Kamienne krzyże: Różnice pomiędzy wersjami
Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Nie podano opisu zmian |
|||
| (Nie pokazano 251 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
<div style= | <div style='text-align:justify;>Na terenie Polski jest ok. 600 '''kamiennych krzyży''' wykonanych z jednego bloku kamienia ([[Monolitowe kamienne krzyże|krzyże monolitowe]]). Większość z nich odnajdujemy na Śląsku (łącznie z Łużycami). Związane jest to z dostępnością surowca, i co za tym szło, relatywnie powszechną umiejętnością jego obróbki. Takie krzyże sięgają tam prawdopodobnie XIV wieku, ale ze względu na prostotę ich wykonania w większości przypadków nie da się określić czasu powstania. Można je uznać za twórczość ludową, a ta nie charakteryzuje się stylem pozwalającym odróżnić epoki. Bardzo prawdopodobne, że zdarzały się na Śląsku nawet w wieku XIX ([[Kapliczki i kamienny krzyż w Starowicach w powiecie nyskim|Starowice]]). O "ludowej ponadczasowości" świadczą osiemnasto- i dziwiętnastowieczne krzyże z [[Bruśnieński ośrodek kamieniarski|kamieniarskiego ośrodka w Bruśnie]], nieróżniące się wyglądem od najstarszych krzyży śląskich. Można je odnaleźć w dużej liczbie na starych, często opuszczonych, [[:Kategoria:Krzyże bruśnieńskie|cmentarzach unickich i prawosławnych oraz cerkwiskach]] w północo-wschodniej części woj. podkarpackiego i południowo-wschodniej lubelskiego. Pojedyncze monolitowe krzyże spotyka się na [[Kamienne krzyże na Podlasiu|Podlasiu (kilka w okolicy Białej Podlaskiej i jeden w pow. sokólskim)]]. Co do tych krążą różne legendy o przedwieczności, nawet pogańskiej, ale często są to krzyże nowożytne z zapomnianych cmentarzy czy mogił. Kamienne krzyże dotknęła "[[krzyż pokutny|mania pokutności]]". Można doszukiwać się jakiegoś odsetka krzyży pokutnych wśród kamiennych krzyży na terenach poniemieckich, ale bez sensu jest nazywanie tak wszystkich śląskich kamiennych krzyży. Całkowitą aberracją było, a "pokutuje" nawet do dziś, nazywanie pokutnymi krzyży we wschodniej Polsce<ref>Skrajną niekompetencją i wręcz brakiem sensu grzeszą np. niektóre wpisy w rejestrach zabytków. Przykładowo: "Pratulin: cmentarz unicki, z krzyżem pokutnym, 1 poł. XIX, nr rej.: A/762 z 14.05.1998". Chodzi tu o [[Kamienne_krzyże_na_Podlasiu_Południowym#Pratulin|krzyż kamienny na grobie męczenników unickich zastrzelonych w 1874 r. przez wojsko rosyjskie]].</ref>.</div> | ||
'''Kamienne krzyże na | |||
< | == Kamienne krzyże w województwach śląskich == | ||
== | Galeria pokazuje krzyże ułożone powiatami, a w ich obrębie gminami | ||
<gallery mode="packed" heights=200> | <gallery mode="packed" heights=200> | ||
Plik:Bytom k. kamienny.jpg|Bytom Łagiewniki; kamienny krzyż, będący w ludowej tradycji związany z misją Cyryla i Metodego | |||
Plik:Strzyżowice krzyż kamienny.jpg|Strzyżowice, pow. będziński, gm. Psary | |||
Plik:Bolesławiec krzyż kamienny.jpg|Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem miecza w lapidarium | |||
Plik:Ocice 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Ocice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem kuszy (ryt słabo widoczny, zarośnięty częściowo mchem)</div> | |||
Plik:Ocice 2.jpg|Ocice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec | |||
Plik:Stare Jaroszowice.jpg|Stare Jaroszowice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem miecza | |||
Plik:Czerna.jpg|<div style='text-align:justify;>Czerna, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec. Według legendy zanotowanej w latach 30. XX w. krzyż został postawiony na pamiątkę wprowadzenia chrześcijaństwa, kiedy to odprawiono w tym miejscu ostatni obrzęd ku czci Czarnoboga, polegający na wzajemnym przepijaniu do siebie alkoholu z jednej czary. Dwa słabo widoczne ryty: włócznia? z lewej, strzała? z prawej.</div> | |||
Plik:Gościszów k. kamienny.jpg|Gościszów, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec | |||
Plik:Gościszów k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Gościszów, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec; kamienny krzyż z rytem korda</div> | |||
Plik:Milików.jpg|Milików, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec; dwa kamienne krzyże z rytem miecza | |||
Plik:Wykroty.jpg|Wykroty, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec | |||
Plik:Zabłocie.jpg|Zabłocie, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec | |||
Plik:Ławszowa.jpg|Ławszowa, pow. bolesławiecki, gm. Osiecznica; krzyż kamienny w murze byłego cmentarza | |||
Plik:Raciborowice Górne k. kamienny.jpg|Raciborowice Górne, pow. bolesławiecki, gm. Warta Bolesławiecka | |||
Plik:Warta Bolesławiecka k. kamienny.jpg|Warta Bolesławiecka, pow. bolesławiecki | |||
Plik:Wartowice.jpg|Wartowice, pow. bolesławiecki, gm. Warta Bolesławiecka | |||
Plik:Małujowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Małujowice, pow. brzeski, gm. Brzeg; krzyż przy murze cmentarza kościelnego przy zamurowanej bramce; legenda: Wiejska dziewczyna zdradziła ukochanego i wybrała innego. Na jej ślubie zdradzony kochanek, w szale zazdrości, zabił ją widłami. Po tej krwawej zbrodni zamurowano bramkę, przy której to się stało, i boczne drzwi kościoła. W wapieniu pozostały wyryte widły.</div> | |||
Plik:Gałążczyce.jpg|<div style='text-align:justify;>Gałążczyce, pow. brzeski gm. Grodków. Legenda zanotowana w latach 30. XX w.: 200 lat temu podobno w tym miejscu pan młody zamordował swoją narzeczoną (opowiedział nauczyciel Zimmermann)</div> | |||
Plik:Kolnica.jpg|Kolnica, pow. brzeski, gm. Grodków; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym | |||
Plik:Mikołajowa.jpg|<div style='text-align:justify;>Mikołajowa, pow. brzeski, gm. Grodków. Legendy: 1. Krzyż miał zostać postawiony w XII wieku przez dziedzica z rodu von Seydlitz jako zadośćuczynienie za to, że zamordował własnego syna. 2. W tym miejscu trzej muzycy, którzy grali na zabawie odpustowej w Mikołajowej, mieli się nawzajem zamordować lub zostali tam zamordowani.</div> | |||
Plik:Wierzbnik.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbnik, pow. brzeski, gm. Grodków. Regionalista Paul Kutzer zastanawiał się na pocz. XX w. czy ten krzyż ma związek z umową kompozycyjną z 20 lipca 1449. Umowa wzmiankuje o Leichczeichen czyli nagrobku, upamiętnieniu (nie ma wskazanego materiału). Nie ma więc uwiarygadniających przesłanek na taką hipotezę. </div> | |||
Plik:Wojsław krzyż kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Wojsław|Wojsław, pow. brzeski, gm. Grodków]]. Krzyż nazywany "kamienny nos" (steinerne Nase). Według legendy upamiętnia przypadkowe zastrzelenie panny młodej przez drużbę. Niemieccy mieszkańcy wsi uważali go też za symbol przynależności wsi do dóbr biskupich; odczytywano słabo widoczny ryt jako biskupi pastorał (możliwe, że był to w rzeczywistości miecz).</div> | |||
Plik:Lewin Brzeski, krzyż kamienny.jpeg|alt=Krzyż określany jako pokutny w Lewinie Brzeskim|<div style='text-align:justify;>[[Lewin Brzeski - krzyż kamienny|Lewin Brzeski, pow. brzeski]]; marmurowy krzyż upamiętniający zabójstwo; częściowo odczytana inskrypcja w tłumaczeniu brzmi: 15 kwietnia 1617 (1677?) roku został w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający lat 20 i pół, przez mordercę Georga ... rodem z Saksonii.</div> | |||
Plik:Zawadno.jpg|Zawadno, pow. brzeski, gm. Lewin Brzeski; kamienny krzyż w lesie | |||
Plik:Cieszyn Klembice.jpg|<div style='text-align:justify;>Cieszyn Kalembice; kamienny krzyż z krzyżykami wyrytymi na ramionach; być może krzyż graniczny. Pierwotnie stał nad rzeczką Podlipianką rozgraniczającą wsie Kalembice i Pastwiska.</div> | |||
Plik:Brenna.jpg|Brenna, pow. cieszyński; krzyż kamienny z 1699 r. | Plik:Brenna.jpg|Brenna, pow. cieszyński; krzyż kamienny z 1699 r. | ||
Plik:Pruchna.jpg|Pruchna, pow. cieszyński, gm. Strumień; krzyż pamiątkowy dotyczący zabójstwa w 1645 r. | Plik:Pruchna.jpg|Pruchna, pow. cieszyński, gm. Strumień; krzyż pamiątkowy dotyczący zabójstwa w 1645 r. | ||
Plik: | Plik:Bielawa.jpg|Bielawa, pow. dzierżoniowski; kamienny krzyż z pełną aureolą; u dołu trzonu obiektu ryt krzyżyka | ||
Plik:Bielawa 2.jpg|Bielawa, pow. dzierżoniowski | |||
Plik:Kiełczyn.jpg|Kiełczyn, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów | Plik:Kiełczyn.jpg|Kiełczyn, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów | ||
Plik:Kołaczów.jpg|Kołaczów, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów | |||
Plik:Książnica.jpg|Książnica, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów | Plik:Książnica.jpg|Książnica, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów | ||
Plik:Mościsko 1.jpg|Mościsko, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów | |||
Plik:Mościsko 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Mościsko, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów; kamienny krzyż; kiedyś był na nim widoczny ryt serca i niezidentyfikowanego przedmiotu.</div> | |||
Plik:Piława Dolna.jpg|Piława Dolna, pow. dzierżoniowski, gmina Dzierżoniów; granitowy krzyż z rytem topora | Plik:Piława Dolna.jpg|Piława Dolna, pow. dzierżoniowski, gmina Dzierżoniów; granitowy krzyż z rytem topora | ||
Plik:Uciechów.jpg|Uciechów, pow. dzierżoniwski, gm. Dzierżoniów | |||
Plik:Tuszyn.jpg|Tuszyn, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów | Plik:Tuszyn.jpg|Tuszyn, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów | ||
Plik:Gilów.jpg|Gilów, pow. dzierżoniowski, gm. Łagiewniki; krzyż kamienny odnaleziony w 2022 r. | |||
Plik:Młynica.jpg|Młynica, pow. dzierżoniowski, gm. Łagiewniki; kamienny krzyż z widokiem na Ślężę | |||
Plik:Niemcza krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pokutny w Niemczy|Niemcza, pow. dzierżoniowski | Plik:Niemcza krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pokutny w Niemczy|Niemcza, pow. dzierżoniowski | ||
Plik:Wilków Wielki krzyże.jpg|Wilków Wielki, pow. dzierżoniowski, gm. Niemcza | Plik:Wilków Wielki krzyże.jpg|alt=Krzyż pokutny w murze|Wilków Wielki, pow. dzierżoniowski, gm. Niemcza; dwa krzyże kamienne, obydwa z wypukłą rzeźbą krzyża | ||
Plik:Kamionki Dolne.jpg|Kamionki Dolne, pow. dzierżoniowski, gm. Pieszyce; kamienny krzyż z rytem korda (ew. noża) | |||
Plik:Piskorzów.jpg|Piskorzów, pow. dzierżoniowski, gm. Pieszyce | |||
Plik:Piława Górna.jpg|Piława Górna, pow. dzierżoniowski | Plik:Piława Górna.jpg|Piława Górna, pow. dzierżoniowski | ||
Plik:Łany.jpg|Łany, pow. gliwicki, gm. Rudziniec | |||
Plik:Sośnicowice.jpg|Sośnicowice, pow. gliwicki | |||
Plik:Krzepów.jpg|<div style='text-align:justify;>Głogów Krzepów; kamienny krzyż, o którym przypuszczano, że może jest związany z zapisem w głogowskich kronikach, brzmiącym w tłumaczeniu: "W roku 1547 Balten von Dohm z Kracke zabił nożem chłopa w Schepe." Nie ma jednak na to dowodów, a hipoteza opiera się na ogólnym założeniu, że zabójstwa i w ogóle nagłe śmierci upamiętniane są nieraz krzyżami. Ponadto podobne zabójstwa odnotowano tutaj również w latach 1609 i 1640.</div> | |||
Plik:Przedmoście.jpg|<div style='text-align:justify;>Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów; dwa kamienne krzyże, o których dawni mieszkańcy mówili, że w czasie wojny trzydziestoletniej miało tam zostać zabitych dwóch oficerów. Inna legenda mówi, że w tym miejscu zostało zamordowanych dwóch czeladników</div> | |||
Plik:Przedmoście 1.jpg|Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów; kamienny krzyż z lewej | |||
Plik:Przedmoście 2.jpg|Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów: kamienny krzyż z lewej | |||
Plik:Jaczów krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pokutny w Jaczowie|Jaczów, pow. głogowski, gm. Jerzmanowa | Plik:Jaczów krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pokutny w Jaczowie|Jaczów, pow. głogowski, gm. Jerzmanowa | ||
Plik:Kotla k. kamienny.jpg|Kotla, pow. głogowski; krzyż kamienny z rytem topora | |||
Plik:Wietszyce.jpg|Wietszyce, pow. głogowski, gm. Pęcław; dwa kamienne krzyże z uszkodzonymi ramionami | |||
Plik:Baborów krzyż kamienny.jpg|Baborów, pow. głubczycki; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym | |||
Plik:Dzielów krzyż kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Dzielów, powiat głubczycki, gm. Baborów; krzyż kamienny, obok niego dezinformująca tabliczka podająca bez żadnych dowodów na to, że to [[krzyż pokutny]] i że pochodzi z XIV-XVI w.</div> | |||
Plik:Nasiedle.jpg|Nasiedle, pow. głubczycki, gm. Kietrz | |||
Plik:Glinka.jpg|Glinka, pow. górowski, gm. Góra | |||
Plik:Niechlów.jpg|<div style='text-align:justify;>Niechlów, pow. górowski, gm. Góra; kamienny krzyż w polu; z jednej strony krucyfiks i klęcząca? postać, z drugiej nieczytelna inskrypcja w kilkunastu wierszach</div> | |||
Plik:Nowe Rochowice.jpg|Nowe Rochowice, gm. Bolków; trzon kamiennego krzyża odkryty w 2014 r. | |||
Plik:Męcinka k. kamienny.jpg|Męcinka, pow. jaworski; krzyż kamienny z rytem miecza | Plik:Męcinka k. kamienny.jpg|Męcinka, pow. jaworski; krzyż kamienny z rytem miecza | ||
Plik:Piotrowice.jpg|Piotrowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; kamienny krzyż z rytem miecza | Plik:Piotrowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Piotrowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; kamienny krzyż z rytem miecza</div> | ||
Plik:Przybyłowice.jpg|Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; 3 kamienne krzyże przy szosie pomiędzy wsiami Przybyłowice i Małuszów | |||
Plik:Przybyłowice 1.jpg|Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż lewej strony | |||
Plik:Przybyłowice 2.jpg|Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż w środku z prawie niewidocznym rytem miecza | |||
Plik:Przybyłowice 3.jpg|Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż z prawej, a właściwie tylko trzon krzyża | |||
Plik:Sichów.jpg|Sichów, pow. jaworski, gm. Męcinka; kamienny krzyż z rytem włóczni (glewii?) w murze cmentarza kościelnego | |||
Plik:Słup kapliczka i kamienne krzyże.jpg|alt=Kapliczka pojednania i krzyże pokutne w Słupie|Słup, pow. jaworski, gm. Męcinka | Plik:Słup kapliczka i kamienne krzyże.jpg|alt=Kapliczka pojednania i krzyże pokutne w Słupie|Słup, pow. jaworski, gm. Męcinka | ||
Plik:Mierczyce.jpg|Mierczyce, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie krzyż kamienny na cmentarzu kościelnym | Plik:Godziszowa 1.jpg|Godziszowa, pow. jaworski, gm. Mściwojów; piaskowcowy krzyż z rytem krzyża i znaku X | ||
Plik:Godziszowa 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Godziszowa, pow. jaworski, gm. Mściwojów; piaskowcowy krzyż wmurowany w bramce wejściowej na cmentarz kościelny</div> | |||
Plik:Kępy.jpg|Kępy, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; krzyż kamienny z bardzo słabo widocznym rytem kuszy | |||
Plik:Mierczyce.jpg|Mierczyce, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; krzyż kamienny na cmentarzu kościelnym | |||
Plik:Skała kamienne krzyże.jpg|Skała, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; dwa krzyże wmurowane w ogrodzenie posesji domu nr 25 | |||
Plik:Gorzeszów.jpg|Gorzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; krzyż wmurowany w ścianę gospody (byłej) | |||
Plik:Kochanów.jpg|Kochanów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż ze śladem rytu (miecza, korda?) | |||
Plik:Krzeszów.jpg|Krzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż ze śladem rytu (miecza?) | |||
Plik:Krzeszów 4.jpg|<div style='text-align:justify;>Krzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż; niegdyś widoczny był na nim ryt miecza</div> | |||
Plik:Krzeszówek 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Krzeszówek, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż stojący według informacji z 1909 r. koło karczmy</div> | |||
Plik:Bukówka 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Bukówka, pow. kamiennogórski, gm. Lubawka; u góry linia upamiętniająca poziom wody podczas powodzi w 1897 r.</div> | |||
Plik:Okrzeszyn krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pojednania, Okrzeszyn|Okrzeszyn, pow. kamiennogórski, gm. Lubawka | Plik:Okrzeszyn krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pojednania, Okrzeszyn|Okrzeszyn, pow. kamiennogórski, gm. Lubawka | ||
Plik:Jelenia Góra Strupice.jpg|Jelenia Góra; kamienny krzyż w murze koło kościoła św. Wojciecha | Plik:Jelenia Góra Strupice.jpg|Jelenia Góra; kamienny krzyż w murze koło kościoła św. Wojciecha | ||
Plik:Jelenia Góra kamienne krzyże.jpg|Jelenia Góra; dwa kamienne krzyże w murze kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła (aktualnie prawosławny); ryty miecza i kuszy na lewym i niezidentyfikowany na prawym. | Plik:Jelenia Góra kamienne krzyże.jpg|<div style='text-align:justify;>Jelenia Góra; dwa kamienne krzyże w murze kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła (aktualnie prawosławny); ryty miecza i kuszy na lewym i niezidentyfikowany na prawym.</div> | ||
Plik:Komarno 1.jpg|Komarno, pow. | Plik:Jelenia Góra k. kamienny.jpg|Jelenia Góra; kamienny krzyż w ścianie kościoła św. Anny | ||
Plik:Komarno 2.jpg|Komarno, pow. | Plik:Komarno 1.jpg|Komarno, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż ze słabo widocznym rytem miecza | ||
Plik:Komarno 2.jpg|Komarno, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż z rytem | |||
Plik:Miedzianka.jpg|Miedzianka, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż z napisem MEMENTO | Plik:Miedzianka.jpg|Miedzianka, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż z napisem MEMENTO | ||
Plik:Chrośnica k. kamienny 2.jpg|Chroślice, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki | Plik:Chrośnica k. kamienny 2.jpg|Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki | ||
Plik:Chrośnica k. kamienny 1.jpg|Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z rytem korda | |||
Plik:Chrośnica k. kamienny 3.jpg|Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z rytem korda | |||
Plik:Chrośnica k. kamienny 4.jpg|Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż wmurowany w wieżę kościoła | |||
Plik:Chroślice k. kamienny 5.jpg|Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż jako fragment portalu | |||
Plik:Czernica 1.jpg|Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż kamienny i kamień z rytem krzyża i szabli | Plik:Czernica 1.jpg|Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż kamienny i kamień z rytem krzyża i szabli | ||
Plik:Czernica 2.jpg|Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż z rytem miecza i pełną aureolą, ma też krzyżyk geodezyjny | Plik:Czernica 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż z rytem miecza i pełną aureolą, ma też krzyżyk geodezyjny</div> | ||
Plik:Czernica 3.jpg| | Plik:Czernica 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Czernica (nieraz podawany Janówek), pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; ryt liter MB oraz daty 1699</div> | ||
Plik:Czernica 4.jpg|Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; monolitowy kamienny krzyż | Plik:Czernica 4.jpg|Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; monolitowy kamienny krzyż | ||
Plik:Czernica 5.jpg|Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż (piaskowiec) z rytem bandoletu i datą, ma też krzyżyk geodezyjny | Plik:Czernica 5.jpg|<div style='text-align:justify;>Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż (piaskowiec) z rytem bandoletu i datą 1661, ma też krzyżyk geodezyjny</div> | ||
