzowy, krzyż gradowy)[2]](/Plik:Pasikurowice.jpg)
Krzyże zaginione
-
Jelenia Góra Sobieszów; kamienny krzyż zaginiony przed 1923 r. przed ogrodzeniem budynku powyżej kościoła
-
Mniszków, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie (ew. Rędziny); kamienny krzyż z rytem topora; zaginął w 1997 r.
-
Wolibórz, pow kłodzki, gm. Nowa Ruda; fot. z 1937 r.; krzyż zaginął w latach 90. XX w. -
Pełcznica, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie
-
-
-
-
Braszowice, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice śląskie; piaskowcowy krzyż przy drodze do Potworowa, niedaleko młyna Staudenmühle (młyn był położony między Brzeźnicą i Grochową oraz leśniczówką; staw młyński był przy przy zbiegu dróg z Grochowej, Brzeźnicy i Braszowa); inskrypcja na krzyżu odczytywana w 1923 i 1939 r. we fragmencie, ale da się z niej odcyfrować treść: Roku 1675, 15 grudnia... tutaj został zabity Tob... Kopper..., świadczy, że był to krzyż upamiętniający zabójstwo.
Kamienne krzyże w Polsce poza Śląskiem
-
-
-
-
-
-
-
Żurawce, tomaszowski, lubelskie; krzyż kamienny z rytem krzyżyka
-
-
-
-
-
-
Poczopek, sokólski, podlaskie; współczesna kopia krzyża z Knyszewicz
-
Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie; dwa kamienne krzyże prawdopodobnie nagrobne; podczas badań archeologicznych znaleziono pod nimi kości ludzkie -
Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie; krzyż pierwszy
-
Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie: krzyż drugi
-
Konin, wielkopolskie; kościół św. Bartłomieja
Inne
-
-
"Kamienna baba" na cmentarzu kościelnym w Bukowicach, pow. bialski; ryt głowy (czaszki) i trzy prawie już niewidoczne krzyżyki; prawdopodobnie nagrobek
-
Nowizna, pow. dzierżoniowski; współczesny kamienny krzyż w parku przypałacowym. Krzyż ma nawiązywać formą do krzyży pokutnych. Problem w tym, że krzyże pokutne nie miały swojej specyficznej formy i nie różniły sie od krzyży stawianych z innych niż umowa ugodowa powodów. -
Owiesno, pow. dzierżoniowski
-
Piława Dolna, dzierżoniowski; kamienny krzyż w szczycie kościoła
-
Pogwizdów, pow. jaworski; pomnik 800-lecia wsi. Kamienny krzyż nawiązuje do jej cysterskiej przeszłości i do zwyczaju stawiania krzyży pokutnych w wyniku umów ugodowych -
Bukowiec, pow. karkonoski; kamień z rytem krzyża
-
Spalona, pow. legnicki; krzyż kamienny w szczycie kościoła
-
-
Dłużec, pow. lwówecki; słupek graniczny
-
Nowy Świętów, pow. nyski, gm. Głuchołazy; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego
-
Hajduki Nyskie, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż na zewnętrznej ścianie kościoła św. Jerzego
-
Niwnica pow. nyski, gm. Nysa; kapliczka (marter) opisywana lokalnie jako pokutna w znaczeniu wypaczającym definicję takich obiektów związanych z umowami ugodowymi -
Niwnica, pow. nyski, gm. Nysa; kapliczka opisywana lokalnie jako pokutna w znaczeniu wypaczającym definicję takich obiektów związanych z umowami ugodowymi -
Ługi, pow. nowosolski; krzyż w szczycie kościoła bezpodstawnie kwalifikowany nieraz jako krzyż pokutny -
Nowolesie (Zimnodół, Zimne Doły), pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż pamiątkowy z datą 4 maja 1868; w jednym z artykułów Andrzeja Scheera bezmyślnie nazwany "najmłodszym krzyżem pokutnym" i pod taką nazwą pojawia nieraz się nadal -
Udanin, pow. średzki; krzyż w wieży kościoła św. Urszuli
-
Wiry, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż w szczycie kościoła; takie krzyże też kiedyś wpadły w "obłęd pokutności".
-
Modliszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica; 3 kamienne krzyże w szczytach kościoła św. Bartłomieja, nazywane nieraz bez uzasadnienia krzyżami pokutnymi -
Turów, pow. wrocławski; kamienny krzyż w szczycie kościoła
-
Zielona Góra Jeleniów; krzyż upamiętniający zabójstwo rabunkowe kuśnierza Johanna Gotloba Müllera 23 marca 1863 r. -
Czaple, pow. złotoryjski; kamień pamiątkowy z inskrypcją
-
Nowy Kościół, pow. złotoryjski; kamień z rytem topora w bramie wejściowej (od wewnątrz) na cmentarz kościelny przy ruinach kościoła Najświętszej Marii Panny -
Świerzawa, pow. złotoryjski; kamień z rytem krzyża
-
Wilków, pow. złotoryjski; dwa kamienne krzyże z 1989 r. wykute jako "pokutne" za grzechy parafian.
-
Lubanice, pow. żarski. Dwa krzyże w szczycie kościoła; legenda o człowieku, który za młodu popełnił zbrodnię, za co został ukarany śmiercią wszystkich jego jedenaściorga dzieci. Postanowił wybudować kościół z dwoma krzyżami, po czym urodziło mu się dwunaste dziecko, które żyło długo i cieszyło się zdrowiem. -
Lubanice, pow. żarski
-
Kamień z rytem koła w pobliżu Otročiněves w kraju środkowoczeskim. Być może "mýtný kámen", czyli kamień oznaczający miejsce poboru myta, może graniczny. Może to być też "kolomazný kámen". Kolomaz (kołomaź) to smar do kół i osi drewnianych wozów. Podczas produkcji węgla drzewnego w mielerzach pozyskiwano jako produkt uboczny dziegieć – kolomaz. Być może kamień był używany do tych celów lub oznaczał miejsce nazywane Kolomazna, czyli miejsce produkcji kołomazi.