Plik:Dziwiszów k. kamienny 1.jpg|Dziwiszów, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z piaskowca ze słabo już czytelnym rytem miecza i małego krzyżyka | Plik:Dziwiszów k. kamienny 1.jpg|Dziwiszów, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z piaskowca ze słabo już czytelnym rytem miecza i małego krzyżyka | ||
Plik:Dziwiszów k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Dziwiszów, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z piaskowca z rytm korda (może noża) i nieczytelną już datą 1625; legenda o kłótni w tym miejscu dwóch czeladników o kromkę chleba</div> | Plik:Dziwiszów k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Dziwiszów, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z piaskowca z rytm korda (może noża) i nieczytelną już datą 1625; legenda o kłótni w tym miejscu dwóch czeladników o kromkę chleba</div> | ||
Plik:Jeżów Sudecki.jpg|Kamienny krzyż w Jeżowie Sudeckim|Jeżów Sudecki, pow. karkonoski | Plik:Jeżów Sudecki.jpg|Kamienny krzyż w Jeżowie Sudeckim|Jeżów Sudecki, pow. karkonoski; krzyż upamiętniający śmierć trzech Kozaków podczas działań wojennych w sierpniu 1813 r. | ||
Plik:Siedlęcin krzyż kamienny 2.jpg|Krzyż pokutny koło Siedlęcina|Siedlęcin, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; destrukt kamiennego krzyża z rytem topora | |||
Plik:Siedlęcin krzyż kamienny 1.jpg|Siedlecin, krzyż pojednania|Siedlęcin, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki | Plik:Siedlęcin krzyż kamienny 1.jpg|Siedlecin, krzyż pojednania|Siedlęcin, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki | ||
Plik:Kowary k. kamienny.jpg|Kowary, pow. karkonoski; krzyż monolitowy z rytem partyzany | |||
Plik:Kowary k. kamienny 2.jpg|Kowary, pow. karkonoski; krzyż monolitowy na Przełęczy Kowarskiej | |||
Plik:Bukowiec k. kamienny.jpg|Bukowiec, pow. karkonoski, gm. Mysłakowice; krzyż kamienny z rytem włóczni (ew. partyzany) | |||
Plik:Łomnica.jpg|Łomnica (Czarne), pow. karkonoski, gm. Mysłakowice; kamienny krzyż z rytem miecza i datą 1786 (prawdopodobnie wtórną) | |||
Plik:Mysłakowice.jpg|Mysłakowice, pow. karkonoski; kamienny krzyż na terenie przypałacowym | |||
Plik:Marczyce.jpg|<div style='text-align:justify;>Marczyce, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; dwa piaskowcowe krzyże we wnęce murku; krzyż po lewej z pełną aureolą i rytem miecza</div> | |||
Plik:Miłków k. kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn. Trzy kamienne krzyże w murze cmentarnym kościoła św. Jadwigi. Według opisu proboszcza z przełomu XVIII i XIX w. miejsce symbolicznego grobu (cenotaf) - znane były wtedy dwa z tych krzyży.</div> | |||
Plik:Miłków k. kamienny 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż lewej odsłonił się spod tynku w latach 70. XX w.</div> | |||
Plik:Miłków k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż w środku z rytem kuszy</div> | |||
Plik:Miłków k. kamienny 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż z prawej z rytem miecza, a na ramionach rytami stóp (butów)</div> | |||
Plik:Staniszów.jpg|<div style='text-align:justify;>Staniszów, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; kamienny krzyż na wysokiej skarpie; słabo widoczny ryt partyzany, na prawym ramieniu ryt nożyc</div> | |||
Plik:Stara Kamienica.jpg|Stara Kamienica, pow. karkonoski; krzyż w wieży kościoła; ryt miecza i ryt korda | |||
Plik:Wojcieszyce 1.jpg|Wojcieszyce, pow. karkonoski, gm. Stara Kamienica; kamienny krzyż z pełną aureolą | |||
Plik:Wojcieszyce 2.jpg|Wojcieszyce, pow. karkonoski, gm. Stara Kamienica; krzyż kamienny z rytem miecza | |||
Plik:Dobrosławice.jpg|Dobrosławice, pow. kędzierzyńsko-kozielski, gm. Pawłowiczki | |||
Plik:Przedborowice.jpg|Przedborowice, pow. kędzierzyńsko-kozielski, gm. Pawłowiczki | |||
Plik:Gorzanów.jpg|Gorzanów, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka | |||
Plik:Poręba krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pokutny w Porębie|Poręba, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka | Plik:Poręba krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pokutny w Porębie|Poręba, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka | ||
Plik:Duszniki-Zdrój szwedzki krzyż.jpg|alt=Krzyż pojednania, Duszniki-Zdrój|Duszniki-Zdrój, pow. kłodzki | Plik:Duszniki-Zdrój szwedzki krzyż.jpg|alt=Krzyż pojednania, Duszniki-Zdrój|<div style='text-align:justify;>Duszniki-Zdrój (Graniczna), pow. kłodzki; na głowie ryt krzyżyka, prawdopodobnie służył jakiś czas jako słupek graniczny</div> | ||
Plik:Kłodzko krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pokutny w Kłodzku|<div style='text-align:justify;>Kłodzko; kamienny krzyż z rytem włóczni na cmentarzu; krzyż jest wiązany z zabójstwem w 1604 r. przez | Plik:Kłodzko krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pokutny w Kłodzku|<div style='text-align:justify;>Kłodzko; kamienny krzyż z rytem włóczni na cmentarzu; krzyż jest wiązany z zabójstwem w 1604 r. przez protestancką ludność polskiego pielgrzyma z Rzymu, Adama Markowskiego, oraz ciężkim zranieniem drugiego, Olbrachta Łaskiego.</div> | ||
Plik:Kłodzko krzyż kamienny muzeum.jpg|alt=Krzyż pojednania w Kłodzku|Kłodzko | Plik:Kłodzko krzyż kamienny muzeum.jpg|alt=Krzyż pojednania w Kłodzku|Kłodzko; pochodzący z Szalejowa krzyż kamienny w lapidarium Muzeum | ||
Plik:Korytów k. kamienny.jpg|Korytów, pow. kłodzki, gm. Kłodzko | Plik:Korytów k. kamienny.jpg|Korytów, pow. kłodzki, gm. Kłodzko | ||
Plik:Szalejów Dolny szwedzki krzyż.jpg|Krzyż pokutny w Szalejowie Dolnym|Szalejów Dolny, pow. kłodzki, gm. Kłodzko | Plik:Szalejów Dolny szwedzki krzyż.jpg|Krzyż pokutny w Szalejowie Dolnym|<div style='text-align:justify;>[[Szalejów Dolny]], pow. kłodzki, gm. Kłodzko; "szwedzki krzyż", być może związany jest z ofiarami wojny trzydziestoletniej, a konkretniej z 1645 r.</div> | ||
Plik:Czerwieńczyce krzyż kamienny b.jpg|alt=Krzyż pokutny, Czerwieńczyce|[[Kamienny krzyż w Czerwieńczycach|Czerwieńczyce]], pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda; krzyż upamiętniający śmierć 115 mieszkańców wsi w 1646 r. podczas wojny trzydziestoletniej | Plik:Stójków.jpg|Stójków, pow. kłodzki, gm. Lądek-Zdrój; krzyż z piaskowca przy leśnej drodze; ryt miecza | ||
Plik:Lewin Kłodzki.jpg|<div style='text-align:justify;>Lewin Kłodzki, pow. kłodzki; według tradycji ustnej dawnych mieszkańców zapisanej w 1909 r. to Pestkreuz (krzyż morowy, zarazowy). Nauczyciel historii, regionalista z Lewina Wilhelm Mader uznał (1909), że krzyż jest upamiętnieniem morderstwa z 1560 r. Hipoteza ta opiera się jednak tylko na informacji, że w tym roku miało miejsce zabójstwo i założeniu, że zabójstwa upamiętniano często krzyżem. Jest to więc tylko luźny domysł.</div> | |||
Plik:Międzylesie.jpg|<div style='text-align:justify;>Międzylesie, pow. kłodzki; kamienny krzyż w lesie z inskrypcją brzmiącą w tłumaczeniu: Roku 1628 dnia 18 października został tu zabity 19-letni Eliasz Lachnit, syn kuźnika z Riebeney.</div> | |||
Plik:Czerwieńczyce krzyż kamienny b.jpg|alt=Krzyż pokutny, Czerwieńczyce|<div style='text-align:justify;>[[Kamienny krzyż w Czerwieńczycach|Czerwieńczyce]], pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda; krzyż upamiętniający śmierć 115 mieszkańców wsi w 1646 r. podczas wojny trzydziestoletniej</div> | |||
Plik:Dzikowiec krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pokutny, Dzikowiec|Dzikowiec, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda | Plik:Dzikowiec krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pokutny, Dzikowiec|Dzikowiec, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda | ||
Plik:Wolibórz krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pojednania w Woliborzu|Wolibórz, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda | Plik:Wolibórz krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pojednania w Woliborzu|Wolibórz, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda | ||
Plik:Wambierzyce krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pokutny w Wambierzycach|[[Krzyż kamienny w Wambierzycach|<div style='text-align:justify;>Wambierzyce, pow. kłodzki, gm. Radków]]; legenda: dwaj bracia Kaspar i Hans von Pannewitz, synowie Ludwika (zm. 1560), walczyli z powodu szlachcianki Valeski von Ullersdorf (1594), obaj zginęli, a Valeska rzuciła się pod młyńskie koło.</div> | Plik:Wambierzyce krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pokutny w Wambierzycach|[[Krzyż kamienny w Wambierzycach|<div style='text-align:justify;>Wambierzyce, pow. kłodzki, gm. Radków]]; legenda: dwaj bracia Kaspar i Hans von Pannewitz, synowie Ludwika (zm. 1560), walczyli z powodu szlachcianki Valeski von Ullersdorf (1594), obaj zginęli, a Valeska rzuciła się pod młyńskie koło.</div> | ||
Plik:Batorów krzyż Marty.jpg|alt=Krzyż Marty koło Batorowa|<div style='text-align:justify;>Batorów, pow. kłodzki, gm. Szczytna; krzyż Marty; upamiętnia śmierć młodej dziewczyny w 1628 r. zamordowanej prawdopodobnie przez dezertera czy dezerterów ukrywających się w górach podczas wojny trzydziestoletniej</div> | Plik:Batorów krzyż Marty.jpg|alt=Krzyż Marty koło Batorowa|<div style='text-align:justify;>Batorów, pow. kłodzki, gm. Szczytna; krzyż Marty; upamiętnia śmierć młodej dziewczyny w 1628 r. zamordowanej prawdopodobnie przez dezertera czy dezerterów ukrywających się w górach podczas wojny trzydziestoletniej</div> | ||
Plik:Nowy Zagór.jpg|Nowy Zagór, pow. krośnieński, gm. Dąbie; kamienny krzyż z dezinformacyjną tabliczką o krzyżu pokutnym | |||
Plik:Gubin.jpg|Gubin, pow. krośnieński; trzy kamienne krzyże | |||
Plik:Markosice.jpg|alt=Krzyż kamienny pokutny, krzyż pojednania w Markosicach|[[Monolitowy krzyż w Markosicach koło Gubina|Markosice, pow. krośnieński, gm. Gubin]] | Plik:Markosice.jpg|alt=Krzyż kamienny pokutny, krzyż pojednania w Markosicach|[[Monolitowy krzyż w Markosicach koło Gubina|Markosice, pow. krośnieński, gm. Gubin]] | ||
Plik:Groble.jpg|Groble, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem kuszy | Plik:Groble.jpg|Groble, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem kuszy | ||
Plik: | Plik:Jaroszówka.jpg|Jaroszówka, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem miecza | ||
Plik:Pawlikowice monolit.jpg|alt=Monolitowy krzyż kamienny z rytem sztyletu w Pawlikowicach|Pawlikowice | Plik:Jaroszówka 2.jpg|Jaroszówka, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z dolną aureolą i rytem kuszy | ||
Plik:Niedźwiedzice 1.jpg|Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza (sztyletu) | |||
Plik:Niedźwiedzice 2.jpg|Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza | |||
Plik:Niedźwiedzice 3.jpg|Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła | |||
Plik:Niedźwiedzice 4.jpg|<div style='text-align:justify;>Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza (bardzo słabo widoczny)</div> | |||
Plik:Niedźwiedzice 5.jpg|<div style='text-align:justify;>Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza</div> | |||
Plik:Pawlikowice monolit.jpg|alt=Monolitowy krzyż kamienny z rytem sztyletu w Pawlikowicach|Pawlikowice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem sztyletu | |||
Plik:Pątnów krzyż.jpg|alt=Kamienny krzyż pokutny, Pątnów|[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Pątnów, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem miecza]] | Plik:Pątnów krzyż.jpg|alt=Kamienny krzyż pokutny, Pątnów|[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Pątnów, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem miecza]] | ||
Plik:Rokitki.jpg|Rokitki, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem interpretowanym najczęściej jako łopata | |||
Plik:Pątnów Legnicki.jpg|Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice; grupa czterech kamiennych artefaktów uznawanych za krzyże | |||
Plik:Pątnów Legnicki 1.jpg|Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice; fragment rytu głowni miecza (korda) | |||
Plik:Pątnów Legnicki 2.jpg|Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice | |||
Plik:Pątnów Legnicki 3.jpg|Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice | |||
Plik:Pątnów Legnicki 4.jpg|Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice | |||
Plik:Rosochata 1.jpg|Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; pierwszy z krzyży w murze cmentarza kościelnego | |||
Plik:Rosochata 2.jpg|Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; drugi z krzyży w murze cmentarza kościelnego | |||
Plik:Rosochata 3.jpg|Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; trzeci z krzyży w murze cmentarza kościelnego, ryt miecza | |||
Plik:Kościelec.jpg|Kościelec, pow. legnicki, gm. Krotoszyce; na cmentarzu kościelnym po południowej stronie | |||
Plik:Gniewomierz.jpg|<div style='text-align:justify;>Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; trzony dwóch krzyży wmurowane poziomo, po zewnętrznej stronie muru otaczającego kościół św. Antoniego, od południowo-zachodniej strony</div> | |||
Plik:Gniewomierz 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż z lewej; trzon i ramię kamiennego krzyża z rytem korda</div> | |||
Plik:Gniewomierz 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż z prawej; trzon i kamiennego krzyża z rytem korda</div> | |||
Plik:Kłębanowice.jpg|Kłębanowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż ze zlepieńca przed murem cmentarza kościelnego, ryt miecza</div> | |||
Plik:Nowa Wieś Legnicka.jpg|alt=krzyż pokutny, Nowa Wieś Legnicka|<div style='text-align:justify;> Nowa Wieś Legnicka, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; kamienny krzyż z rytem miecza na cmentarzu koło kościoła, prawdopodobnie średniowieczny krzyż z grobu rycerza</div> | |||
Plik:Nowa Wieś Legnicka 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Nowa Wieś Legnicka, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego (od zewnątrz), na prawo od południowej bramy; odsłonięty latem 2023 r. spod tynku.</div> | |||
Plik:Mikołajowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; dwa piaskowcowe krzyże w murze kościoła; obydwa w dwóch częściach</div> | |||
Plik:Mikołajowice 1a.jpg|<div style='text-align:justify;>Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; głowa pierwszego krzyża</div> | |||
Plik:Mikołajowice 1b.jpg|<div style='text-align:justify;>Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; trzon pierwszego krzyża</div> | |||
Plik:Mikołajowice 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; drugi krzyż; trzon pod wmurowaną ukośnie głową, widoczny tylko częściowo</div> | |||
Plik:Studnica 2k.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice]]; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego; 1 krzyż z rytem miecza, drugi z rytem kuszy</div> | |||
Plik:Studnica krzyż 3.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice]]; kamienny krzyż na prawo od 3 przypory od południa; ryt daty - 1844 (data wmurowania w mur?) oraz bardzo już słaby zarys rytu miecza</div> | |||
Plik:Studnica krzyż 4.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice]]; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt miecza</div> | |||
Plik:Studnica krzyż 5.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice]]; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt miecza</div> | |||
Plik:Studnica krzyż 6.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice]]; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt korda</div> | |||
Plik:Studnica krzyż 7a.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice]]; siódmy krzyż w murze cmentarza kościelnego odkryty w 2018 r.; zewnętrzna strona muru od południa, między 1 i 2 przyporą</div> | |||
Plik:Studnica stopka.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice]]; stopka zaginionego kamiennego krzyża z fragmentem niezidentyfikowanego rytu przy drodze do Legnicy </div> | |||
Plik:Golanka Dolna.jpg|<div style='text-align:justify;>Golanka Dolna, pow. legnicki, gm. Prochowice; krzyż wmurowany w przyporę kościoła; ryt określany jako pała ale możliwe też, że dmuchawa hutnika szkła</div> | |||
Plik:Prochowice.jpg|Prochowice, pow. legnicki | |||
Plik:Tyniec Legnicki k. kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Tyniec Legnicki, pow. legnicki, gm. Ruja; krzyż kamienny i trzon innego kamiennego krzyża (fot. 2012)</div> | |||
Plik:Tyniec legnicki k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Tyniec Legnicki, pow. legnicki, gm. Ruja; krzyż kamienny z dolną aureolą (z poprzedniego zdjęcia w 2023 r.)</div> | |||
Plik:Wągrodno 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Wągrodno, pow. legnicki, gm. Ruja; piaskowcowy krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego, słabo widoczny ryt włóczni (partyzany)</div> | |||
Plik:Wągrodno 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Wągrodno, pow. legnicki, gm. Ruja; piaskowcowy krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego, słabo widoczny ryt kuszy</div> | |||
Plik:Leśna.jpg|Leśna, pow. lubański; kamienny krzyż z rytem miecza | |||
Plik:Świecie 1.jpg|Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; trzy kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego | |||
Plik:Świecie 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; dwa z trzech krzyży w murze cmentarza kościelnego; na pierwszym krzyżu ryt korda (ew. noża), na drugim ledwie widoczny ryt kuszy</div> | |||
Plik:Świecie 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; trzeci krzyż w murze cmentarza kościelnego; słabo widoczny ryt noża (korda?)</div> | |||
Plik:Lubań k. kamienny.jpg|Lubań Uniegoszcz; kamień krzyżowy | |||
Plik:Mściszów 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Mściszów, pow. lubański, gm. Lubań; dwa kamienne krzyże; krzyż z lewej z rytem miecza</div> | |||
Plik:Mściszów 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Mściszów, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza</div> | |||
Plik:Nawojów Łużycki k. kamienny.jpg|Nawojów Łużycki, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza i dwóch tarcz | |||
Plik:Nawojów Łużycki k. kamienny 2.jpg|Nawojów Łużycki, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza | |||
Plik:Rudzica 1.jpg|[[Krzyż w murze cmentarza kościelnego w Rudzicy|Rudzica, pow. lubański, gm. Siekierczyn]] | Plik:Rudzica 1.jpg|[[Krzyż w murze cmentarza kościelnego w Rudzicy|Rudzica, pow. lubański, gm. Siekierczyn]] | ||
Plik:Rudzica 2.jpg|[[Krzyż w murze cmentarza kościelnego w Rudzicy|Rudzica, pow. lubański, gm. Siekierczyn; krzyż w murze cmentarza kościelnego]] | |||
Plik:Lubin k. kamienny.jpg|Lubin; krzyż kamienny przy drodze do Ścinawy; na głowie krzyża wgłębienie o średnicy 8 cm | |||
Plik:Miłoradzice.jpg|Miłoradzice, pow. lubiński, gm. Lubin | |||
Plik:Osiek k. kamienny.jpg|Osiek, pow. lubiński, gm. Lubin | |||
Plik:Chobienia k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Chobienia, pow. lubiński, gm. Rudna; kamienny krzyż wmurowany w zwieńczeniu dawnej kaplicy cmentarnej</div> | |||
Plik:Górzyn.jpg|Górzyn, pow. lubiński, gm. Rudna | |||
Plik:Rudna.jpg|<div style='text-align:justify;>Rudna, pow. lubiński; kamienny krzyż wmurowany w 1519 r. w ścianę wieży kościoła - współcześnie cerkiew prawosławna</div> | |||
Plik:Tymowa k1.jpg|<div style='text-align:justify;>Tymowa, pow. lubiński, gm. Ścinawa; dwa kamienne krzyże; krzyż z lewej ze słabo widocznym zarysem rytu miecza i wgłębieniem w głowie</div> | |||
Plik:Tymowa k2.jpg|Tymowa, pow. lubiński, gm. Ścinawa; krzyż widoczny na poprzednim zdjęciu z prawej strony | |||
Plik:Wielowieś.jpg|<div style='text-align:justify;>Wielowieś, pow. lubiński, gm. Ścinawa; piaskowcowy krzyż na cmentarzu kościelnym (przniesiony z Zaborowa); dolna aureola, ryt krzyżyka</div> | |||
Plik:Krzewie Wielkie.jpg|<div style='text-align:justify;>Krzewie Wielkie, pow. lwówecki, gm. Gryfów Śląski; dwa kamienne krzyże przy polnej drodze na północ od wsi</div> | |||
Plik:Lubomierz 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; ryt włóczni</div> | |||
Plik:Lubomierz 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; wizerunek korda</div> | |||
Plik:Lubomierz 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; wizerunek korda ew. sztyletu</div> | |||
Plik:Lubomierz kk.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubomierz, pow. lwówecki; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego od wschodu</div> | |||
Plik:Lubomierz 4.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubomierz, pow. lwówecki; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od wschodu (z lewej strony na poprzednim zdjęciu)</div> | |||
Plik:Lubomierz 5.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubomierz, pow. lwówecki; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od wschodu (z prawej strony na poprzednim zdjęciu); niezidentyfikowany ryt (miecz?)</div> | |||
Plik:Oleszna Podgórska krzyż kamienny.jpg|Oleszna Podgórska, pow. lwówecki, gm. Lubomierz | Plik:Oleszna Podgórska krzyż kamienny.jpg|Oleszna Podgórska, pow. lwówecki, gm. Lubomierz | ||
Plik:Pławna Dolna krzyż kamienny.jpg|Pławna Dolna, pow. lwówecki, gm. Lubomierz; przedwojenne podania łączą krzyż z zabójstwem księdza wracającego z kolędy albo z morderstwem służącej kantora w 1809 r. | Plik:Pławna Dolna krzyż kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Pławna Dolna, pow. lwówecki, gm. Lubomierz; przedwojenne podania łączą krzyż z zabójstwem księdza wracającego z kolędy albo z morderstwem służącej kantora w 1809 r.</div> | ||
Plik:Wieszkowice k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Pławna Górna - Wieszkowice, pow. lwówecki, gm. Lubomierz; kamienny krzyż z rytem GFG / 1731; upamiętnia śmierć Gottfriedta Glaubitza w wyniku wypadku przy zwózce drewna.</div> | Plik:Wieszkowice k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Pławna Górna - Wieszkowice, pow. lwówecki, gm. Lubomierz; kamienny krzyż z rytem GFG / 1731; upamiętnia śmierć Gottfriedta Glaubitza w wyniku wypadku przy zwózce drewna.</div> | ||
Plik:Lwówek Śląski k. monolitowy.jpg|Lwówek Śląski; kamienny krzyż z inskrypcją: BC 1846 | Plik:Lwówek Śląski k. monolitowy.jpg|Lwówek Śląski; kamienny krzyż z inskrypcją: BC 1846 | ||
Plik:Skorzynice 1.jpg|Skorzynice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem włóczni, krzyżyka i liter FV | Plik:Płakowice a.jpg|<div style='text-align:justify;>Lwówek Śląski Płakowice; kamienna płyta (kamień krzyżowy) przy gruntowej drodze z obustronnym rytem krzyża; strona A</div> | ||
Plik:Skorzynice 2.jpg|Skorzynice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z trudnym do rozpoznania rytem (kord?) | Plik:Płakowice b.jpg|<div style='text-align:justify;>Lwówek Śląski Płakowice; kamienna płyta (kamień krzyżowy) przy gruntowej drodze z obustronnym rytem krzyża; strona B</div> | ||
Plik:Dłużec k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Dłużec, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem miecza i korda</div> | |||
Plik:Niwnice 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Niwnice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem przedstawiającym prawdopodobnie broń o nazwie goedendag</div> | |||
Plik:Niwnice 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Niwnice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytami krzyżyków na ramionach i aureolą u dołu</div> | |||
Plik:Skorzynice 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Skorzynice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem włóczni, krzyżyka i liter FV. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 1.</div> | |||
Plik:Skorzynice 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Skorzynice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z trudnym do rozpoznania rytem (kord?). Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 2.</div> | |||
Plik:Ustronie.jpg|Ustronie, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem krzyżyka i wgłębieniem w głowie | |||
Plik:Zbylutów k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Zbylutów, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski. Kamienny krzyż nieznanego wieku z legendą, którą zamieszono na nim w formie inskrypcji pod koniec XIX w.; ''2 VII 1601 narzeczona Marie Rosine Wetzel, udająca się do ślubu z Ignatzem Gabrielem, została zadźgana przez swego byłego narzeczonego, który potem zbiegł.'' To powtarzająca się legenda związana ze starymi kamiennymi krzyżami (patrz np. Małujowice, pow. brzeski). Słabo widoczny ryt miecza.</div> | |||
Plik:Żerkowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; dwa kamienne krzyże przy szosie zniszczone w 1970 i potem zrekonstruowane z betonu z użyciem oryginalnych fragmentów</div> | |||
Plik:Żerkowice 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; jeden ze zrekonstruowanych krzyży ze śladami odcisku siekiery</div> | |||
Plik:Żerkowice 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski: jeden ze zrekonstruowanych krzyży ze śladem odcisku wideł</div> | |||
Plik:Klecza k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Klecza, pow. lwówecki, gm. Wleń; kamienny krzyż z rytem korda; podejrzana niesprawdzona informacja (Scheer), że krzyż pochodzi z 1562 r. i został wystawiony za morderstwo popełnione na bracie.</div> | Plik:Klecza k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Klecza, pow. lwówecki, gm. Wleń; kamienny krzyż z rytem korda; podejrzana niesprawdzona informacja (Scheer), że krzyż pochodzi z 1562 r. i został wystawiony za morderstwo popełnione na bracie.</div> | ||
Plik:Nielestno k. kamienny 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Nielestno, pow. lwówecki, gm. Wleń; piaskowcowy krzyż z rytem korda z jednej stronu i korda ew. noża z drugiej - obydwa słabo widoczne</div> | Plik:Nielestno k. kamienny 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Nielestno, pow. lwówecki, gm. Wleń; piaskowcowy krzyż z rytem korda z jednej stronu i korda ew. noża z drugiej - obydwa słabo widoczne</div> | ||
Plik:Nielestno k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Nielestno, pow. lwówecki, gm. Wleń; piaskowcowy krzyż z | Plik:Nielestno k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Nielestno, pow. lwówecki, gm. Wleń; piaskowcowy krzyż z rytem kuszy (od strony drzewa), na ramieniu ryt krzyżyka</div> | ||
Plik:Ligotka.jpg|Ligotka, pow. namysłowski, gm. Namysłów | Plik:Wleń k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Wleń, pow. lwówecki; kamienny krzyż z rytem miecza, pochodzi z wsi Grzęba (teraz część Wlenia)</div> | ||
Plik:Przeczów.jpg|Przeczów, pow. namysłowski, gm. Namysłów; krzyż z cmentarza morowego w Mikowicach, | Plik:Wleń k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Wleń, pow. lwówecki; kamienny krzyż z rytem puginału i topora, przy ścieżce do ruin zamku</div> | ||
Plik:Gołaszyn.jpg|alt=krzyż pokutny w Gołaszynie|Gołaszyn, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko | Plik:Bujaków krzyż kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;> Mikołów Bujaków; prawdopodobnie nagrobny kamienny krzyż, odcyfrowana inskrypcja: 1691 zmarła panna Katarzyna Kisielońska</div> | ||
Plik:Biała Nyska.jpg|Biała Nyska, pow. nyski, gm. Nysa; fot. 1929 | Plik:Ligota Książęca.jpg|Ligota Książęca, pow. namysłowski, gm. Namysłów | ||
Plik:Ligotka.jpg|Ligotka, pow. namysłowski, gm. Namysłów | |||
Plik:Przeczów.jpg|Przeczów, pow. namysłowski, gm. Namysłów; [[Krzyż z Mikowic na cmentarzu kościelnym w Przeczowie|krzyż z cmentarza morowego w Mikowicach, 1600]] | |||
Plik:Gola.jpg|Gola, pow. namysłowski, gm. Świerczów | |||
Plik:Bytom Odrzański k. kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Bytom Odrzański, pow. nowosolski; trzy kamienne krzyże wmurowane w północno-zachodnie naroże ściany wieży kościoła św. Hieronima</div> | |||
Plik:Bytom Odrzański k. kamienny 1.jpg|Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem włóczni - położony najwyżej z trzech | |||
Plik:Bytom Odrzański k. kamienny 2.jpg|Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem korda - położony w środku z trzech | |||
Plik:Bytom Odrzański k. kamienny 3.jpg|Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem miecza - położny najniżej z trzech | |||
Plik:Bytom Odrzański k. kamienne 4 i 5.jpg|<div style='text-align:justify;>Bytom Odrzański, pow. nowosolski; dwa krzyże wmurowane w południowo-zachodnie naroże wieży kościoła św. Hieronima; górny z rytem łopaty</div> | |||
Plik:Mirocin Dolny.jpg|<div style='text-align:justify;>Mirocin Dolny, pow. nowosolski, gm. Kożuchów; kamienny krzyż w lesie pomiędzy Mirocinem Dolnym, a Kożuchowem</div> | |||
Plik:Borów Wielki 1.jpg|alt=Krzyż pojednania w Borowie Wielkim|<div style='text-align:justify;>Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; krzyż z widoczną bruzdą po rycie, prawdopodobnie włóczni, wmurowany w południową ścianę prezbiterium kościoła</div> | |||
Plik:Borów Wielki 2.jpg||alt=Krzyż monolitowy w Borowie Wielkim|<div style='text-align:justify;>Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; krzyż kamienny z rytem włóczni wmurowany w północną ścianę prezbiterium kościoła</div> | |||
Plik:Borów Wielki 3.jpg|alt=Krzyż pokutny w Borowie Wielkim|<div style='text-align:justify;>Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; według legendy krzyż upamiętnia morderstwo dokonane przez rycerza Wolfa von Braun z Solnik na swoim bracie Ditrichu z Drwalewic, gdyż ten uprowadził mu narzeczoną Teresę von Rachenberg z Borowa; wieś była własnością Braunów w XV w.</div> | |||
Plik:Gołaszyn.jpg|alt=krzyż pokutny w Gołaszynie|<div style='text-align:justify;>Gołaszyn, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; według legendy krzyż upamiętnia śmierć dwóch pokątnych rzeźników (nieformalnych handlarzy bydłem).</div> | |||
Plik:Miłaków.jpg|Miłaków, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko | |||
Plik:Polski Świętów.jpg|Polski Świętów, pow. nyski, gm. Głuchołazy | |||
Plik:Chociebórz k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Chociebórz, pow. nyski, gm. Kamiennik. Z krzyżem związane są dwie legendy, obie o morderstwie z zawiści. Jedna o rzeźnikach, druga o zabójstwie w rodzinie. Więcej: [[:Plik:Chociebórz k. kamienny.jpg|Chociebórz, krzyż kamienny]].</div> | |||
Plik:Korfantów k. kamienny.jpg|Korfantów, pow. nyski | |||
Plik:Rynarcice k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Rynarcice, pow. nyski, gm. Korfantów; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym; w ustnym przekazie mieszkańców (legendzie) był wiązany z pojedynkiem w 1646 r., w którym zginął cesarski rotmistrz Heinrich von Strehlen.</div> | |||
Plik:Ścinawa Nyska.jpg|<div style='text-align:justify;>Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; południowa brama na cmentarz kościelny, w którą wmurowane są 2 kamienne krzyże</div> | |||
Plik:Ścinawa Nyska 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; kamienny krzyż wmurowany w prawy narożnik muru środkowej bramy wejściowej (południowej)</div> | |||
Plik:Ścinawa Nyska 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; krzyż wmurowany w zwieńczeniu bramy wejściowej (południowej), od wewnętrznej strony</div> | |||
Plik:Biała Nyska.jpg|Biała Nyska, pow. nyski, gm. Nysa; fot. 1929 | |||
Plik:Biała Nyska k. kamienny.jpg|Biała Nyska, pow. nyski, gm. Nysa; poprzedni krzyż na zdjęciu z 2021 r.; niegdyś był widoczny na nim ryt miecza | |||
Plik:Domaszkowice k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Domaszkowice, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem korda i kielicha; wiązany z zabójstwem przez husytów w 1428 r. kapłana z Wierzbięcic A. J. Scharfa</div> | |||
Plik:Kępnica k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Kępnica, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż wmurowany w mur oporowy na lewo od wschodnich schodów prowadzących do kościoła; mur powstał lub był gruntownie remontowany w 1886 r. i wtedy prawdopodobnie wmurowano w niego krzyż.</div> | |||
Plik:Jędrzychów krzyże kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; kamienne krzyże w południowej części wsi; w Jędrzychowie było trzy kamienne krzyże, ten trzeci miał ryt miecza, był zniszczony i został zakopany.</div> | Plik:Jędrzychów krzyże kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; kamienne krzyże w południowej części wsi; w Jędrzychowie było trzy kamienne krzyże, ten trzeci miał ryt miecza, był zniszczony i został zakopany.</div> | ||
Plik:Jędrzychów krzyż kamienny 1.jpg|Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; granitowy krzyż | Plik:Jędrzychów krzyż kamienny 1.jpg|Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; granitowy krzyż | ||
Plik:Jędrzychów krzyż kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; kamienny krzyż z rytem korda (noża); w 1909 r. P. Kutzer, powołując się na kronikę z 1688 r., przytoczył legendę o zabójstwie nożem trzech uczniów; krzyż do 1980 r. stał przy drodze do Radzikowic (kilkadziesiąt metrów dalej).</div> | Plik:Jędrzychów krzyż kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; kamienny krzyż z rytem korda (noża); w 1909 r. P. Kutzer, powołując się na kronikę z 1688 r., przytoczył legendę o zabójstwie nożem trzech uczniów; krzyż do 1980 r. stał przy drodze do Radzikowic (kilkadziesiąt metrów dalej).</div> | ||
Plik:Wierzbięcice 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Nysa; krzyż przeniesiony w 2020 r. z Wierzbięcic koło Nysy do lapidarium nyskiego muzeum. Ryt 1623DEN27MART wskazuje, że krzyż upamiętnia jakieś zdarzenie, być może tragiczne, z tego dnia.</div> | |||
Plik:Radzikowice 1.jpg|Radzikowice, pow. nyski, gm. Nysa | Plik:Radzikowice 1.jpg|Radzikowice, pow. nyski, gm. Nysa | ||
Plik:Radzikowice 2.jpg|Radzikowice, pow. nyski, gm. Nysa | Plik:Radzikowice 2.jpg|Radzikowice, pow. nyski, gm. Nysa | ||
Plik:Rochów.jpg|Złotogłowice (przysiółek Rochów), gm. Nysa; kamienny krzyż datowany na rok 1700. | |||
Plik:Wierzbięcice.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbięcice, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż ze słabo czytelnym rytem - 1623DEN27MART; data roczna odczytywana była też jak 1655 lub 1693.</div> | |||
Plik:Lubiatów 1.jpg|Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów | |||
Plik:Lubiatów 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów. Legenda zapisana w 1935 r. mówi o dwóch kobietach koszących trawę, które zabiły się wzajemnie sierpami. Bez ludzkiej ręki wyrósł w tym miejscu z ziemi kamienny krzyż. Więcej: [[:Plik:Lubiatów 2.jpg|Lubiatów, kamienny krzyż]].</div> | |||
Plik:Starowice krzyż kamienny.jpg|alt=Kamienny krzyż, Starowice gm. Otmuchów|<div style='text-align:justify;>[[Kapliczki i kamienny krzyż w Starowicach w powiecie nyskim|Starowice, pow. nyski, gm. Otmuchów]]; krzyż na grobie trzech pochowanych tu francuskich żołnierzy (wojny napoleońskie)</div> | Plik:Starowice krzyż kamienny.jpg|alt=Kamienny krzyż, Starowice gm. Otmuchów|<div style='text-align:justify;>[[Kapliczki i kamienny krzyż w Starowicach w powiecie nyskim|Starowice, pow. nyski, gm. Otmuchów]]; krzyż na grobie trzech pochowanych tu francuskich żołnierzy (wojny napoleońskie)</div> | ||
Plik:Unikowice.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Krzyż kamienny w Unikowicach|Unikowice, pow. nyski, gm. Paczków]]. Kamienny krzyż z odczytywaną niegdyś datą 1254. Łączony też z umową ugodową z 1512 r. oraz wzmianką z 1526 r. o krzyżu i grobie.</div> | |||
Plik:Nowaki.jpg|Nowaki, pow. nyski, gm. Pakosławice; kamienny krzyż | Plik:Nowaki.jpg|Nowaki, pow. nyski, gm. Pakosławice; kamienny krzyż | ||
Plik:Pakosławice k. kamienny.jpg|Pakosławice, pow. nyski; kamienny krzyż z dezinformująca tabliczką o krzyżu pokutnym | |||
Plik:Prusinowice.jpg|Prusinowice, pow. nyski, gm. Pakosławice | |||
Plik:Reńska Wieś k. kamienne.jpg|Reńska Wieś, pow. nyski, gm. Pakosławice; dwa krzyże kamienne | |||
Plik:Chróścina k. kamienny.jpg|Chróścina, pow. nyski, gm. Skoroszyce | |||
Plik:Skoroszyce k. kamienny.jpg|Skoroszyce, pow. nyski | |||
Plik:Kijowice.jpg||<div style='text-align:justify;>Kijowice, pow. oleśnicki, gm. Bierutów. Kamienny krzyż z rytem krucyfiksu, klęczącej postaci i inskrypcji otokowej. Można odczytać datę 1357 oraz imię adoranta CONADUS czyli Konrad. Krzyż wystawiony został najprawdopodobniej w związku z zabójstwem ale nie wiadomo czy w wyniku umowy pojednania ([[krzyż pokutny]], krzyż pojednania) czy oo prostu jako upamiętniający śmierć.</div> | |||
Plik:Posadowice.jpg|Posadowice, pow. oleśnicki gm. Bierutów; destrukt kamiennego krzyża?; klasyczna tabliczka dezinformacyjna | |||
Plik:Janków k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Janków, pow. oławski, gm. Domaniów; granitowy krzyż z rytem krzyża joannitów; według legendy ma upamiętniać zabójstwo w tym miejscu młodej pary (wcześniej leżał w wejsciu) ; prawdopodobnie to krzyż związany z posiadłościami joannitów.</div> | Plik:Janków k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Janków, pow. oławski, gm. Domaniów; granitowy krzyż z rytem krzyża joannitów; według legendy ma upamiętniać zabójstwo w tym miejscu młodej pary (wcześniej leżał w wejsciu) ; prawdopodobnie to krzyż związany z posiadłościami joannitów.</div> | ||
Plik:Piskorzów k. kamienny.jpg|Piskorzów, pow. oławski, gm. Domaniów | Plik:Piskorzów k. kamienny.jpg|Piskorzów, pow. oławski, gm. Domaniów | ||
Plik:Niwnik.jpg|Niwnik, pow. oławski, gm. Oława; trzon granitowego krzyża z fragmentem rytu szabli | |||
Plik:Psary.jpg|Psary, pow. oławski, gm. Oława | Plik:Psary.jpg|Psary, pow. oławski, gm. Oława | ||
Plik:Sobocisko 1.jpg|Sobocisko, pow. oławski, gm. Oława | |||
Plik:Sobocisko 2.jpg|Sobocisko, pow. oławski, gm. Oława | |||
Plik:Żelazna.jpg|<div style='text-align:justify;>Żelazna pow. opolski, gm. Dąbrowa. Kamienny krzyż z rytem kuszy i wypuszczonego z niej bełtu. Niegdyś mieszkańcy interpretowali ryt (ramiona broni) jako łuk skrzypiec i stworzyli legendę, że w miejscu, gdzie stał krzyż, trzech muzykantów zabiło się nawzajem. Ostatni z nich popełnił samobójstwo. Krzyż stał pierwotnie przy drodze w kierunku Dobrzenia Wielkiego.</div> | |||
Plik:Polkowice k. kamienny.jpg|Polkowice; kamienny krzyż przy kościele św. Michała Archanioła | Plik:Polkowice k. kamienny.jpg|Polkowice; kamienny krzyż przy kościele św. Michała Archanioła | ||
Plik:Przemków krzyż kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kapliczka wojenna w Przemkowie|Przemków, pow. polkowicki]]; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem miecza na cmentarzu kościelnym</div> | |||
Plik:Łagoszów Wielki.jpg|Łagoszów Wielki, pow. polkowicki, gm. Radwanice; kamienny krzyż, ryt miecza | |||
Plik:Biała 4.jpg|Biała, pow. prudnicki | |||