Płyty nagrobne
-
Janków, pow. oławski; kamienna płyta z rytem krzyża
-
Piskorzów, pow. oławski; kamienna płyta z rytem krzyża
-
Sobocisko, pow. oławski; kamienna płyta z rytami krzyży
-
-
Jordanów Śląski, pow. wrocławski; kamienna płyta nagrobna z rytem krzyża
-
Turów, pow. wrocławski; kamienna płyta nagrobna z rytem krzyża
-
Wierzbice, pow. wrocławski; średniowieczna płyta nagrobna z rytem krzyża
Przykładowe poza Polską
-
Raspenava, kraj liberecki, Czechy; ryt miecza i dwa krzyżyki; legenda: tutaj podczas pojedynku dwóch oficerów obaj przeciwnicy zginęli. -
Raspenava, kraj liberecki, Czechy; legenda: ojciec przypadkowo zastrzelił swoje dziecko, biorąc je w ciemności za gęś sąsiada. -
Draženov, kraj pilzneński. Z krzyżem wiążą się dwie legendy. Pierwsza, dotycząca jego fundacji, mówi, że w nieokreślonych, dawnych czasach pasterz przepędzał swoje stado przez łąkę należącą do właściciela Rejkovic (przysiółka Drażenowa, w pobliżu stawu). Gdy właściciel to zobaczył, tak się rozgniewał, że zastrzelił pasterza. Na pamiątkę tego morderstwa postawiono tam kamienny krzyż. Druga legenda dotyczy już samego krzyża. Głosi ona, że pewien żołnierz uszkodził bezmyślnie lewe ramię krzyża, za co spotkała go okrutna kara – został wleczony na śmierć przez rozpędzonego konia. Historia ta wskazuje, że krzyż wzniesiony na pamiątkę morderstwa cieszył się wśród miejscowej ludności wielkim szacunkiem, a każdemu, kto odważyłby się go celowo zbezcześcić, groziła surowa kara. -
Poběžovice, kraj pilzneński. Kamienny krzyż z płaskorzeźbą Ukrzyżowanego i prawdopodobnie Matki Boskiej. -
Tetin, kraj środkowoczeski, Czechy. Kamienny krzyż w murze dziedzińca średniowiecznego kościoła św. Katarzyny. Pierwotnie był to element architektoniczny w szczycie kościoła, skąd został usunięty w 1929 roku i wmurowany w aktualne miejsce. -
-
-
-
-
Norymberga Kettlersiedlung, Frankonia; Schneiderscher (krzyż krawca); na krzyżu widoczny jest ryt nożyc; być może upamiętnia śmierć krawca -
Norymberga Krottenbach, Frankonia; ryty lemiesza i kołnierza pługa; krzyż związany ze śmiercią rolnika albo może tzw. Wetterkreuz, czyli krzyż chroniący pola przed anomaliami pogodowymi -
Heckenbach, Nadrenia-Palatynat
-
Heckenbach, Nadrenia-Palatynat
-
Neuenbürg koło Enz, Badenia-Wirtembergia
-
Reichholzheim, Badenia-Wirtembergia; 14 kamiennych krzyży w murze oporowym przy drodze i kapliczka z 1722 r.
-
Reichholzheim, Badenia-Wirtembergia; 14 kamiennych krzyży w murze oporowym przy drodze i kapliczka z 1722 r.
-
Krzyż prządki; Zavelstein, Badenia-Wirtembergia
-
Płyta nagrobna prządki; Kentheim, Badenia-Wirtembergia -
Krzyż nagrobny z rytem ryby; Oberbreisig (Bad Breisig), Nadrenia-Palatynat
-
Krzyż nagrobny bednarza, XVI w.; Linz nad Renem, Nadrenia-Palatynat
-
Wachenheim an der Weinstraße, Nadrenia-Palatynat; krzyż burzowy, pogodowy (Wetterkreuz); wzniesiony w 1513 roku przez winiarzy miał chronić przed nadciągającymi burzami i gradem. -
Jeßnitz pod Budziszynem, Saksonia; kamień upamiętniający dzieciobójstwo w 1699 r.
-
Wapienne krzyże na cmentarzu klasztoru Pirita (Tallin, Estonia) - XV-XVIII w.
Kamienne krzyże w Niemczech, Czechach czy Polsce uważane są za tzw. krzyże pokutne, czy też krzyże pojednania. Właściwie określenia krzyż kamienny i krzyż pokutny (krzyż pojednania) stały się w całkowicie nieuprawniony sposób synonimami.
- Zobacz artykuł krzyż pokutny
Przypisy
- ↑ Skrajną niekompetencją i wręcz brakiem sensu grzeszą np. niektóre wpisy w rejestrach zabytków. Przykładowo: "Pratulin: cmentarz unicki, z krzyżem pokutnym, 1 poł. XIX, nr rej.: A/762 z 14.05.1998". Chodzi tu o krzyż kamienny na grobie męczenników unickich zastrzelonych w 1874 r. przez wojsko rosyjskie.
- ↑ Paul Kutzer, Steinkreuze in Schlesien, Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur, Bd 7, H1, 1913, s. 9-15.