Plik:Biała 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Biała Szonowice, pow. prudnicki. Zapisana w 1937 r. tradycja wiąże krzyż z zarazą, która miała panować w okolicy w 1633 r. Krzyż stał na cmentarzu morowym utworzonym ad hoc na południe od zabudowań wsi Szonowice (podczas budowy w tym miejscu szkoły podobno wykopano wiele szczątków ludzkich). Teraz krzyż stoi przy głównej ulicy koło drewnianego krzyża przydrożnego.</div> | |||
Plik:Brzeźnica 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Brzeźnica, pow. prudnicki, gm. Biała. Kamienny krzyż ze słabo widoczną inskrypcją: A. KLVS. FRUNSKA i daty: 1610. Być może oznacza A. Klaus z Frącków. Frącki to kolonia w pobliżu której krzyż stał niegdyś (do 1889 r.). Na ścianie koło krzyża typowa przy kamiennych krzyżach tabliczka wprowadzająca w błąd. Bardzo mało prawdopodobne, że to krzyż pokutny.</div> | |||
Plik:Głogówek krzyż.jpg|<div style='text-align:justify;>Głogówek, pow. prudnicki. Jeden z niewielu kamiennych krzyży, który z dużym prawdopodobieństwem można określić jako tzw. [[krzyż pokutny]] (krzyż pojednania). Ze względu na wskazaną w umowie kompozycyjnej lokalizację, związaną z miejscem znanego z akt sprawy zabójstwa, krzyż, który pierwotnie stał koło wsi Oracze (Hinterdorf), można wiązać z zabójstwem dokonanym 29 VI 1599 r. Zgodnie z zapisem umowy z 15 XII 1599 r., ufundował go zabójca, rycerz Hans von Reiswitz z Kędzierzyna, który zastrzelił Hansa i Georga Scholzów.</div> | |||
Plik:Dytmarów.jpg|alt=Krzyż pokutny koło Dytmarowa|Dytmarów, pow. prudnicki, gm. Lubrza | Plik:Dytmarów.jpg|alt=Krzyż pokutny koło Dytmarowa|Dytmarów, pow. prudnicki, gm. Lubrza | ||
Plik:Jasiona.jpg|<div style='text-align:justify;>Jasiona, pow. prudnicki, gm. Lubrza. Przy przenoszeniu krzyża ok. 1870 r. o kilka metrów odnaleziono pod nim kości. Miejsce pochówku?</div> | |||
Plik:Mieszkowice 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Mieszkowice, pow. prudnicki, gm. Prudnik; krzyż z piaskowca z fragmentem rytu miecza; widoczny ryt daty 1837 (data renowacji?)</div> | |||
Plik:Krzyżowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Krzyżowice, pow. pszczyński, gm. Pawłowice; fragment kamiennego krzyża upamiętniającego śmiertelny upadek z konia. Odcyfrowana inskrypcja: A 1748 D 8 JUNI MACIJ PRISZA SPADLSI Z KONIA : NA DRODZE : SWÓJ ŻIWOT DOKONAL : KTORIGO DUSZI BOŻE BONĆ MILOŚCIW</div> | |||
Plik:Studzionka.jpg|Studzionka, pow. pszczyński, gm. Pszczyna; dwa kamienne krzyże na cmentarzu kościelnym | |||
Plik:Grzegorzowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Grzegorzowice, pow. raciborski; kamienny krzyż w miejscu, w którym według opowieści mieszkańców zanotowanych na pocz. XX w. doszło niegdyś do zabójstwa.</div> | |||
Plik:Rudyszwałd.jpg|Rudyszwałd, pow. raciborski, gm. Krzyżanowice; kamienny krzyż z pionową bruzdą (z tyłu dwie pionowe bruzdy) | |||
Plik:Lyski.jpg|<div style='text-align:justify;>Lyski, pow. raciborski; krzyż odnaleziony ok. 1835 r., podczas rozbiórki starego domu stojącego w pobliżu; odłamana górna część.</div> | |||
Plik:Lekartów.jpg|<div style='text-align:justify;>Lekartów, pow. raciborski, gm. Pietrowice Wielkie. Kamienny krzyż nazwany "Cyrlikiem" co wiąże go legendarnie z misją Cyryla i Metodego (patrz też Bytom Łagiewniki). Inne legendy mówią o pochówku żołnierzy z czasów wojen szwedzkich, o grobie nieznanej osoby, o pojedynku w tym miejscu dwóch synów właściciela Lekartowa.</div> | |||
Plik:Racibórz k. kamienny.jpg|Racibórz | |||
Plik:Hallerowo.jpg|<div style='text-align:justify;>Konary Hallerowo, pow. rawicki, gm. Miejska Górka; monolitowy krzyż w woj. wielkopolskim</div> | |||
Plik:Jaksin.jpg|alt=krzyże pokutne koło Jaksina, pow. strzeliński|Jaksin, pow. strzeliński, gm. Borów; krzyże graniczne joannitów | Plik:Jaksin.jpg|alt=krzyże pokutne koło Jaksina, pow. strzeliński|Jaksin, pow. strzeliński, gm. Borów; krzyże graniczne joannitów | ||
Plik:Ludów Śląski.jpg|Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; dwa kamienne krzyże pod murem cmentarza kościelnego (fot. 2025) | |||
Plik:Ludów Śląski 1.jpg|Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów | |||
Plik:Ludów Śląski 3.jpg|Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; kamienny krzyż odnaleziony w 2025 r. | |||
Plik:Ludów Śląski 2.jpg|Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; kamienny krzyż w cieniu Ślęży | |||
Plik:Jegłowa.jpg|Jegłowa, pow. strzeliński, gm. Przeworno; prawdopodobnie stary krzyż nagrobny w murze cmentarza kościelnego | |||
Plik:Brożec 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem krzyża; prawdopodobnie związany z dobrami joannitów z pobliskich komandorii (Oleśnica Mała, [[Tyniec nad Ślęzą]])</div> | |||
Plik:Brożec 2.jpg|Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż jako chodnik w bramce wejściowej na cmentarz kościelny | |||
Plik:Brożec 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; fragment kamiennego krzyża z rytem (miecz?) jako stopień schodów do wejścia na cmentarz kościelny</div> | |||
Plik:Brożec 4.jpg|Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż jako chodnik w bramce wejściowej na cmentarz kościelny | |||
Plik:Chociwel.jpg|Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; dwa kamienne krzyż, prawdopodobnie graniczne | Plik:Chociwel.jpg|Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; dwa kamienne krzyż, prawdopodobnie graniczne | ||
Plik:Chociwel 1.jpg|Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem krzyża, prawdopodobnie graniczny posiadłości komandorii joannitów | Plik:Chociwel 1.jpg|Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem krzyża, prawdopodobnie graniczny posiadłości komandorii joannitów | ||
Plik:Chociwel 2.jpg|Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem dwóch mieczy; być może graniczny; uszkodzony w 2013 r. i zabrany do naprawy | Plik:Chociwel 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem dwóch mieczy; być może graniczny; uszkodzony w 2013 r. i zabrany do naprawy</div> | ||
Plik:Dankowice.jpg|Dankowice, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem miecza | Plik:Dankowice.jpg|Dankowice, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem miecza | ||
Plik:Gębczyce.jpg|<div style='text-align:justify;>Gębczyce ew. Gościęcice, pow. strzeliński, gm. Strzelin; tzw. krzyż cygański (Zigeunerkreuz). Według przekazu ludności niemieckiej ustawiony w miejscu zabójstwa grupy Cyganów. Po II wojnie legenda przekształciła się w opowieść o morderstwie dokonanym przez Cyganów. Prawdopodobnie to jeden z wielu w tej okolicy (powiaty oławski i strzeliński) kamiennych krzyży związanych z granicami posiadłości komandorii joannitów w Tyńcu nad Ślęzą i Oleśnicy Małej.</div> | |||
Plik:Nowolesie.jpg|Nowolesie, pow. strzeliński, gm. Strzelin | |||
Plik:Szczawin.jpg|Szczawin, pow. strzeliński, gm. Strzelin | Plik:Szczawin.jpg|Szczawin, pow. strzeliński, gm. Strzelin | ||
Plik:Kostomłoty k. kamienny 1.jpg|Kostomłoty, pow. średzki; kamienny krzyż z rytem miecza ew. korda | |||
Plik:Kostomłoty k. kamienny 2.jpg|Kostomłoty, pow. średzki | |||
Plik:Osiek k.monolitowy.jpg|Osiek, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż wmurowany w budynek dawanej stolarni | |||
Plik:Piersno k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Piersno, pow. średzki, gm. Kostomłoty; domniemamy krzyż kamienny (fragmenty) w murze cmentarza kościelnego</div> | |||
Plik:Piotrowice k. kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty; pięć krzyży wmurowanych w północną ścianę muru otaczającego dawne duże zabudowania folwarczne</ref> | |||
Plik:Piotrowice k. kamienny 1.jpg|Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty | |||
Plik:Piotrowice k. kamienny 2.jpg|Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty | |||
Plik:Piotrowice k. kamienny 3.jpg|Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty | |||
Plik:Piotrowice k. kamienny 4.jpg|Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty | |||
Plik:Piotrowice k. kamienny 5.jpg|Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty | |||
Plik:Samborz k. kamienny.jpg|Samborz, pow. średzki, gm. Kostomłoty | Plik:Samborz k. kamienny.jpg|Samborz, pow. średzki, gm. Kostomłoty | ||
Plik:Wichrów k. kamienny 4.jpg|Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż z dolną aureolą przeniesiony z pobliskiego Bogdanowa | Plik:Sobkowice.jpg|Sobkowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty; dwa kamienne krzyże na skrzyżowaniu szosy z drogą do wsi | ||
Plik:Świdnica Polska.jpg|Świdnica Polska, pow. średzki, gm. Kostomłoty | |||
Plik:Wichrów k. kamienny 1.jpg|Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty | |||
Plik:Wichrów k. kamienny 2.jpg|Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty | |||
Plik:Wichrów k. kamienny 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż. prawdopodobnie krzyż „szczytowy”, zdjęty z kalenicy dachu kościoła.</div> | |||
Plik:Wichrów k. kamienny 4.jpg|<div style='text-align:justify;>Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż z dolną aureolą przeniesiony z pobliskiego Bogdanowa</div> | |||
Plik:Chomiąża.jpg|Chomiąża, pow. średzki, gm Malczyce; słabo widoczny zarys rytu kuszy | |||
Plik:Lutynia 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Lutynia, pow. średzki, gm. Miękinia; kamienny krzyż wmurowany w wieżę kościoła; być może pierwotnie krzyż nagrobkowy księdza (ma ryt kielicha)</div> | |||
Plik:Lutynia 2.jpg|Lutynia, pow. średzki, gm. Miękina | Plik:Lutynia 2.jpg|Lutynia, pow. średzki, gm. Miękina | ||
Plik:Cesarzowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Cesarzowice, pow. średzki, gm. Środa Śląska; możliwe, że kolejne zdjęcie to trzon tego krzyża; ta część wmurowana jest na zewnątrz muru</div> | |||
Plik:Cesarzowice b.jpg|<div style='text-align:justify;>Cesarzowice, pow. średzki, gm. Środa Śląska; możliwe, że to trzon krzyża z poprzedniego zdjęcia; ta część wmurowana jest od wewnątrz muru</div> | |||
Plik:Kulin k. monolitowy.jpg|Kulin, pow. średzki, gm. Środa Śląska; kamienny krzyż, niegdyś z rytem miecza | Plik:Kulin k. monolitowy.jpg|Kulin, pow. średzki, gm. Środa Śląska; kamienny krzyż, niegdyś z rytem miecza | ||
Plik: | Plik:Ogrodnica.jpg|Ogrodnica, pow. średzki, gm. Środa Śląska | ||
Plik:Proszków.jpg|Proszków, pow. średzki gm. Środa Śląska | |||
Plik:Rakoszyce k. monolitowy.jpg|Rakoszyce, pow. średzki, gm. Środa Śląska | |||
Plik:Rzeczyca.jpg|Rzeczyca, pow. średzki, gm. Środa Śląska; zarys niezidentyfikowanego narzędzia | |||
Plik:Środa Śląska 3.jpg|Środa Śląska | |||
Plik:Środa Śląska 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Środa Śląska; widoczny fragment rytu miecza ew. korda (krzyż z lewej); z prawej fragment trzonu krzyża widocznego na kolejnym zdjęciu</div> | |||
Plik:Środa Śląska 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Środa Śląska; góra krzyża, którego trzon jest na poprzednim zdjęciu; słabo widoczna wypukła rzeźba głowni miecza lub korda</div> | |||
Plik:Jarosław k. kamienny 1.jpg|Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin | |||
Plik:Jarosław k. kamienny 2.jpg|Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin | Plik:Jarosław k. kamienny 2.jpg|Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin | ||
Plik:Jarosław k. kamienny 3.jpg|Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin; krzyż kamienny do 2016 r. poziomo przy ziemi w murze cmentarza kościelnego | Plik:Jarosław k. kamienny 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin; krzyż kamienny do 2016 r. poziomo przy ziemi w murze cmentarza kościelnego</div> | ||
Plik:Lusina.jpg|Lusina, pow. średzki, gm. Udanin | |||
Plik:Łagiewniki Średzkie.jpg|Łagiewniki Średzkie, pow. średzki, gm. Udanin | Plik:Łagiewniki Średzkie.jpg|Łagiewniki Średzkie, pow. średzki, gm. Udanin | ||
Plik:Pielaszkowice.jpg|Pielaszkowice, pow. średzki, gm. Udanin | Plik:Pielaszkowice.jpg|Pielaszkowice, pow. średzki, gm. Udanin | ||
Plik:Pichorowice k. kamienny.jpg|Pichorowice, pow. średzki, gm. Udanin | |||
Plik:Ujazd Górny k. kamienny a.jpg|<div style='text-align:justify;>Ujazd Górny, pow. średzki, gm. Udanin; krzyż w murze cmentarza kościelnego Paul Kutzer identyfikuje z umową dotyczącą zabójstwa w 1400 r. Cytat: '' Mieszkaniec wsi zabił Petera Hoffmana po (ok.) 1400 roku. Zabójca początkowo ukrywał się przed krwawą zemstą, ale w końcu uzgodnił pewną kwotę z krewnymi zabitego. Pieniądze przekazał nad otwartym grobem, krewni na znak pojednania podali mu rękę zmarłego, którą po „uściśnięciu” upuścił do grobu. Zabójca zobowiązał się także do darowania 30 funtów wosku kościołowi oraz odbycia pielgrzymki do Rzymu i odwiedzenia w drodze powrotnej „krwawiących hostii” w Wilsnack. Podróż powinna rozpocząć się najpóźniej w tygodniu wielkanocnym. W miejscu czynu musiał postawić krzyż.'' Twierdzi więc, że to [[krzyż pokutny]]. Może, ale jednak nie musi być to ten konkretny krzyż.</div> | |||
Plik:Bagieniec.jpg|<div style='text-align:justify;>Bagieniec, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; kamienny krzyż z bardzo słabo widocznym rytem, prawdopodobnie miecza, a może korda</div> | |||
Plik:Bolesławice k. kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Bolesławice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; 2 kamienne krzyże; w środku kamień, prawdopodobnie słupek drogowy, błędnie uznawany nieraz za uszkodzony krzyż</div> | |||
Plik:Bolesławice 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Bolesławice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; krzyż kamienny z rytem miecza (po prawej na poprzednim zdjęciu)</div> | |||
Plik:Jaworzyna Śląska krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania w Jaworzynie Śląskiej|Jaworzyna Śląska, pow. świdnicki; krzyż kamienny z rytem miecza, ma też wgłębienia w głowie i ramionach | Plik:Jaworzyna Śląska krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania w Jaworzynie Śląskiej|Jaworzyna Śląska, pow. świdnicki; krzyż kamienny z rytem miecza, ma też wgłębienia w głowie i ramionach | ||
Plik:Pasieczna krzyż kamienny.jpg|Pasieczna, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska | Plik:Milikowice.jpg|Milikowice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska | ||
Plik:Pasieczna krzyż kamienny.jpg|[[Krzyż pokutny (pojednania) w Stanowicach koło Strzegomia|Pasieczna, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska]] | |||
Pastuchów 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Pastuchów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; kamienny krzyż z rytem korda, nieraz, zwłaszcza dawniej, odczytywanego jako miecz</div> | |||
Pastuchów 2 i 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Pastuchów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego; na krzyżu z lewej słabo widoczny ryt miecza</div> | |||
Plik:Stary Jaworów kamienne krzyże.jpg|alt=Krzyże pokutne w Starym Jaworowie|Stary Jaworów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska | Plik:Stary Jaworów kamienne krzyże.jpg|alt=Krzyże pokutne w Starym Jaworowie|Stary Jaworów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska | ||
Plik:Biała krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania w Białej|[[Kamienny krzyż w Białej, w powiecie świdnickim|Biała, pow. świdnicki, gm. Marcinowice]] | Plik:Biała krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania w Białej|[[Kamienny krzyż w Białej, w powiecie świdnickim|Biała, pow. świdnicki, gm. Marcinowice]] | ||
Plik:Gola Świdnicka k. monolitowy.jpg|Gola Świdnicka, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż, w tle Ślęża | |||
Plik:Gruszów.jpg|Gruszów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż nazywany przez mieszkańców ''Tote Jude'' <small>(Hellmich 1923)</small> | |||
Plik:Mysłaków krzyże kamienne.jpg|alt=Krzyże pokutne w Mysłakowie|Mysłaków, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; trzy kamienne krzyże | |||
Plik:Mysłaków krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pokutny w murze|Mysłaków, pow. świdnicki, gm. Marcinowice | |||
Plik:Szczepanów k. monolitowy.jpg|Szczepanów, pow. świdnicki gm. Marcinowice; kamienny krzyż wmurowany kiedyś w ścianę stajni | |||
Plik:Śmiałowice 5.jpg|[[Śmiałowice pod Świdnicą|Śmiałowice, pow. świdnicki, gm. Marcinowice]]; kamienny krzyż z rytem kuszy | |||
Plik:Zebrzydów krzyż kamienny I.jpg|alt=krzyż pojednania wmurowany w mur cmentarza, Zebrzydów|Zebrzydów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice | |||
Plik:Zebrzydów krzyż kamienny II.jpg|alt=krzyż pokutny wmurowany w mur cmentarza, Zebrzydów|Zebrzydów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice | |||
Plik:Goczałków Górny.jpg|<div style='text-align:justify;>Goczałków Górny, pow. świdnicki, gm. Strzegom; destrukt kamiennego krzyża na granicy gmin i powiatów; ryty krzyża równoramiennego i położenie pozwalają przypuszczać, że mógł to być krzyż graniczny</div> | Plik:Goczałków Górny.jpg|<div style='text-align:justify;>Goczałków Górny, pow. świdnicki, gm. Strzegom; destrukt kamiennego krzyża na granicy gmin i powiatów; ryty krzyża równoramiennego i położenie pozwalają przypuszczać, że mógł to być krzyż graniczny</div> | ||
Plik:Jaroszów 1.jpg|Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom | |||
Plik:Jaroszów 2.jpg|Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom | |||
Plik:Jaroszów 3.jpg|Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom | |||
Plik:Skarżyce.jpg|Skarżyce, pow. świdnicki, gm. Strzegom | |||
Plik:Rusko.jpg|Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; grupa 3 kamiennych krzyży | |||
Plik:Rusko 1.jpg|Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż z prawej | |||
Plik:Rusko 2.jpg|Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż w środku, z dolną aureolą | |||
Plik:Rusko 3.jpg|Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż z lewej, z dolną, niewidoczną teraz, aureolą | |||
Plik:Rusko 4.jpg|Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem topora | |||
Plik:Stanowice krzyż kamienny.jpg|[[Krzyż pokutny (pojednania) w Stanowicach koło Strzegomia|Stanowice, pow. świdnicki, gm. Strzegom]] | Plik:Stanowice krzyż kamienny.jpg|[[Krzyż pokutny (pojednania) w Stanowicach koło Strzegomia|Stanowice, pow. świdnicki, gm. Strzegom]] | ||
Plik:Strzegom 1.jpg|Strzegom, pow. świdnicki | |||
Plik:Strzegom 2.jpg|Strzegom, pow. świdnicki; prawdopodobnie destrukt kamiennego krzyża | |||
Plik:Bojanice.jpg|Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica; przypora muru cmentarza kościelnego i dwa krzyże kamienne | |||
Plik:Bojanice 1.jpg|Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica: krzyż przed przyporą; posiada dolną aureolę | |||
Plik:Bojanice 2.jpg|Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż wmurowany w przyporę | |||
Plik:Grodziszcze.jpg|Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa krzyże kamienne przed murem cmentarza kościelnego | |||
Plik:Grodziszcze 1.jpg|Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z lewej | |||
Plik:Grodziszcze 2.jpg|Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z prawej | |||
Plik:Grodziszcze 3.jpg|Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z bazaltu w murze ogrodzenia | |||
Plik:Lutomia Dolna.jpg|Krzyż pokutny w Lutomi|Lutomia Dolna, pow. świdnicki, gm. Świdnica | Plik:Lutomia Dolna.jpg|Krzyż pokutny w Lutomi|Lutomia Dolna, pow. świdnicki, gm. Świdnica | ||
Plik:Miłochów.jpg|Miłochów, pow. świdnicki, gm. Świdnica | |||
Plik:Modliszów k. kamienny.jpg|Modliszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż kapliczka; [[:Plik:Modliszów k. Kamienny ryt.png|ryt tasaka?]] | |||
Plik:Mokrzeszów 1.jpg|Mokrzeszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica | |||
Plik:Mokrzeszów Dolny.jpg|Mokrzeszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica | |||
Plik:Pszenno mur.jpg|<div style='text-align:justify;>Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica. Mur cmentarza kościelnego. W tym miejscu wmurowanych jest 7, a być może nawet 8 kamiennych krzyży. Wszystkie są teraz poniżej poziomu gruntu, który mocno się podniósł. Następne zdjęcie pokazuje tych 7 krzyży w 1910 r.</div> | |||
Plik:Pszenno Přikryl.jpg|<div style='text-align:justify;>Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica. Fot. z 1910 r. Siedem kamiennych krzyży z muru cmentarza kościelnego (patrz poprzednie zdjęcie). W 2008 r. zostały odkopane i zbadane, a następnie znowu zasypane.</div> | |||
Plik:Pszenno.jpg|<div style='text-align:justify;>Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica; granitowy krzyż wmurowany w schody do szkoły<div> | |||
Plik:Pogorzała.jpg|Pogorzała, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż cmentarny przeniesiony z nieczynnego cmentarza | |||
Plik:Słotwina.jpg|Słotwina, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż z wypukłym wizerunkiem krzyża | |||
Plik:Sulisławice.jpg|Sulisławice, pow. świdnicki, gm. Świdnica | |||
Plik:Witoszów Dolny.jpg|Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa kamienne krzyże obok krzyża przydrożnego | |||
Plik:Witoszów Dolny 1.jpg|Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż po lewej stronie krzyża przydrożnego | |||
Plik:Witoszów Dolny 2.jpg|Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż po prawej stronie krzyża przydrożnego | |||
Plik:Witoszów Dolny 3.jpg|Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica | |||
Plik:Witoszów Górny 1.jpg|Witoszów Górny, pow. świdnicki, gm. Świdnica | |||
Plik:Witoszów Górny 2.jpg|Witoszów Górny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa granitowe krzyże w skarpie potoku Witoszów | |||
Plik:Świdnica Plac św. Małgorzaty krzyż.jpg|<div style='text-align:justify;>Świdnica, plac św. Małgorzaty; tzw. krzyż Jakuba Tau gdyż legenda wiąże go z miejscem egzekucji błazna o takim imieniu w 1347 r. (na krzyżu jest raczej wtórny ryt "J.T. 1347"); najprawdopodobniej jest to po prostu krzyż związany z jednym z miejsc straceń w Świdnicy (przed Köppenthor - Brama Kapturowa), w którym wykonywano wyroki kary ścięcia mieczem, chowano też tu samobójców. | Plik:Świdnica Plac św. Małgorzaty krzyż.jpg|<div style='text-align:justify;>Świdnica, plac św. Małgorzaty; tzw. krzyż Jakuba Tau gdyż legenda wiąże go z miejscem egzekucji błazna o takim imieniu w 1347 r. (na krzyżu jest raczej wtórny ryt "J.T. 1347"); najprawdopodobniej jest to po prostu krzyż związany z jednym z miejsc straceń w Świdnicy (przed Köppenthor - Brama Kapturowa), w którym wykonywano wyroki kary ścięcia mieczem, chowano też tu samobójców. | ||
Plik:Świdnica Wałbrzyska krzyż kamienny.jpg|Świdnica ul. Wałbrzyska; monolitowy krzyż kamienny | Plik:Świdnica Wałbrzyska krzyż kamienny.jpg|Świdnica ul. Wałbrzyska; monolitowy krzyż kamienny | ||
Plik:Świdnica ul. Westerplatte.jpg|Świdnica ul. Westerplatte | |||
Plik:Świdnica krzyże kamienne.jpg|Świdnica, przy drodze do Tomkowa; dwa kamienne krzyże | |||
Plik:Świebodzice.jpg|Świebodzice, pow. świdnicki | |||
Plik:Ciernie 1.jpg|Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki | |||
Plik:Ciernie 2.jpg|Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki | |||
Plik:Ciernie 3.jpg|Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki | |||
Plik:Buków krzyż monolitowy.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania w Bukowie|Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów | |||
Plik:Buków krzyż monolitowy c.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pokutny w Bukowie|Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów | |||
Plik:Buków krzyż monolitowy 2.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania w Bukowie|Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów | Plik:Buków krzyż monolitowy 2.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania w Bukowie|Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów | ||
Plik:Zastruże krzyż.jpg|alt=Krzyż pojednania, Zastruże|Zastruże, pow. świdnicki, gm. Żarów | Plik:Gołaszyce krzyż kamienny.jpg|Gołaszyce, pow. świdnicki, gm. Żarów | ||
Plik:Imbramowice k. kamienny.jpg|Imbramowice, pow. świdnicki, gm. Żarów | |||
Plik:Imbramowice 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Imbramowice, pow. świdnicki, gm. Żarów; uszkodzony kamienny krzyż(?) na cmentarzu kościelnym</div> | |||
Plik:Kruków 1.jpg|Kruków, pow. świdnicki, gm. Żarów | |||
Plik:Kruków 2.jpg|Kruków, pow. świdnicki, gm. Żarów | |||
Plik:Pożarzysko k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Pożarzysko, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem miecza</div> | |||
Plik:Wierzbna k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem kuszy</div> | |||
Plik:Wierzbna Kalno.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; dwa kamienne krzyże; krzyż z prawej przeniesiony z pobliskiej wsi Kalno</div> | |||
Plik:Wierzbna k. kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; pięć kamiennych krzyży ustawionych w parku pałacowym pod koniec XIX w.; pierwotnie było ich 6, a możliwe że 7. Poprzenoszone w to miejsce w celu uatrakcyjnienia parku.</div> | |||
Plik:Wierzbna k. kamienne b.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; dwa z pięciu krzyży w parku; krzyż z prawej ma dolne aureole i ryt grotu.</div. | |||
Plik:Wierzbna k. kamienne c.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; trzy z pięciu krzyży w parku; krzyż w środku ma aureolę, a krzyż prawej ryt włóczni (ew. partyzany).</div> | |||
Plik:Zastruże krzyż.jpg|alt=Krzyż pojednania, Zastruże|Zastruże, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem topora, fot. 1913 | |||
Plik:Zastruże 2024.jpg||Zastruże, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem topora, fot. 2024 | |||
Plik:Wielka Lipa.jpg|Wielka Lipa, pow. trzebnicki, gm. Oborniki Śląskie | Plik:Wielka Lipa.jpg|Wielka Lipa, pow. trzebnicki, gm. Oborniki Śląskie | ||
Plik:Brzeźno.jpg|Brzeźno, pow. trzebnicki, gm. Prusice | Plik:Brzeźno.jpg|Brzeźno, pow. trzebnicki, gm. Prusice | ||
Plik:Skarszyn.jpg|Skarszyn, pow. trzebnicki, gm. Trzebnica; kamienny krzyż przy drodze w kierunku Łoziny | Plik:Skarszyn.jpg|Skarszyn, pow. trzebnicki, gm. Trzebnica; kamienny krzyż przy drodze w kierunku Łoziny | ||
Plik:Zagórze Śląskie krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pokutny w Zagórzu|[[Krzyż pokutny (pojednania) w Stanowicach koło Strzegomia|Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim]] | Plik:Strzeszów.jpg|Strzeszów, pow. trzebnicki, gm. Wisznia Mała; trzon granitowego krzyża na cmentarzu kościelnym | ||
Plik:Lubiechów 1.jpg|Wałbrzych Lubiechów | Plik:Barkowo.jpg|Barkowo, pow. trzebnicki, gm. Żmigród | ||
Plik:Lubiechów 2.jpg|alt=krzyż | Plik:Bychowo.jpg|Bychowo, pow. trzebnicki, gm. Żmigród | ||
Plik:Rydułtowy.jpg|Rydułtowy, pow. wodzisławski; kamienny krzyż o dwóch poprzecznych ramionach (krzyż patriarchalny) | Plik:Korzeńsko.jpg|Korzeńsko, pow. trzebnicki, gm. Żmigród | ||
Plik:Osiek k. monolitowy.jpg|Osiek, pow. trzebnicki, gm. Żmigród | |||
Plik:Powidzko.jpg|Powidzko, pow. trzebnicki, gm. Żmigród | |||
Plik:Cisów.jpg|Cieszów Cisów, pow. wałbrzyski, gm. Stare Bogaczowice; kamienny krzyż z rytem krzyżyka na głowie | |||
Plik:Stare Bogaczowice 1.jpg|Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; krzyż przniesiony z Pietrzykowa gm. Dobromierz | |||
Plik:Stare Bogaczowice 2.jpg|Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; kamienny krzyż z aureolą odkryty w 2020 r. | |||
Plik:Stare Bogaczowice 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; kamienny krzyż obok ruin dawnego kościoła św. Mikołaja z 1703 r.; wgłębienie w głowie krzyża o średnicy 4 cm i głębokości 5 cm</div> | |||
Plik:Struga.jpg|Struga, pow. wałbrzyski, gm. Stare Bogaczowice | |||
Plik:Golińsk.jpg|<div style='text-align:justify;>Golińsk, pow. wałbrzyski, gm. Mieroszów; kamienny krzyż na granicy polsko-czeskiej; w Czechach podawana jest lokalizacja Starostin.</div> | |||
Plik:Glinno 1.jpg|Glinno, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z rytem kuszy | |||
Plik:Glinno 2.jpg|Glinno, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z rytem miecza | |||
Plik:Niedźwiedzica k. kamienny.jpg|Niedźwiedzica. pow. wałbrzyski, gm. Walim | |||
Plik:Zagórze Śląskie.jpg|<div style='text-align:justify;>Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienne krzyże przniesione ze [[Krzyż pokutny (pojednania) w Stanowicach koło Strzegomia|Stanowic pow. świdnicki]] i Żerkowa gm. Wołów</div> | |||
Plik:Zagórze Śląskie krzyż kamienny.jpg|alt=krzyż pokutny w Zagórzu|<div style='text-align:justify;>[[Krzyż pokutny (pojednania) w Stanowicach koło Strzegomia|Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim]]; kamienny krzyż ze Stanowic w pow. świdnickim</div> | |||
Plik:Zagórze Śląskie krzyż kamienny 2.jpg|alt=krzyż pokutny w Zagórzu|<div style='text-align:justify;>Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z Żerkowa w pow. wołowskim</div> | |||
Plik:Zagórze Śląskie 3.jpg|Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; granitowy krzyż bez jednego ramienia | |||
Plik:Wałbrzych Gaj.jpg|Wałbrzych gaj; częściowo wyrzeźbiony krzyż w głazie ze zlepieńca | |||
Plik:Lubiechów 1.jpg|Wałbrzych Lubiechów | |||
Plik:Lubiechów 2.jpg|alt=krzyż pojednania|<div style='text-align:justify;>Wałbrzych Lubiechów; krzyż ze zlepieńca; według legendy (Kutzer 1910) w miejscu tym został zabity pan młody, ew. panna młoda z służącą, które przybyły ze Świdnicy</div> | |||
Plik:Wałbrzych Nowy Poniatów.jpg|Wałbrzych Nowy Poniatów; krzyż z gnejsu | |||
Plik:Łaziska k. kamienny.jpg|Łaziska, pow. wodzisławski, gm. Godów | |||
Plik:Olza.jpg|<div style='text-align:justify;>Olza, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce. Krzyż stał niegdyś w pobliżu ujścia Olzy do Odry i miał według przekazu być ustawiony na zbiorowej mogile poległych żołnierzy z czasów wojny trzydziestoletniej lub siedmioletniej.</div> | |||
Plik:Rogów 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Rogów, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce; krzyż z piaskowca przy murze cmentarza kościelnego; według ustnego przekazu upamiętniał czasy, kiedy Szwedzi pustoszyli okolicę. Na jednym ramieniu wyryty krzyżyk. Kuliste wgłębienia na głowie i boku ramienia. Możliwe, że pozostałość zabiegów magicznych, ludowa medycyna (tzw. kubki, dołki pokutne ([[:Plik:Rogów 1c.jpg|patrz fot.]]). W 2016 r. przeniesiony na plac, na północ od kościoła ([[:Plik:Rogów 1b.jpg|patrz fot.)]]</div> | |||
Plik:Rogów 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Rogów, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce; aktualnie na placu przy kościele ([[:Plik:Rogów 2b.jpg|patrz fot.)]]</div> | |||
Plik:Syrynia.jpg|<div style='text-align:justify;>Syrynia, powiat wodzisławski, gm. Lubomia; być może fragment krzyża granicznego między księstwem raciborskim i oświęcimskim</div> | |||
Plik:Rydułtowy.jpg|<div style='text-align:justify;>Rydułtowy, pow. wodzisławski; kamienny krzyż o dwóch poprzecznych ramionach (krzyż patriarchalny); na krzyżu ryt informujący o konsekracji 6 IX 1628 kościoła św. Jerzego, jednego z poprzedników aktualnego budynku kościelnego.</div> | |||
Plik:Radoszowy.jpg|<div style='text-align:justify;>Rydułtowy Radoszowy, pow. wodzisławski; krzyż z piaskowca z rytami: symbol INRI, poniżej wklęsły ryt krzyża, pod nim ryt liter: LVO, oraz niżej data: 1742; z drugiej strony wklęsły ryt krzyża</div> | |||
Plik:Wodzisław Śląski.jpg|Wodzisław Śląski; dwa krzyże kamienne koło kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny | |||
Plik:Wodzisław Śląski b.jpg|Wodzisław Śląski; kamienny krzyż z wypukłą rzeźbą krzyża, z drugiej strony słabo zarysowany ryt: IHS | |||
Plik:Wodzisław Śląski c.jpg|Wodzisław Śląski; kamienny krzyż z wypukłą rzeźbą krzyża | |||
Plik:Wodzisław Śląski 2.jpg|Wodzisław Śląski Jodłownik; kamienny krzyż z rytem krzyżyka i inskrypcją DEN 2 October 1828 INRI | |||
Plik:Wodzisław Śląski 3.jpg|Wodzisław Śląski | |||
Plik:Brzeg Dolny k. monolitowy.jpg|Brzeg Dolny, pow. wołowski | |||
Plik:Jodłowice.jpg|Jodłowice, pow. wołowski, gm. Brzeg Dolny | Plik:Jodłowice.jpg|Jodłowice, pow. wołowski, gm. Brzeg Dolny | ||
Plik:Pasikurowice.jpg|Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka; kamienny krzyż w formie krzyża św. Antoniego; być może Donnerkreuz (krzyż burzowy, krzyż gradowy) | Plik:Wojnowice.jpg|Wojnowice, pow. wrocławski, gm. Czernica | ||
Plik:Pasikurowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka; kamienny krzyż w formie krzyża św. Antoniego; być może Donnerkreuz (krzyż burzowy, krzyż gradowy)<ref name="Kutzer 1913">Paul Kutzer, ''Steinkreuze in Schlesien,'' Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur, Bd 7, H1, 1913, s. 9-15.</ref></div> | |||
Plik:Pasikurowice 2.jpg|Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka | Plik:Pasikurowice 2.jpg|Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka | ||
Plik:Tokary.jpg|Tokary, pow. wrocławski, gm. Długołęka | Plik:Tokary.jpg|Tokary, pow. wrocławski, gm. Długołęka | ||
| Linia 119: | Linia 483: | ||
Plik:Wilczkowice.jpg|alt=krzyż pojednania w Wilczkowicach pow. wrocławski|Wilczkowice, pow. wrocławski, gm. Jordanów Śląski | Plik:Wilczkowice.jpg|alt=krzyż pojednania w Wilczkowicach pow. wrocławski|Wilczkowice, pow. wrocławski, gm. Jordanów Śląski | ||
Plik:Kąty Wrocławskie krzyż kamienny.jpg|Kąty Wrocławskie, pow. wrocławski | Plik:Kąty Wrocławskie krzyż kamienny.jpg|Kąty Wrocławskie, pow. wrocławski | ||
Plik: | Plik:Kąty Wrocławskie k. kamienny 2.jpg|Kąty Wrocławskie, pow. wrocławski | ||
Plik:Nowa wieś kącka krzyż kamienny 2005.jpeg|[[Nowa Wieś Kącka - krzyże kamienne|Nowa Wieś Kącka, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie]] | |||
Plik:Pełcznica krzyż stopień.jpeg|alt=Płyta z rytem miecza, Pełcznica|<div style='text-align:justify;>[[Krzyże kamienne w Pełcznicy|Pełcznica, pow. wrocławski]]; krzyż (płyta) z rytem miecza jako stopień przed drzwiami dawnej plebanii (fot. 2012)</div> | |||
Plik:Pełcznica kapliczka monolitowa.jpg|<div style='text-align:justify;>Pełcznica, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie; [[Krzyże kamienne w Pełcznicy|krzyż kamienny i krzyż kamienny (płyta) z rytem miecza]] z poprzedniego zdjęcia po bokach [[Monolitowa kapliczka słupowa w Pełcznicy|monolitowej kapliczki]] pod murem cmentarza kościelnego (fot.2017)</div> | |||
Plik:Ujów 1.jpg|Ujów, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie; kamienny krzyż z trudnym do identyfikacji rytem - kord, nóż? | |||
Plik:Ujów 2.jpg|Ujów, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie | |||
Plik:Damianowice krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pokutny w Damianowicach|[[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowice, pow. wrocławski, gm. Kobierzyce]] | Plik:Damianowice krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pokutny w Damianowicach|[[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowice, pow. wrocławski, gm. Kobierzyce]] | ||
Plik:Proszkowice Kutzer 1913.jpg|Proszkowice, pow. wrocławski, gm. Mietków; trzy kamienne krzyże, przy nich [[Paul Kutzer, Kamienne krzyże na Śląsku, 1913|Paul Kutzer]] | Plik:Wierzbice 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Wierzbice, pow. wrocławski, gm. Kobierzyce; granitowy krzyż wmurowany poziomo w mur cmentarza kościelnego</div> | ||
Plik:Proszkowice Kutzer 1913.jpg|<div style='text-align:justify;>Proszkowice, pow. wrocławski, gm. Mietków; trzy kamienne krzyże, przy nich [[Paul Kutzer, Kamienne krzyże na Śląsku, 1913|Paul Kutzer]]</div> | |||
Plik:Proszkowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Proszkowice, pow. wrocławski, gm. Mietków; dwa kamienne krzyże (trzeci jest w Muzeum Ślężańskim w Sobótce)</div> | |||
Plik:Groblice.jpg|alt=krzyż pokutny w Groblicach|[[Kamienny krzyż w Groblicach pow. wrocławski|Groblice, pow. wrocławski, gm. Siechnice]] | Plik:Groblice.jpg|alt=krzyż pokutny w Groblicach|[[Kamienny krzyż w Groblicach pow. wrocławski|Groblice, pow. wrocławski, gm. Siechnice]] | ||
Plik:Sobótka Strzeblów.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pokutny lub krzyż pojednania w Sobótce|Sobótka Strzeblów, wrocławski | Plik:Siechnice k. kamienny.jpg|Siechnice, pow. wrocławski | ||
Plik:Okulice.jpg|Okulice, pow. wrocławski, gm. Sobótka | |||
Plik:Rogów Sobócki k. kamienne.jpg|Rogów Sobócki, pow. wrocławski, gm. Sobótka; trzy kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego | |||
Plik:Rogów Sobócki k. kamienny 2025.jpg|Rogów Sobócki, pow. wrocławski, gm. Sobótka; kamienny krzyż z dolną aureolą; pręgierz | |||
Plik:Sobótka Proszkowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Sobótka, pow. wrocławski; kamienny krzyż w lapidarium Muzeum Ślężańskiego [[Almanach#Proszkowice|przniesiony w 1961 r. z Proszkowic]]; [[krzyż teutoński]].</div> | |||
Plik:Sobótka Strzeblów.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pokutny lub krzyż pojednania w Sobótce|Sobótka Strzeblów, pow. wrocławski; kamienny krzyż w formie [[krzyż teutoński|krzyża teutońskiego]] | |||
Plik:Stary Zamek.jpg|Stary Zamek, pow. wrocławski, gm. Sobótka; granitowy krzyż | |||
Plik:Wojnarowice.jpg|Wojnarowice, pow. wrocławski, gm. Sobótka | |||
Plik:Bogunów krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania lub krzyż pokutny w Bogunowie|[[Kamienny krzyż monolitowy w Bogunowie powiat wrocławski|Bogunów, pow. wrocławski, gm. Żórawina]] | Plik:Bogunów krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania lub krzyż pokutny w Bogunowie|[[Kamienny krzyż monolitowy w Bogunowie powiat wrocławski|Bogunów, pow. wrocławski, gm. Żórawina]] | ||
Plik:Jaksonów krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania lub krzyż pokutny w Jaksonowie|[[Kamienne krzyże w Jaksonowie w pow. wrocławskim|Jaksonów, pow. wrocławski, gm. Żórawina]] | Plik:Jaksonów krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania lub krzyż pokutny w Jaksonowie|[[Kamienne krzyże w Jaksonowie w pow. wrocławskim|Jaksonów, pow. wrocławski, gm. Żórawina]] | ||
Plik:Nowojowice krzyż.jpg|alt=Nowojowice gm. Żórawina, krzyż określany błędnie jako krzyż pokutny lub krzyż pojednania|[[:Plik:Nowojowice 2022.jpg|Nowojowice, pow. wrocławski, gm. Żórawina]] | Plik:Nowojowice krzyż.jpg|alt=Nowojowice gm. Żórawina, krzyż określany błędnie jako krzyż pokutny lub krzyż pojednania|[[:Plik:Nowojowice 2022.jpg|Nowojowice, pow. wrocławski, gm. Żórawina]] | ||
Plik:Przecławice krzyże kamienne.jpeg|[[Krzyże kamienne w Przecławicach|Przecławice, pow. wrocławski, gm. Żórawina]] | Plik:Przecławice krzyże kamienne.jpeg|[[Krzyże kamienne w Przecławicach|Przecławice, pow. wrocławski, gm. Żórawina]] | ||
Plik:Węgry.jpg|<div style='text-align:justify;>Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; trzy granitowe krzyże w zewnętrznej ścianie muru cmentarnego kościoła św. Jadwigi</div> | |||
Plik:Węgry 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 1 krzyż w murze</div> | |||
Plik:Węgry 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 2 krzyż w murze</div> | |||
Plik:Węgry 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 3 krzyż w murze; ryt krzyża joannickiego</div> | |||
Plik:Węgry 4.jpg|Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; granitowy krzyż przy boisku szkolnym | |||
Plik:Wilczków.jpg|<div style='text-align:justify;>Wilczków, pow. wrocławski, gm. Żórawina; dwa kamienne krzyże przed obronnym murem cmentarza kościelnego kościoła Wniebowzięcia NMP</div> | |||
Plik:Żórawina krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pojednania w Żórawinie|[[Kamienny krzyż monolitowy w Żórawinie|Żórawina, pow. wrocławski | Plik:Żórawina krzyż kamienny.jpg|alt=Krzyż pojednania w Żórawinie|[[Kamienny krzyż monolitowy w Żórawinie|Żórawina, pow. wrocławski | ||
Plik:Wrocław | Plik:Wrocław Arsenał.jpg|alt=krzyż pokutny we Wrocławiu|Wrocław Arsenał | ||
Plik:Wrocław Park Szczytnicki.jpg|alt=Wrocław Park Szczytnicki, krzyż pokutny|Wrocław Park Szczytnicki | Plik:Wrocław Park Szczytnicki.jpg|alt=Wrocław Park Szczytnicki, krzyż pokutny|<div style='text-align:justify;>[[Kamienny krzyż w Parku Szczytnickim we Wrocławiu|Wrocław Park Szczytnicki]]; kamienny krzyż przeniesiony z Muchoboru Wielkiego; być może krzyż upamiętniał [[Kamienny krzyż w Parku Szczytnickim we Wrocławiu|spotkanie trzech królów]]: Kazimierza IV Jagiellończyka, Władysława II Jagiellończyka i Macieja Korwina</div> | ||
Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 2012.jpg|alt=Krzyż pokutny, Wrocław Żerniki|[[Kamienny krzyż na Żernikach we Wrocławiu|Wrocław Żerniki]] | Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 2012.jpg|alt=Krzyż pokutny, Wrocław Żerniki|[[Kamienny krzyż na Żernikach we Wrocławiu|Wrocław Żerniki]] | ||
Plik:Karncza Góra.jpg|alt=Krzyże pojednania Karncza Góra|Wrocław Karncza Góra | Plik:Karncza Góra.jpg|alt=Krzyże pojednania Karncza Góra|Wrocław Karncza Góra | ||
Plik:Kandlewo.jpg|<div style='text-align:justify;>Kandlewo, pow. wschowski, gm. Wschowa; przedwojenna tradycja łączyła krzyż z pobytem na Śląsku wojsk szwedzkich (wojna trzydziestoletnia, lub III wojna północna) - krzyż miał upamiętniać śmierć zabitego w pojedynku przez kolegę szwedzkiego oficera.</div> | |||
Plik:Konradowo 1.jpg|Konradowo, pow. wschowski, gm. Wschowa; obydwa kamienne krzyże w Konradowie łączy jedna legenda | |||
Plik:Konradowo 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Konradowo, pow. wschowski, gm. Wschowa. W czasach napoleońskich (1813) dwaj rosyjscy oficerowie pojedynkowali się na kusze. Jeden strzelał z wieży kościelnej, drugi z wiejskiej drogi. Obaj polegli, a krzyże mają, być tego pamiątką.</div> | |||
Plik:Brzeźnica k. kamienny 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Brzeźnica, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; krzyż z czerwonego piaskowca wmurowany od zewnątrz w ogrodzenie cmentarza kościelnego kościoła św. Mikołaja</div> | |||
Plik:Brzeźnica k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Brzeźnica, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; krzyż z czerwonego piaskowca wmurowany od zewnątrz w ogrodzenie cmentarza kościelnego kościoła św. Mikołaja</div> | |||
Plik:Dzbanow.jpg|Dzbanów, pow. ząbkowicki, gm. Bardo | Plik:Dzbanow.jpg|Dzbanów, pow. ząbkowicki, gm. Bardo | ||
Plik:Laskowka.jpg|Laskówka, pow. ząbkowicki, gm. Bardo | Plik:Laskowka.jpg|Laskówka, pow. ząbkowicki, gm. Bardo | ||
Plik:Potworów.jpg|Potworów, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; kamienny krzyż z bruzdami (po 7) z obu stron | |||
Plik:Doboszowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Doboszowice, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki; krzyż wmurowany w narożnik wieży kościoła na wys. ok 15 m; inskrypcja: BC 1559 oraz kielnia i młotek?; najprawdopodobniej upamiętnia budowę wieży; krzyż z podobnym rytem jest w Złotoryjskim Lesie - Nowe Łąki.</div> | |||
Plik:Doboszowice 2.jpg|Doboszowice, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki | |||
Plik:Kamieniec Ząbkowicki k. kamienny 1.jpg|Kamieniec Ząbkowicki, pow. ząbkowicki | |||
Plik:Mrokocin.jpg|Mrokocin, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki | |||
Plik:Pomianów Górny krzyż kamienny.jpg|Pomianów Górny, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki | |||
Plik:Sławęcin k. kamienny.jpg|Sławęcin, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki | |||
Plik:Budzów k. kamienne.jpg|<div style='text-align:justify;>Budzów, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; trzy z czterech krzyży wmurowanych w ogrodzenie cmentarza kościelnego; pierwszy z lewej miał ryt kielicha, drugi miał ryt noża - obydwa już niewidoczne.</div> | |||
Plik:Budzów k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Budzów, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; czwarty krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego - ryt kuszy.</div> | |||
Plik:Różana.jpg|Różana, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; krzyż z gnejsu w murze cmentarza kościelnego | |||
Plik:Olbrachcice Wielkie k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Olbrachcice Wielkie, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny z oznaczeniami stanów wód podczas powodzi; patrz następne zdjęcie</div> | |||
Plik:Olbrachcice Wielkie k. kamienny b.jpg|<div style='text-align:justify;>Rysunek krzyża w Olbrachcicach Wielkich wykonany w 1926 r. z częściowo widocznymi rytami i datami powodzi</div> | |||
Plik:Sieroszów k. kamienny.jpg|Sieroszów, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie | Plik:Sieroszów k. kamienny.jpg|Sieroszów, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie | ||
Plik:Zwrócona.jpg|<div style='text-align:justify;>Zwrócona, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny przy murze cmentarza kościelnego, przeniesiony ok. 1995 r. z polnej drogi do Sulisławic</div> | |||
Plik:Zwrócona 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Zwrócona, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny przy zniszczonej kapliczce św. Jana Nepomucena przy polnej drodze</div> | |||
Plik:Ząbkowice Śląskie kk.jpg|<div style='text-align:justify;>Ząbkowice Śląskie; kamienny krzyż w lapidarium miejscowej Izby Regionalnej podpisany bez żadnych podstaw jako krzyż pokutny, co jest bardziej szkodliwe niż w wypadku bezmyślnych "tabliczek w terenie", gdyż to placówka profesjonalna mająca promować historię</div> | Plik:Ząbkowice Śląskie kk.jpg|<div style='text-align:justify;>Ząbkowice Śląskie; kamienny krzyż w lapidarium miejscowej Izby Regionalnej podpisany bez żadnych podstaw jako krzyż pokutny, co jest bardziej szkodliwe niż w wypadku bezmyślnych "tabliczek w terenie", gdyż to placówka profesjonalna mająca promować historię</div> | ||
Plik:Działoszyn 2.jpg|Działoszyn, pow. zgorzelecki | Plik:Jasienica.jpg|Jasienica, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny krzyż w lesie; ryt miecza | ||
Plik:Gronów krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania lub krzyż pokutny w Gronowie|Gronów, pow. zgorzelecki | Plik:Jasłówek.jpg|Jasłówek, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny krzyż z rytem krzyża | ||
Plik:Trójca.jpg|Trójca, pow. zgorzelecki; kamienny krzyż z rytem włóczni (partyzany) | Plik:Wigańcice.jpg|<div style='text-align:justify;>Wigańcice, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny (granitowy) krzyż przy murze cmentarza kościelnego kościoła św. Bartłomieja Apostoła</div> | ||
Plik: | Plik:Ochla k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Zielona Góra Ochla; krzyż wiązany jest bez podstaw z zabójstwem z 1604 r.; zobacz [[Krzyż kamienny w Ochli (Zielona Góra)]].</div> | ||
Plik:Nowa Wieś Grodziska.jpg|Nowa Wieś Grodziska, pow. złotoryjski; kamienny krzyż z rytem (prawdopodobnie bo jest odwrócony) miecza lub korda | Plik:Działoszyn 2.jpg|Działoszyn, pow. zgorzelecki, gm. Bogatynia | ||
Plik:Dzietrzychowice.jpg|Dzietrzychowice, pow. żagański; kamienny krzyż koło muru cmentarza kościelnego | Plik:Sieniawka.jpg|Sieniawka, pow. zgorzelecki, gm. Bogatynia; dwa kamienne krzyże wmurowane w ogrodzenie cmentarza kościelnego | ||
Plik:Gronów krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pojednania lub krzyż pokutny w Gronowie|Gronów, pow. zgorzelecki, gm. Zgorzelec | |||
Plik:Sławnikowice.jpg|[[Kamienny krzyż w Sławnikowicach koło Zgorzelca|Sławnikowice, pow. zgorzelecki, gm. Zgorzelec; krzyż kamienny w murze cmentarza kościelnego]] | |||
Plik:Trójca.jpg|Trójca, pow. zgorzelecki, gm. Zgorzelec; kamienny krzyż z rytem włóczni (partyzany) | |||
Plik:Kotowice.jpg|Kotowice, pow. zielonogórski, gm. Nowogród Bobrzański | |||
Plik:Czaple 5.jpg|<div style='text-align:justify;>Choiniec, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; piaskowcowy krzyż w Złotoryjskim Lesie; uszkodzone ramiona, ryt krzyżyka. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 5.</div> | |||
Plik:Czaple 6.jpg|<div style='text-align:justify;>Choiniec, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż pamiątkowy z półkolistą głową. Inskrypcja brzmiąca w tłumaczeniu: "W roku 1760 w tym miejscu młody osiemnastoletni chłopiec Abrbacham Britzler z Twardocic przez złego dziedzica jednym strzałem bezbożnie został pozbawiony życia." Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 6.</div> | |||
Plik:Czaple 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Nowe Łąki, pow. złotoryjski, gm. Pasterka; kamienny krzyż z 1808 r. w lesie; upamiętnia odnalezienie powieszonego mężczyzny. Jeden z kamiennych krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 3.</div> | |||
Plik:Czaple 4.jpg|<div style='text-align:justify;>Nowe Łąki, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż z rytem poziomicy i kielni- być może nawiązanie do zawodu murarza oraz symbolów jego profesji; podobny ryt jest na krzyżu w Doboszowicach gm. Kamieniec Ząbkowicki. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 4.</div> | |||
Plik:Nowa Wieś Grodziska.jpg|<div style='text-align:justify;>Nowa Wieś Grodziska, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż z rytem (prawdopodobnie bo jest odwrócony) miecza lub korda</div> | |||
Plik:Czaple 7.jpg|<div style='text-align:justify;>Rochów, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka;kamienny krzyż z inskrypcją brzmiącą w tłumaczeniu: "W roku 1775 dnia 24 grudnia stracił tutaj Gottlieb Auss… z rodu Ottendorfów swoje życie przejechany wozem." Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 7.</div> | |||
Plik:Nowy Kościół k. kamienne.jpg|Nowy Kościół, pow. złotoryjski, gm. Świerzawa; dwa krzyże kamienne w ogrodzeniu; trzeci krzyż (z lewej) jest zasłonięty gospodarczym budynkiem | |||
Plik:Brochocin 1.jpg|Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno | |||
Plik:Brochocin 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; część trzonu kamiennego krzyża z fragmentem rytu korda</div> | |||
Plik:Brochocin 3.jpg|<div style='text-align:justify;>Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; fragment kamiennego krzyża z rytem sztychu i głowni miecza lub korda</div> | |||
Plik:Brochocin 4.jpg|Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno | |||
Plik:Modlikowice 1.jpg|Modlikowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż z rytem korda (ew. miecza) | |||
Plik:Modlikowice 2.jpg|Modlikowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż kamienny z rytem kuszy | |||
Plik:Uniejowice.jpg|<div style='text-align:justify;>Uniejowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż kamienny z rytem kuszy; otwory w ramionach i po bokach głowy</div> | |||
Plik:Brennik monolit.jpg|alt=Krzyż pokutny w Brenniku|Brennik, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja | |||
Plik:Jerzmanice-Zdrój.jpg|Jerzmanice-Zdrój, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; fragment kamiennego krzyża w murze, data 1763 | |||
Plik:Wilków k. kamienny.jpg|Wilków, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; krzyż kamienny z rytem miecza | |||
Plik:Prusice k. kamienny.jpg|Prusice, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja | |||
Plik:Rokitnica k. kamienny.jpg|Rokitnica, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; kamienny krzyż z trudnym do zidentyfikowania rytem (miecz?) | |||
Plik:Złotoryja krzyż kamienny.jpg|Złotoryja; krzyż kamienny; ryt miecza? | |||
Plik:Nowoszów.jpg|<div style='text-align:justify;>Nowoszów, pow. żagański, gm. Iłowa; krzyż w głębokim lesie; według wątpliwego przekazu upamiętnia śmierć niejakiego Samuela Weise lub Wenzela, który miał w tym miejsca zginąć 16 listopada 1768 r. (ryt S V 1768 16 Novemb.); opowiadana była też legenda o czarowniku, który chciał w tym miejscu zwołać wszystkie żmije z całej puszczy i zaczarować je, lecz popełnił jakiś błąd w sztuce i te go zagryzły.</div> | |||
Plik:Niegosławice.jpg|Niegosławice, pow. żagański | |||
Plik:Długie.jpg|<div style='text-align:justify;>Długie, pow. żagański, gm. Szprotawa; kamienny krzyż wstawiony w wewnętrzną część muru otaczającego teren wokół ruin średniowiecznego kościoła św. Jakuba; dołki pokutne?</div> | |||
Plik:Henryków k. kamienny.jpg|Szprotawa, pow. żagański; kamienny krzyż odnaleziony w 2021 r. w Henrykowie pod Szprotawą | |||
Plik:Szprotawa k. kamienny.jpg|Szprotawa (Małe Puszczykowo), pow. żagański; kamienny krzyż z rytem sztyletu (ew. miecza) | |||
Plik:Lutynka.jpg|<div style='text-align:justify;>Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; regionalista H. Jentsch wiązał w 1898 r. te krzyże z wydarzeniem z 1418 r. opierając się na pisanym przekazie, że w tym roku niejaki Nickel Falkenhayn, zwany Trappe, zamordował dwóch miejscowych wieśniaków. Nie ma żadnych przesłanek uwiarygadniających taką tezę. Istnieje też podanie, które mówi, że w miejscu tym zginęło dwóch rycerzy.</div> | |||
Plik:Lutynka 1.jpg|Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; krzyż z lewej na poprzednim zdjęciu | |||
Plik:Lutynka 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; krzyż z prawej na poprzednim zdjęciu; data 1418 została wyryta wtórnie, prawdopodobnie w związku z pojawieniem się w 1898 r. wcześniej przedstawionej "hipotezy".</div> | |||
Plik:Witoszyn Dolny krzyż kamienny.jpg|alt=kamienny krzyż określany jako krzyż pokutny lub krzyż pojednania w Witoszynie Dolnym|<div style='text-align:justify;>Witoszyn Dolny, pow. żagański, gm. Wymiarki; kamienny krzyż, który według tradycji stoi w miejscu gdzie przewrócił się z koniem, w lipcu 1472 r., książę żagański Jan II (Szalony), w czasie konnej jazdy do Przewozu, gdzie umierał śmiercią głodową uwięziony w wieży przez Jana jego brat, książę Baltazar.</div> | |||
Plik:Dzietrzychowice.jpg|Dzietrzychowice, pow. żagański, gm. Żagań; kamienny krzyż koło muru cmentarza kościelnego | |||
Plik:Rudawica k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Rudawica, pow. żagański, gm. Żagań; krzyż wmurowany w zewnętrzną ścianę prezbiterium kościoła; według podania krzyż upamiętnia zamordowanie miejscowego proboszcza, w czasach wojen szwedzkich</div> | |||
Plik:Stara Kopernia 1.jpg|Stara Kopernia, pow. żagański, gm. Żagań | |||
Plik:Stara Kopernia 2.jpg|Stara Kopernia, pow. żagański, gm. Żagań | |||
Plik:Stary Żagań.jpg|<div style='text-align:justify;>Stary Żagań, pow. żagański, gm. Żagań; cztery kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego</div> | |||
Plik:Stary Żagań 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Stary Żagań, pow. żagański, gm. Żagań; dwa pierwsze od lewej z czterech krzyży w murze cmentarza kościelnego</div> | |||
Plik:Stary Żagań 2.jpg<div style='text-align:justify;>|Stary Żagań, pow. żagański, gm. Żagań; kolejne dwa z czterech krzyży w murze cmentarza kościelnego</div> | |||
Plik:Żagań kamienny krzyż.jpg|Żagań; kamienny krzyż w murze przy ul. Cmentarnej | |||
Plik:Koło.jpg|Koło, pow. żarski, gm. Brody; granitowy krzyż z rytami miecza z obu stron | |||
Plik:Jasień.jpg|Jasień, pow. żarski; granitowy krzyż z 1813 r. związany prawdopodobnie z pochówkiem żołnierza armii carskiej | Plik:Jasień.jpg|Jasień, pow. żarski; granitowy krzyż z 1813 r. związany prawdopodobnie z pochówkiem żołnierza armii carskiej | ||
Plik: | Plik:Roztoki.jpg|<div style='text-align:justify;>Roztoki, pow. żarski, gm. Jasień. Jedna z legend mówi, że krzyż upamiętnia śmierć dziewczyny z Roztok zabitej przez młodzieńca z Biedrzychowic, którego zaloty odrzuciła. Inny przekaz wskazuje na upamiętnienie zabójstwa przez mieszkańców wsi francuskiego oficera napastującego młodą dziewczynę.</div> | ||
Plik:Lubsko.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubsko, pow. żarski. Fragmenty krzyża wstawione w murek otaczający cmentarz kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. Pierwotnie krzyż stał w Strzegowie w pow. krośnieńskim. Być może to krzyż nagrobny francuskiego oficera lub trzech oficerów armii napoleońskiej zastrzelonych w 1813 r.</div> | |||
Plik:Żory 1.jpg|Żory, krzyż kamienny | |||
Plik:Żory 2.jpg|Żory Rogoźna | |||
Plik:Żywiec krzyż kamienny.jpg|[[Krzyż kamienny koło kościoła Świętego Krzyża w Żywcu|Żywiec; krzyż nagrobny Michał Gnidka]] | |||
</gallery></center> | </gallery></center> | ||
== Krzyże zaginione == | == Krzyże zaginione == | ||
<gallery mode="packed" heights=200> | <gallery mode="packed" heights=200> | ||
Plik:Pełcznica zaginiony krzyż.jpeg|alt=krzyż pokutny koło Pełcznicy|Pełcznica, pow. wrocławski | Plik:Jelenia Góra Sobieszów XVIII w.jpg|Jelenia Góra Sobieszów; kamienny krzyż zaginiony przed 1923 r. przed ogrodzeniem budynku powyżej kościoła | ||
Plik:Mniszków.jpg|Mniszków, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie (ew. Rędziny); kamienny krzyż z rytem topora; zaginął w 1997 r. | |||
Plik:Wolibórz 1937.jpg|<div style='text-align:justify;>Wolibórz, pow kłodzki, gm. Nowa Ruda; fot. z 1937 r.; krzyż zaginął w latach 90. XX w.</div> | |||
Plik:Pełcznica zaginiony krzyż.jpeg|alt=krzyż pokutny koło Pełcznicy|Pełcznica, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie | |||
Plik:Klecina krzyż monolitowy.jpg|alt=Krzyż pojednania|[[Zaginiony krzyż kamienny na Klecinie|Wrocław Klecina]] | Plik:Klecina krzyż monolitowy.jpg|alt=Krzyż pojednania|[[Zaginiony krzyż kamienny na Klecinie|Wrocław Klecina]] | ||
Plik:Wrocław krzyż plac Orląt Lwowskich.jpg|Krzyż pokutny, Wrocław|[[Zaginiony krzyż kamienny przy placu Orląt Lwowskich we Wrocławiu|Wrocław plac Orląt Lwowskich]] | Plik:Wrocław krzyż plac Orląt Lwowskich.jpg|Krzyż pokutny, Wrocław|[[Zaginiony krzyż kamienny przy placu Orląt Lwowskich we Wrocławiu|Wrocław plac Orląt Lwowskich]] | ||
Plik:Wrocław 1562 plan fragment 2.jpg|alt=Krzyże pokutne na Szczepinie we Wrocławiu|[[Kamienne krzyże przy drodze od Bramy Mikołajskiej do kościoła pw. św. Mikołaja we Wrocławiu|Wrocław Szczepin]] | Plik:Wrocław 1562 plan fragment 2.jpg|alt=Krzyże pokutne na Szczepinie we Wrocławiu|[[Kamienne krzyże przy drodze od Bramy Mikołajskiej do kościoła pw. św. Mikołaja we Wrocławiu|Wrocław Szczepin]] | ||
Plik:Baumgarten.jpg|<div style='text-align:justify;>Braszowice, pow. ząbkowicki | Plik:Baumgarten.jpg|<div style='text-align:justify;>Braszowice, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice śląskie; piaskowcowy krzyż przy drodze do Potworowa, niedaleko młyna Staudenmühle (młyn był położony między Brzeźnicą i Grochową oraz leśniczówką; staw młyński był przy przy zbiegu dróg z Grochowej, Brzeźnicy i Braszowa); inskrypcja na krzyżu odczytywana w 1923 i 1939 r. we fragmencie, ale da się z niej odcyfrować treść: ''Roku 1675, 15 grudnia... tutaj został zabity Tob... Kopper...'', świadczy, że był to krzyż upamiętniający zabójstwo.</div> | ||
</gallery> | </gallery> | ||
== Kamienne krzyże w Polsce poza Śląskiem == | == Kamienne krzyże w Polsce poza Śląskiem == | ||
<gallery mode="packed" heights=200> | <gallery mode="packed" heights=200> | ||
Plik:Kijowiec.jpg|alt=Cerkwisko, krzyże kamienne|[[Kamienne krzyże na Podlasiu Południowym|Kijowiec, bialski, lubelskie | Plik:Kijowiec.jpg|alt=Cerkwisko, krzyże kamienne|[[Kamienne krzyże na Podlasiu Południowym|Kijowiec, bialski, lubelskie; dwa kamienne krzyże na starym cerkwisku.]] | ||
Plik:Neple.jpg|[[Kamienne krzyże na Podlasiu Południowym|Neple, bialski, lubelskie. "Kamienna baba" koło Nepli nad Bugiem przy granicy z Białorusią.]] | Plik:Neple.jpg|[[Kamienne krzyże na Podlasiu Południowym|Neple, bialski, lubelskie. "Kamienna baba" koło Nepli nad Bugiem przy granicy z Białorusią.]] | ||
Plik:Pratulin.jpg|[[Kamienne krzyże na Podlasiu Południowym|Pratulin, bialski, lubelskie. Kamienny (szary granit) krzyż na grobie męczenników unickich.]] | Plik:Pratulin.jpg|[[Kamienne krzyże na Podlasiu Południowym|Pratulin, bialski, lubelskie. Kamienny (szary granit) krzyż na grobie męczenników unickich.]] | ||
| Linia 220: | Linia 620: | ||
Plik:Nowe Brusno krzyż.jpg|alt=Nowe Brisno, krzyż bruśnieński|[[Bruśnieński ośrodek kamieniarski|Nowe Brusno, lubaczowski, podkarpackie; krzyż bruśnieński]] | Plik:Nowe Brusno krzyż.jpg|alt=Nowe Brisno, krzyż bruśnieński|[[Bruśnieński ośrodek kamieniarski|Nowe Brusno, lubaczowski, podkarpackie; krzyż bruśnieński]] | ||
Plik:Stare Brusno cmentarz.jpg|Cerkowisko w Starym Bruńnie|[[Cerkwisko w Starym Bruśnie|Stare Brusno, lubaczowski, podkarpacke]] | Plik:Stare Brusno cmentarz.jpg|Cerkowisko w Starym Bruńnie|[[Cerkwisko w Starym Bruśnie|Stare Brusno, lubaczowski, podkarpacke]] | ||
Plik:Wola Zdakowska.jpg|[[Kamienny krzyż w Woli Zdakowskiej|Wola Zdakowska, mielecki, podkarpackie; piaskowcowy krzyż z 1781 r.; według nieudokumentowanych przekazów upamiętnia zabójstwo zarządcy majątku przez parobków.]] | Plik:Wola Zdakowska.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Kamienny krzyż w Woli Zdakowskiej|Wola Zdakowska, mielecki, podkarpackie; piaskowcowy krzyż z 1781 r.; według nieudokumentowanych przekazów upamiętnia zabójstwo zarządcy majątku przez parobków.]]</div> | ||
Plik:Knyszewicze.jpg|[[Kamienny krzyż w Knyszewiczach w pow. sokólskim|Knyszewicze, sokólski, podlaskie; cmentarny krzyż na mogiłkach]] | Plik:Knyszewicze.jpg|[[Kamienny krzyż w Knyszewiczach w pow. sokólskim|Knyszewicze, sokólski, podlaskie; cmentarny krzyż na mogiłkach]] | ||
Plik:Poczopek.jpg|Poczopek, sokólski, podlaskie; współczesna kopia krzyża z [[Kamienny krzyż w Knyszewiczach w pow. sokólskim|Knyszewicz]] | Plik:Poczopek.jpg|Poczopek, sokólski, podlaskie; współczesna kopia krzyża z [[Kamienny krzyż w Knyszewiczach w pow. sokólskim|Knyszewicz]] | ||
Plik: | Plik:Żerniki.jpg|<div style='text-align:justify;>Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie; dwa kamienne krzyże prawdopodobnie nagrobne; podczas badań archeologicznych znaleziono pod nimi kości ludzkie</div> | ||
Plik:Żerniki 1.jpg|Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie; krzyż pierwszy | |||
Plik:Żerniki 2.jpg|Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie: krzyż drugi | |||
Plik:Konin.jpg|Konin, wielkopolskie; kościół św. Bartłomieja | |||
</gallery></center> | </gallery></center> | ||
| Linia 229: | Linia 632: | ||
<gallery mode="packed" heights=200> | <gallery mode="packed" heights=200> | ||
Plik:Pieńki kamienna baba.jpg|alt=Baba pruska, skansen w Wasilkowie|[[Kamienna baba ze wsi Pieńki|Pieńki, pow. białostocki (teraz skansen w Wasilkowie)]] | Plik:Pieńki kamienna baba.jpg|alt=Baba pruska, skansen w Wasilkowie|[[Kamienna baba ze wsi Pieńki|Pieńki, pow. białostocki (teraz skansen w Wasilkowie)]] | ||
Plik:Bukowice.jpg|"Kamienna baba" na cmentarzu kościelnym w Bukowicach; ryt głowy (czaszki) i trzy prawie już niewidoczne krzyżyki; prawdopodobnie nagrobek | Plik:Bukowice.jpg|"Kamienna baba" na cmentarzu kościelnym w Bukowicach, pow. bialski; ryt głowy (czaszki) i trzy prawie już niewidoczne krzyżyki; prawdopodobnie nagrobek | ||
Plik:Nowizna.jpg|<div style='text-align:justify;>Nowizna, pow. dzierżoniowski; współczesny kamienny krzyż w parku przypałacowym. Krzyż ma nawiązywać formą do krzyży pokutnych. Problem w tym, że krzyże pokutne nie miały swojej specyficznej formy i nie różniły sie od krzyży stawianych z innych niż umowa ugodowa powodów.</div> | |||
Plik:Owiesno.jpg|Owiesno, pow. dzierżoniowski | |||
Plik:Piława Dolna 1.jpg|Piława Dolna, dzierżoniowski; kamienny krzyż w szczycie kościoła | Plik:Piława Dolna 1.jpg|Piława Dolna, dzierżoniowski; kamienny krzyż w szczycie kościoła | ||
Plik: | Plik:Pogwizdów pomnik.jpg|<div style='text-align:justify;>Pogwizdów, pow. jaworski; pomnik 800-lecia wsi. Kamienny krzyż nawiązuje do jej cysterskiej przeszłości i do zwyczaju stawiania krzyży pokutnych w wyniku umów ugodowych</div> | ||
Plik: | Plik:Bukowiec.jpg|Bukowiec, pow. karkonoski; kamień z rytem krzyża | ||
Plik:Janowice Wielkie.jpg|<div style='text-align:justify;>Janowice Wielkie, pow. karkonoski. Kamienny krzyż w szczycie Kościoła. Na fali "pokutności" określany nieraz bezpodstawnie jako krzyż pokutny (krzyż pojednania).</div> | |||
Plik:Spalona.jpg|Spalona, pow. legnicki; krzyż kamienny w szczycie kościoła | |||
Plik:Studnica krzyż z 1855.jpg|[[Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim|Studnica, pow. legnicki; krzyż pamiątkowy z 1855 r.]] | |||
Plik:Dłużec.jpg|Dłużec, pow. lwówecki; słupek graniczny | |||
Plik:Nowy Świętów k. kamienny.jpg|Nowy Świętów, pow. nyski, gm. Głuchołazy; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego | |||
Plik:Hajduki nyskie k. kamienny.jpg|Hajduki Nyskie, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż na zewnętrznej ścianie kościoła św. Jerzego | |||
Plik:Niwnica kapliczka b.jpg|<div style='text-align:justify;>Niwnica pow. nyski, gm. Nysa; kapliczka (marter) opisywana lokalnie jako pokutna w znaczeniu wypaczającym definicję takich obiektów związanych z [[krzyż pokutny|umowami ugodowymi]]</div> | |||
Plik:Niwnica kapliczka 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Niwnica, pow. nyski, gm. Nysa; kapliczka opisywana lokalnie jako pokutna w znaczeniu wypaczającym definicję takich obiektów związanych z [[krzyż pokutny|umowami ugodowymi]]</div> | |||
Plik:Ługi.jpg|<div style='text-align:justify;>Ługi, pow. nowosolski; krzyż w szczycie kościoła bezpodstawnie kwalifikowany nieraz jako krzyż pokutny</div> | |||
Plik:Zimnodół.jpg|<div style='text-align:justify;>Nowolesie (Zimnodół, Zimne Doły), pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż pamiątkowy z datą 4 maja 1868; w jednym z artykułów Andrzeja Scheera bezmyślnie nazwany "najmłodszym krzyżem pokutnym" i pod taką nazwą pojawia nieraz się nadal</div> | |||
Plik:Udanin.jpg|Udanin, pow. średzki; krzyż w wieży kościoła św. Urszuli | |||
Plik:Wiry k. kamienny.jpg|Wiry, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż w szczycie kościoła; takie krzyże też kiedyś wpadły w "obłęd pokutności". | |||
Plik:Modliszów kościół szczyty.jpg|<div style='text-align:justify;>Modliszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica; 3 kamienne krzyże w szczytach [[:Plik:Modliszów kościół.jpg|kościoła św. Bartłomieja]], nazywane nieraz bez uzasadnienia krzyżami pokutnymi</div> | |||
Plik:Turów 1.jpg|Turów, pow. wrocławski; kamienny krzyż w szczycie kościoła | |||
Plik:Jeleniów.jpg|<div style='text-align:justify;>Zielona Góra Jeleniów; krzyż upamiętniający zabójstwo rabunkowe kuśnierza Johanna Gotloba Müllera 23 marca 1863 r.</div> | |||
Plik:Czaple kamień pamiątkowy.jpg|Czaple, pow. złotoryjski; kamień pamiątkowy z inskrypcją | |||
Plik:Nowy kościół kamień z rytem.jpg|<div style='text-align:justify;>Nowy Kościół, pow. złotoryjski; kamień z rytem topora w [[:Plik:Nowy kościół brama.jpg|bramie wejściowej (od wewnątrz)]] na cmentarz kościelny przy ruinach kościoła Najświętszej Marii Panny</div> | |||
Plik:Świerzawa.jpg|alt=kamień (krzyż) choleryczny w Świerzawie|Świerzawa, pow. złotoryjski; kamień z rytem krzyża | |||
Plik:Wilków k. kamienne.jpg|Wilków, pow. złotoryjski; dwa kamienne krzyże z 1989 r. wykute jako "pokutne" za grzechy parafian. | |||
Plik:Lubanice 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Lubanice, pow. żarski. Dwa krzyże w szczycie kościoła; legenda o człowieku, który za młodu popełnił zbrodnię, za co został ukarany śmiercią wszystkich jego jedenaściorga dzieci. Postanowił wybudować kościół z dwoma krzyżami, po czym urodziło mu się dwunaste dziecko, które żyło długo i cieszyło się zdrowiem.</div> | |||
Plik:Lubanice 2.jpg|Lubanice, pow. żarski | |||
Plik:Otročiněves.jpg|<div style='text-align:justify;>Kamień z rytem koła w pobliżu Otročiněves w kraju środkowoczeskim. Być może "mýtný kámen", czyli kamień oznaczający miejsce poboru myta, może graniczny. Może to być też "kolomazný kámen". Kolomaz (kołomaź) to smar do kół i osi drewnianych wozów. Podczas produkcji węgla drzewnego w mielerzach pozyskiwano jako produkt uboczny dziegieć – kolomaz. Być może kamień był używany do tych celów lub oznaczał miejsce nazywane Kolomazna, czyli miejsce produkcji kołomazi. | |||
</gallery> | |||
== Płyty nagrobne == | |||
<gallery mode="packed" heights=200> | |||
Plik:Janków p. kamienna.jpg|Janków, pow. oławski; kamienna płyta z rytem krzyża | Plik:Janków p. kamienna.jpg|Janków, pow. oławski; kamienna płyta z rytem krzyża | ||
Plik:Piskorzów płyta.jpg|Piskorzów, pow. oławski; kamienna płyta z rytem krzyża | Plik:Piskorzów płyta.jpg|Piskorzów, pow. oławski; kamienna płyta z rytem krzyża | ||
Plik:Sobocisko 3.jpg|Sobocisko, pow. oławski; kamienna płyta z rytami krzyży | |||
Plik:Strzelin plyta nagrobna.jpg|[[Płyta nagrobna z rytem miecza w Strzelinie|Strzelin; płyta nagrobna z rytem miecza]] | Plik:Strzelin plyta nagrobna.jpg|[[Płyta nagrobna z rytem miecza w Strzelinie|Strzelin; płyta nagrobna z rytem miecza]] | ||
Plik:Jordanów Śląski.jpg|Jordanów Śląski, pow. wrocławski; kamienna płyta nagrobna z rytem | Plik:Jordanów Śląski.jpg|Jordanów Śląski, pow. wrocławski; kamienna płyta nagrobna z rytem krzyża | ||
Plik: | Plik:Turów 2.jpg|Turów, pow. wrocławski; kamienna płyta nagrobna z rytem krzyża | ||
Plik: | Plik:Wierzbice 2.jpg|Wierzbice, pow. wrocławski; średniowieczna płyta nagrobna z rytem krzyża | ||
</gallery> | </gallery> | ||
== Przykładowe poza Polską == | == Przykładowe poza Polską == | ||
<gallery mode="packed" heights=200> | <gallery mode="packed" heights=200> | ||
Plik:Raspenava k. kamienny 1.jpg|Raspenava, kraj liberecki, Czechy; ryt miecza i dwa krzyżyki; legenda: tutaj podczas pojedynku dwóch oficerów obaj przeciwnicy zginęli. | Plik:Raspenava k. kamienny 1.jpg|<div style='text-align:justify;>Raspenava, kraj liberecki, Czechy; ryt miecza i dwa krzyżyki; legenda: tutaj podczas pojedynku dwóch oficerów obaj przeciwnicy zginęli.</div> | ||
Plik:Raspenava k. kamienny 2.jpg|Raspenava, kraj liberecki, Czechy; legenda: ojciec przypadkowo zastrzelił swoje dziecko, biorąc je w ciemności za gęś sąsiada. | Plik:Raspenava k. kamienny 2.jpg|<div style='text-align:justify;>Raspenava, kraj liberecki, Czechy; legenda: ojciec przypadkowo zastrzelił swoje dziecko, biorąc je w ciemności za gęś sąsiada.</div> | ||
Plik:Zandov.jpg|Žandov, kraj liberecki. Ludowy przekaz wiąże ten krzyż z wydarzeniami wojny trzydziestoletniej. Być może to o wiele starszy krzyż wyznaczający granicę okręgu sądowego jakiegoś władztwa terytorialnego (klasztornego) lub miejsce sądu. Tak należałoby interpretować ryt czyli krzyż konsekracyjny otoczony przez cztery krzyże. | |||
Plik:Drazenov.jpg|<div style='text-align:justify;>Draženov, kraj pilzneński. Z krzyżem wiążą się dwie legendy. Pierwsza, dotycząca jego fundacji, mówi, że w nieokreślonych, dawnych czasach pasterz przepędzał swoje stado przez łąkę należącą do właściciela Rejkovic (przysiółka Drażenowa, w pobliżu stawu). Gdy właściciel to zobaczył, tak się rozgniewał, że zastrzelił pasterza. Na pamiątkę tego morderstwa postawiono tam kamienny krzyż. Druga legenda dotyczy już samego krzyża. Głosi ona, że pewien żołnierz uszkodził bezmyślnie lewe ramię krzyża, za co spotkała go okrutna kara – został wleczony na śmierć przez rozpędzonego konia. Historia ta wskazuje, że krzyż wzniesiony na pamiątkę morderstwa cieszył się wśród miejscowej ludności wielkim szacunkiem, a każdemu, kto odważyłby się go celowo zbezcześcić, groziła surowa kara.</div> | |||
Plik:Poběžovice k. kamienny.jpg|<div style='text-align:justify;>Poběžovice, kraj pilzneński. Kamienny krzyż z płaskorzeźbą Ukrzyżowanego i prawdopodobnie Matki Boskiej.</div> | |||
Plik:Tetin.jpg|<div style='text-align:justify;>Tetin, kraj środkowoczeski, Czechy. Kamienny krzyż w murze dziedzińca średniowiecznego kościoła św. Katarzyny. Pierwotnie był to element architektoniczny w szczycie kościoła, skąd został usunięty w 1929 roku i wmurowany w aktualne miejsce.</div> | |||
Plik:Carcassonne 2.jpg|[[Krzyże nagrobne w Musée Lapidaire w Carcassonne|Średniowieczne krzyże i stele nagrobne; południowo-zachodnia Francja]] | Plik:Carcassonne 2.jpg|[[Krzyże nagrobne w Musée Lapidaire w Carcassonne|Średniowieczne krzyże i stele nagrobne; południowo-zachodnia Francja]] | ||
Plik:Carcassonne 5.jpg|[[Krzyże nagrobne w Musée Lapidaire w Carcassonne|Krzyż cmentarny z rytem związanym z zawodem zmarłego ze starego cmentarza św. Michała w dawnym hrabstwie Lauragais]] | Plik:Carcassonne 5.jpg|[[Krzyże nagrobne w Musée Lapidaire w Carcassonne|<div style='text-align:justify;>Krzyż cmentarny z rytem związanym z zawodem zmarłego ze starego cmentarza św. Michała w dawnym hrabstwie Lauragais]]</div> | ||
Plik:Carcassonne 9.jpg|[[Krzyże nagrobne w Musée Lapidaire w Carcassonne|Krzyż cmentarny z rytem związanym z zawodem zmarłego ze starego cmentarza św. Michała w dawnym hrabstwie Lauragais]] | Plik:Carcassonne 9.jpg|[[Krzyże nagrobne w Musée Lapidaire w Carcassonne|<div style='text-align:justify;>Krzyż cmentarny z rytem związanym z zawodem zmarłego ze starego cmentarza św. Michała w dawnym hrabstwie Lauragais]]</div> | ||
Plik:Carcassonne 8.jpg|[[Krzyże nagrobne w Musée Lapidaire w Carcassonne|Krzyż cmentarny z rytem związanym z zawodem zmarłego ze starego cmentarza św. Michała w dawnym hrabstwie Lauragais]] | Plik:Carcassonne 8.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Krzyże nagrobne w Musée Lapidaire w Carcassonne|Krzyż cmentarny z rytem związanym z zawodem zmarłego ze starego cmentarza św. Michała w dawnym hrabstwie Lauragais]]</div> | ||
Plik:Kettlersiedlung.jpg|<div style='text-align:justify;>Norymberga Kettlersiedlung, Frankonia; Schneiderscher (krzyż krawca); na krzyżu widoczny jest ryt nożyc; być może upamiętnia śmierć krawca</div> | |||
Plik:Krottenbach.jpg|<div style='text-align:justify;>Norymberga Krottenbach, Frankonia; ryty lemiesza i kołnierza pługa; krzyż związany ze śmiercią rolnika albo może tzw. Wetterkreuz, czyli krzyż chroniący pola przed anomaliami pogodowymi</div> | |||
Plik:Heckenbach.jpg|Heckenbach, Nadrenia-Palatynat | Plik:Heckenbach.jpg|Heckenbach, Nadrenia-Palatynat | ||
Plik:Heckenbach cmentarz b.jpg|Heckenbach, Nadrenia-Palatynat | Plik:Heckenbach cmentarz b.jpg|Heckenbach, Nadrenia-Palatynat | ||
Plik:Neuenburg.jpg|alt=Krzyż kamienny|Neuenbürg koło Enz, Badenia-Wirtembergia | Plik:Neuenburg.jpg|alt=Krzyż kamienny|Neuenbürg koło Enz, Badenia-Wirtembergia | ||
Plik:Reichholzheim.jpg|Reichholzheim, Badenia-Wirtembergia; 14 kamiennych krzyży w murze oporowym przy drodze i kapliczka z 1722 r. | |||
Plik:Reichholzheim b.jpg|Reichholzheim, Badenia-Wirtembergia; 14 kamiennych krzyży w murze oporowym przy drodze i kapliczka z 1722 r. | |||
Plik:Zavelstein krzyz przadki.jpg|Krzyż prządki; Zavelstein, Badenia-Wirtembergia | Plik:Zavelstein krzyz przadki.jpg|Krzyż prządki; Zavelstein, Badenia-Wirtembergia | ||
Plik:Kentheim plyta nagrobna przadki.jpg|Płyta nagrobna prządki; Kentheim, Badenia-Wirtembergia | Plik:Kentheim plyta nagrobna przadki.jpg|<div style='text-align:justify;>Płyta nagrobna prządki; Kentheim, Badenia-Wirtembergia</div> | ||
Plik:Bad Breisig krzyż kamienny.jpg|Krzyż nagrobny z rytem ryby; Oberbreisig (Bad Breisig), Nadrenia-Palatynat | Plik:Bad Breisig krzyż kamienny.jpg|Krzyż nagrobny z rytem ryby; Oberbreisig (Bad Breisig), Nadrenia-Palatynat | ||
Plik:Linz nad Renem.jpg|Krzyż nagrobny bednarza, XVI w.; Linz nad Renem, Nadrenia-Palatynat | Plik:Linz nad Renem.jpg|Krzyż nagrobny bednarza, XVI w.; Linz nad Renem, Nadrenia-Palatynat | ||
Plik:Wetterkreuz Wachenheim.jpg|<div style='text-align:justify;>Wachenheim an der Weinstraße, Nadrenia-Palatynat; krzyż burzowy, pogodowy (Wetterkreuz); wzniesiony w 1513 roku przez winiarzy miał chronić przed nadciągającymi burzami i gradem.</div> | |||
Plik:Jesnitz.jpg|Jeßnitz pod Budziszynem, Saksonia; [[Kamień pamiątkowy koło Jeßnitz pod Budziszynem|kamień upamiętniający dzieciobójstwo w 1699 r.]] | |||
Plik:Tallin Pirita.jpg|Wapienne krzyże na cmentarzu klasztoru Pirita (Tallin, Estonia) - XV-XVIII w. | |||
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 261: | Linia 704: | ||
* Zobacz artykuł [[krzyż pokutny]] | * Zobacz artykuł [[krzyż pokutny]] | ||
{{Przypisy}} | |||
[[Kategoria:Monolitowe kamienne krzyże]] | [[Kategoria:Monolitowe kamienne krzyże]] | ||
[[Kategoria:Galerie]] | [[Kategoria:Galerie]] | ||
Aktualna wersja na dzień 20:27, 25 gru 2025
Na terenie Polski jest ok. 600 kamiennych krzyży wykonanych z jednego bloku kamienia (krzyże monolitowe). Większość z nich odnajdujemy na Śląsku (łącznie z Łużycami). Związane jest to z dostępnością surowca, i co za tym szło, relatywnie powszechną umiejętnością jego obróbki. Takie krzyże sięgają tam prawdopodobnie XIV wieku, ale ze względu na prostotę ich wykonania w większości przypadków nie da się określić czasu powstania. Można je uznać za twórczość ludową, a ta nie charakteryzuje się stylem pozwalającym odróżnić epoki. Bardzo prawdopodobne, że zdarzały się na Śląsku nawet w wieku XIX (Starowice). O "ludowej ponadczasowości" świadczą osiemnasto- i dziwiętnastowieczne krzyże z kamieniarskiego ośrodka w Bruśnie, nieróżniące się wyglądem od najstarszych krzyży śląskich. Można je odnaleźć w dużej liczbie na starych, często opuszczonych, cmentarzach unickich i prawosławnych oraz cerkwiskach w północo-wschodniej części woj. podkarpackiego i południowo-wschodniej lubelskiego. Pojedyncze monolitowe krzyże spotyka się na Podlasiu (kilka w okolicy Białej Podlaskiej i jeden w pow. sokólskim). Co do tych krążą różne legendy o przedwieczności, nawet pogańskiej, ale często są to krzyże nowożytne z zapomnianych cmentarzy czy mogił. Kamienne krzyże dotknęła "mania pokutności". Można doszukiwać się jakiegoś odsetka krzyży pokutnych wśród kamiennych krzyży na terenach poniemieckich, ale bez sensu jest nazywanie tak wszystkich śląskich kamiennych krzyży. Całkowitą aberracją było, a "pokutuje" nawet do dziś, nazywanie pokutnymi krzyży we wschodniej Polsce[1].
Kamienne krzyże w województwach śląskich
Galeria pokazuje krzyże ułożone powiatami, a w ich obrębie gminami
-
Bytom Łagiewniki; kamienny krzyż, będący w ludowej tradycji związany z misją Cyryla i Metodego
-
Strzyżowice, pow. będziński, gm. Psary
-
Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem miecza w lapidarium
-
Ocice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem kuszy (ryt słabo widoczny, zarośnięty częściowo mchem) -
Ocice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec
-
Stare Jaroszowice, pow. bolesławiecki, gm. Bolesławiec; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Czerna, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec. Według legendy zanotowanej w latach 30. XX w. krzyż został postawiony na pamiątkę wprowadzenia chrześcijaństwa, kiedy to odprawiono w tym miejscu ostatni obrzęd ku czci Czarnoboga, polegający na wzajemnym przepijaniu do siebie alkoholu z jednej czary. Dwa słabo widoczne ryty: włócznia? z lewej, strzała? z prawej. -
Gościszów, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec
-
Gościszów, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec; kamienny krzyż z rytem korda -
Milików, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec; dwa kamienne krzyże z rytem miecza
-
Wykroty, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec
-
Zabłocie, pow. bolesławiecki, gm. Nowogrodziec
-
Ławszowa, pow. bolesławiecki, gm. Osiecznica; krzyż kamienny w murze byłego cmentarza
-
Raciborowice Górne, pow. bolesławiecki, gm. Warta Bolesławiecka
-
Warta Bolesławiecka, pow. bolesławiecki
-
Wartowice, pow. bolesławiecki, gm. Warta Bolesławiecka
-
Małujowice, pow. brzeski, gm. Brzeg; krzyż przy murze cmentarza kościelnego przy zamurowanej bramce; legenda: Wiejska dziewczyna zdradziła ukochanego i wybrała innego. Na jej ślubie zdradzony kochanek, w szale zazdrości, zabił ją widłami. Po tej krwawej zbrodni zamurowano bramkę, przy której to się stało, i boczne drzwi kościoła. W wapieniu pozostały wyryte widły. -
Gałążczyce, pow. brzeski gm. Grodków. Legenda zanotowana w latach 30. XX w.: 200 lat temu podobno w tym miejscu pan młody zamordował swoją narzeczoną (opowiedział nauczyciel Zimmermann) -
Kolnica, pow. brzeski, gm. Grodków; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym
-
Mikołajowa, pow. brzeski, gm. Grodków. Legendy: 1. Krzyż miał zostać postawiony w XII wieku przez dziedzica z rodu von Seydlitz jako zadośćuczynienie za to, że zamordował własnego syna. 2. W tym miejscu trzej muzycy, którzy grali na zabawie odpustowej w Mikołajowej, mieli się nawzajem zamordować lub zostali tam zamordowani. -
Wierzbnik, pow. brzeski, gm. Grodków. Regionalista Paul Kutzer zastanawiał się na pocz. XX w. czy ten krzyż ma związek z umową kompozycyjną z 20 lipca 1449. Umowa wzmiankuje o Leichczeichen czyli nagrobku, upamiętnieniu (nie ma wskazanego materiału). Nie ma więc uwiarygadniających przesłanek na taką hipotezę. -
Wojsław, pow. brzeski, gm. Grodków. Krzyż nazywany "kamienny nos" (steinerne Nase). Według legendy upamiętnia przypadkowe zastrzelenie panny młodej przez drużbę. Niemieccy mieszkańcy wsi uważali go też za symbol przynależności wsi do dóbr biskupich; odczytywano słabo widoczny ryt jako biskupi pastorał (możliwe, że był to w rzeczywistości miecz). -
Lewin Brzeski, pow. brzeski; marmurowy krzyż upamiętniający zabójstwo; częściowo odczytana inskrypcja w tłumaczeniu brzmi: 15 kwietnia 1617 (1677?) roku został w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający lat 20 i pół, przez mordercę Georga ... rodem z Saksonii. -
Zawadno, pow. brzeski, gm. Lewin Brzeski; kamienny krzyż w lesie
-
Cieszyn Kalembice; kamienny krzyż z krzyżykami wyrytymi na ramionach; być może krzyż graniczny. Pierwotnie stał nad rzeczką Podlipianką rozgraniczającą wsie Kalembice i Pastwiska. -
Brenna, pow. cieszyński; krzyż kamienny z 1699 r.
-
Pruchna, pow. cieszyński, gm. Strumień; krzyż pamiątkowy dotyczący zabójstwa w 1645 r.
-
Bielawa, pow. dzierżoniowski; kamienny krzyż z pełną aureolą; u dołu trzonu obiektu ryt krzyżyka
-
Bielawa, pow. dzierżoniowski
-
Kiełczyn, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Kołaczów, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Książnica, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Mościsko, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Mościsko, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów; kamienny krzyż; kiedyś był na nim widoczny ryt serca i niezidentyfikowanego przedmiotu. -
Piława Dolna, pow. dzierżoniowski, gmina Dzierżoniów; granitowy krzyż z rytem topora
-
Uciechów, pow. dzierżoniwski, gm. Dzierżoniów
-
Tuszyn, pow. dzierżoniowski, gm. Dzierżoniów
-
Gilów, pow. dzierżoniowski, gm. Łagiewniki; krzyż kamienny odnaleziony w 2022 r.
-
Młynica, pow. dzierżoniowski, gm. Łagiewniki; kamienny krzyż z widokiem na Ślężę
-
Niemcza, pow. dzierżoniowski
-
Wilków Wielki, pow. dzierżoniowski, gm. Niemcza; dwa krzyże kamienne, obydwa z wypukłą rzeźbą krzyża
-
Kamionki Dolne, pow. dzierżoniowski, gm. Pieszyce; kamienny krzyż z rytem korda (ew. noża)
-
Piskorzów, pow. dzierżoniowski, gm. Pieszyce
-
Piława Górna, pow. dzierżoniowski
-
Łany, pow. gliwicki, gm. Rudziniec
-
Sośnicowice, pow. gliwicki
-
Głogów Krzepów; kamienny krzyż, o którym przypuszczano, że może jest związany z zapisem w głogowskich kronikach, brzmiącym w tłumaczeniu: "W roku 1547 Balten von Dohm z Kracke zabił nożem chłopa w Schepe." Nie ma jednak na to dowodów, a hipoteza opiera się na ogólnym założeniu, że zabójstwa i w ogóle nagłe śmierci upamiętniane są nieraz krzyżami. Ponadto podobne zabójstwa odnotowano tutaj również w latach 1609 i 1640. -
Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów; dwa kamienne krzyże, o których dawni mieszkańcy mówili, że w czasie wojny trzydziestoletniej miało tam zostać zabitych dwóch oficerów. Inna legenda mówi, że w tym miejscu zostało zamordowanych dwóch czeladników -
Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów; kamienny krzyż z lewej
-
Przedmoście, pow. głogowskim, gm. Głogów: kamienny krzyż z lewej
-
Jaczów, pow. głogowski, gm. Jerzmanowa
-
Kotla, pow. głogowski; krzyż kamienny z rytem topora
-
Wietszyce, pow. głogowski, gm. Pęcław; dwa kamienne krzyże z uszkodzonymi ramionami
-
Baborów, pow. głubczycki; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym
-
Dzielów, powiat głubczycki, gm. Baborów; krzyż kamienny, obok niego dezinformująca tabliczka podająca bez żadnych dowodów na to, że to krzyż pokutny i że pochodzi z XIV-XVI w. -
Nasiedle, pow. głubczycki, gm. Kietrz
-
Glinka, pow. górowski, gm. Góra
-
Niechlów, pow. górowski, gm. Góra; kamienny krzyż w polu; z jednej strony krucyfiks i klęcząca? postać, z drugiej nieczytelna inskrypcja w kilkunastu wierszach -
Nowe Rochowice, gm. Bolków; trzon kamiennego krzyża odkryty w 2014 r.
-
Męcinka, pow. jaworski; krzyż kamienny z rytem miecza
-
Piotrowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; kamienny krzyż z rytem miecza -
Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; 3 kamienne krzyże przy szosie pomiędzy wsiami Przybyłowice i Małuszów
-
Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż lewej strony
-
Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż w środku z prawie niewidocznym rytem miecza
-
Przybyłowice, pow. jaworski, gm. Męcinka; krzyż z prawej, a właściwie tylko trzon krzyża
-
Sichów, pow. jaworski, gm. Męcinka; kamienny krzyż z rytem włóczni (glewii?) w murze cmentarza kościelnego
-
Słup, pow. jaworski, gm. Męcinka
-
Godziszowa, pow. jaworski, gm. Mściwojów; piaskowcowy krzyż z rytem krzyża i znaku X
-
Godziszowa, pow. jaworski, gm. Mściwojów; piaskowcowy krzyż wmurowany w bramce wejściowej na cmentarz kościelny -
Kępy, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; krzyż kamienny z bardzo słabo widocznym rytem kuszy
-
Mierczyce, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; krzyż kamienny na cmentarzu kościelnym
-
Skała, pow. jaworski, gm. Wądroże Wielkie; dwa krzyże wmurowane w ogrodzenie posesji domu nr 25
-
Gorzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; krzyż wmurowany w ścianę gospody (byłej)
-
Kochanów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż ze śladem rytu (miecza, korda?)
-
Krzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż ze śladem rytu (miecza?)
-
Krzeszów, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż; niegdyś widoczny był na nim ryt miecza -
Krzeszówek, pow. kamiennogórski, gm. Kamienna Góra; kamienny krzyż stojący według informacji z 1909 r. koło karczmy -
Bukówka, pow. kamiennogórski, gm. Lubawka; u góry linia upamiętniająca poziom wody podczas powodzi w 1897 r. -
Okrzeszyn, pow. kamiennogórski, gm. Lubawka
-
Jelenia Góra; kamienny krzyż w murze koło kościoła św. Wojciecha
-
Jelenia Góra; dwa kamienne krzyże w murze kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła (aktualnie prawosławny); ryty miecza i kuszy na lewym i niezidentyfikowany na prawym. -
Jelenia Góra; kamienny krzyż w ścianie kościoła św. Anny
-
Komarno, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż ze słabo widocznym rytem miecza
-
Komarno, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż z rytem
-
Miedzianka, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie; kamienny krzyż z napisem MEMENTO
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z rytem korda
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z rytem korda
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż wmurowany w wieżę kościoła
-
Chrośnica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż jako fragment portalu
-
Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż kamienny i kamień z rytem krzyża i szabli
-
Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż z rytem miecza i pełną aureolą, ma też krzyżyk geodezyjny -
Czernica (nieraz podawany Janówek), pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; ryt liter MB oraz daty 1699 -
Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; monolitowy kamienny krzyż
-
Czernica, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; kamienny krzyż (piaskowiec) z rytem bandoletu i datą 1661, ma też krzyżyk geodezyjny -
Dziwiszów, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z piaskowca ze słabo już czytelnym rytem miecza i małego krzyżyka
-
Dziwiszów, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; krzyż z piaskowca z rytm korda (może noża) i nieczytelną już datą 1625; legenda o kłótni w tym miejscu dwóch czeladników o kromkę chleba -
Jeżów Sudecki, pow. karkonoski; krzyż upamiętniający śmierć trzech Kozaków podczas działań wojennych w sierpniu 1813 r.
-
Siedlęcin, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki; destrukt kamiennego krzyża z rytem topora
-
Siedlęcin, pow. karkonoski, gm. Jeżów Sudecki
-
Kowary, pow. karkonoski; krzyż monolitowy z rytem partyzany
-
Kowary, pow. karkonoski; krzyż monolitowy na Przełęczy Kowarskiej
-
Bukowiec, pow. karkonoski, gm. Mysłakowice; krzyż kamienny z rytem włóczni (ew. partyzany)
-
Łomnica (Czarne), pow. karkonoski, gm. Mysłakowice; kamienny krzyż z rytem miecza i datą 1786 (prawdopodobnie wtórną)
-
Mysłakowice, pow. karkonoski; kamienny krzyż na terenie przypałacowym
-
Marczyce, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; dwa piaskowcowe krzyże we wnęce murku; krzyż po lewej z pełną aureolą i rytem miecza -
Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn. Trzy kamienne krzyże w murze cmentarnym kościoła św. Jadwigi. Według opisu proboszcza z przełomu XVIII i XIX w. miejsce symbolicznego grobu (cenotaf) - znane były wtedy dwa z tych krzyży. -
Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż lewej odsłonił się spod tynku w latach 70. XX w. -
Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż w środku z rytem kuszy -
Miłków, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; krzyż z prawej z rytem miecza, a na ramionach rytami stóp (butów) -
Staniszów, pow. karkonoski, gm. Podgórzyn; kamienny krzyż na wysokiej skarpie; słabo widoczny ryt partyzany, na prawym ramieniu ryt nożyc -
Stara Kamienica, pow. karkonoski; krzyż w wieży kościoła; ryt miecza i ryt korda
-
Wojcieszyce, pow. karkonoski, gm. Stara Kamienica; kamienny krzyż z pełną aureolą
-
Wojcieszyce, pow. karkonoski, gm. Stara Kamienica; krzyż kamienny z rytem miecza
-
Dobrosławice, pow. kędzierzyńsko-kozielski, gm. Pawłowiczki
-
Przedborowice, pow. kędzierzyńsko-kozielski, gm. Pawłowiczki
-
Gorzanów, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka
-
Poręba, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka
-
Duszniki-Zdrój (Graniczna), pow. kłodzki; na głowie ryt krzyżyka, prawdopodobnie służył jakiś czas jako słupek graniczny -
Kłodzko; kamienny krzyż z rytem włóczni na cmentarzu; krzyż jest wiązany z zabójstwem w 1604 r. przez protestancką ludność polskiego pielgrzyma z Rzymu, Adama Markowskiego, oraz ciężkim zranieniem drugiego, Olbrachta Łaskiego. -
Kłodzko; pochodzący z Szalejowa krzyż kamienny w lapidarium Muzeum
-
Korytów, pow. kłodzki, gm. Kłodzko
-
Szalejów Dolny, pow. kłodzki, gm. Kłodzko; "szwedzki krzyż", być może związany jest z ofiarami wojny trzydziestoletniej, a konkretniej z 1645 r. -
Stójków, pow. kłodzki, gm. Lądek-Zdrój; krzyż z piaskowca przy leśnej drodze; ryt miecza
-
Lewin Kłodzki, pow. kłodzki; według tradycji ustnej dawnych mieszkańców zapisanej w 1909 r. to Pestkreuz (krzyż morowy, zarazowy). Nauczyciel historii, regionalista z Lewina Wilhelm Mader uznał (1909), że krzyż jest upamiętnieniem morderstwa z 1560 r. Hipoteza ta opiera się jednak tylko na informacji, że w tym roku miało miejsce zabójstwo i założeniu, że zabójstwa upamiętniano często krzyżem. Jest to więc tylko luźny domysł. -
Międzylesie, pow. kłodzki; kamienny krzyż w lesie z inskrypcją brzmiącą w tłumaczeniu: Roku 1628 dnia 18 października został tu zabity 19-letni Eliasz Lachnit, syn kuźnika z Riebeney. -
Czerwieńczyce, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda; krzyż upamiętniający śmierć 115 mieszkańców wsi w 1646 r. podczas wojny trzydziestoletniej -
Dzikowiec, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda
-
Wolibórz, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda
-
Wambierzyce, pow. kłodzki, gm. Radków; legenda: dwaj bracia Kaspar i Hans von Pannewitz, synowie Ludwika (zm. 1560), walczyli z powodu szlachcianki Valeski von Ullersdorf (1594), obaj zginęli, a Valeska rzuciła się pod młyńskie koło. -
Batorów, pow. kłodzki, gm. Szczytna; krzyż Marty; upamiętnia śmierć młodej dziewczyny w 1628 r. zamordowanej prawdopodobnie przez dezertera czy dezerterów ukrywających się w górach podczas wojny trzydziestoletniej -
Nowy Zagór, pow. krośnieński, gm. Dąbie; kamienny krzyż z dezinformacyjną tabliczką o krzyżu pokutnym
-
Gubin, pow. krośnieński; trzy kamienne krzyże
-
-
Groble, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem kuszy
-
Jaroszówka, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Jaroszówka, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z dolną aureolą i rytem kuszy
-
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza (sztyletu)
-
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza
-
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła
-
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza (bardzo słabo widoczny) -
Niedźwiedzice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż wmurowany w ścianę kościoła, ryt miecza -
Pawlikowice, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem sztyletu
-
-
Rokitki, pow. legnicki, gm. Chojnów; kamienny krzyż z rytem interpretowanym najczęściej jako łopata
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice; grupa czterech kamiennych artefaktów uznawanych za krzyże
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice; fragment rytu głowni miecza (korda)
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice
-
Pątnów Legnicki, pow. legnicki, gm. Kunice
-
Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; pierwszy z krzyży w murze cmentarza kościelnego
-
Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; drugi z krzyży w murze cmentarza kościelnego
-
Rosochata, pow. legnicki, gm. Kunice; trzeci z krzyży w murze cmentarza kościelnego, ryt miecza
-
Kościelec, pow. legnicki, gm. Krotoszyce; na cmentarzu kościelnym po południowej stronie
-
Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; trzony dwóch krzyży wmurowane poziomo, po zewnętrznej stronie muru otaczającego kościół św. Antoniego, od południowo-zachodniej strony -
Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż z lewej; trzon i ramię kamiennego krzyża z rytem korda -
Gniewomierz, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż z prawej; trzon i kamiennego krzyża z rytem korda -
Kłębanowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; krzyż ze zlepieńca przed murem cmentarza kościelnego, ryt miecza -
Nowa Wieś Legnicka, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; kamienny krzyż z rytem miecza na cmentarzu koło kościoła, prawdopodobnie średniowieczny krzyż z grobu rycerza -
Nowa Wieś Legnicka, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego (od zewnątrz), na prawo od południowej bramy; odsłonięty latem 2023 r. spod tynku. -
Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; dwa piaskowcowe krzyże w murze kościoła; obydwa w dwóch częściach -
Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; głowa pierwszego krzyża -
Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; trzon pierwszego krzyża -
Mikołajowice, pow. legnicki, gm. Legnickie Pole; drugi krzyż; trzon pod wmurowaną ukośnie głową, widoczny tylko częściowo -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego; 1 krzyż z rytem miecza, drugi z rytem kuszy -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; kamienny krzyż na prawo od 3 przypory od południa; ryt daty - 1844 (data wmurowania w mur?) oraz bardzo już słaby zarys rytu miecza -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt miecza -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt miecza -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od południa; ryt korda -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; siódmy krzyż w murze cmentarza kościelnego odkryty w 2018 r.; zewnętrzna strona muru od południa, między 1 i 2 przyporą -
Studnica, pow. legnicki, gm. Miłkowice; stopka zaginionego kamiennego krzyża z fragmentem niezidentyfikowanego rytu przy drodze do Legnicy -
Golanka Dolna, pow. legnicki, gm. Prochowice; krzyż wmurowany w przyporę kościoła; ryt określany jako pała ale możliwe też, że dmuchawa hutnika szkła -
Prochowice, pow. legnicki
-
Tyniec Legnicki, pow. legnicki, gm. Ruja; krzyż kamienny i trzon innego kamiennego krzyża (fot. 2012) -
Tyniec Legnicki, pow. legnicki, gm. Ruja; krzyż kamienny z dolną aureolą (z poprzedniego zdjęcia w 2023 r.) -
Wągrodno, pow. legnicki, gm. Ruja; piaskowcowy krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego, słabo widoczny ryt włóczni (partyzany) -
Wągrodno, pow. legnicki, gm. Ruja; piaskowcowy krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego, słabo widoczny ryt kuszy -
Leśna, pow. lubański; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; trzy kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego
-
Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; dwa z trzech krzyży w murze cmentarza kościelnego; na pierwszym krzyżu ryt korda (ew. noża), na drugim ledwie widoczny ryt kuszy -
Świecie, pow. lubański, gm. Leśna; trzeci krzyż w murze cmentarza kościelnego; słabo widoczny ryt noża (korda?) -
Lubań Uniegoszcz; kamień krzyżowy
-
Mściszów, pow. lubański, gm. Lubań; dwa kamienne krzyże; krzyż z lewej z rytem miecza -
Mściszów, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza -
Nawojów Łużycki, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza i dwóch tarcz
-
Nawojów Łużycki, pow. lubański, gm. Lubań; kamienny krzyż z rytem miecza
-
-
-
Lubin; krzyż kamienny przy drodze do Ścinawy; na głowie krzyża wgłębienie o średnicy 8 cm
-
Miłoradzice, pow. lubiński, gm. Lubin
-
Osiek, pow. lubiński, gm. Lubin
-
Chobienia, pow. lubiński, gm. Rudna; kamienny krzyż wmurowany w zwieńczeniu dawnej kaplicy cmentarnej -
Górzyn, pow. lubiński, gm. Rudna
-
Rudna, pow. lubiński; kamienny krzyż wmurowany w 1519 r. w ścianę wieży kościoła - współcześnie cerkiew prawosławna -
Tymowa, pow. lubiński, gm. Ścinawa; dwa kamienne krzyże; krzyż z lewej ze słabo widocznym zarysem rytu miecza i wgłębieniem w głowie -
Tymowa, pow. lubiński, gm. Ścinawa; krzyż widoczny na poprzednim zdjęciu z prawej strony
-
Wielowieś, pow. lubiński, gm. Ścinawa; piaskowcowy krzyż na cmentarzu kościelnym (przniesiony z Zaborowa); dolna aureola, ryt krzyżyka -
Krzewie Wielkie, pow. lwówecki, gm. Gryfów Śląski; dwa kamienne krzyże przy polnej drodze na północ od wsi -
Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; ryt włóczni -
Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; wizerunek korda -
Lubomierz, pow. lwówecki; jeden z 3 krzyży w południowej części muru cmentarnego; wizerunek korda ew. sztyletu -
Lubomierz, pow. lwówecki; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego od wschodu -
Lubomierz, pow. lwówecki; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od wschodu (z lewej strony na poprzednim zdjęciu) -
Lubomierz, pow. lwówecki; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego od wschodu (z prawej strony na poprzednim zdjęciu); niezidentyfikowany ryt (miecz?) -
Oleszna Podgórska, pow. lwówecki, gm. Lubomierz
-
Pławna Dolna, pow. lwówecki, gm. Lubomierz; przedwojenne podania łączą krzyż z zabójstwem księdza wracającego z kolędy albo z morderstwem służącej kantora w 1809 r. -
Pławna Górna - Wieszkowice, pow. lwówecki, gm. Lubomierz; kamienny krzyż z rytem GFG / 1731; upamiętnia śmierć Gottfriedta Glaubitza w wyniku wypadku przy zwózce drewna. -
Lwówek Śląski; kamienny krzyż z inskrypcją: BC 1846
-
Lwówek Śląski Płakowice; kamienna płyta (kamień krzyżowy) przy gruntowej drodze z obustronnym rytem krzyża; strona A -
Lwówek Śląski Płakowice; kamienna płyta (kamień krzyżowy) przy gruntowej drodze z obustronnym rytem krzyża; strona B -
Dłużec, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem miecza i korda -
Niwnice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem przedstawiającym prawdopodobnie broń o nazwie goedendag -
Niwnice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytami krzyżyków na ramionach i aureolą u dołu -
Skorzynice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem włóczni, krzyżyka i liter FV. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 1. -
Skorzynice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z trudnym do rozpoznania rytem (kord?). Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 2. -
Ustronie, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; kamienny krzyż z rytem krzyżyka i wgłębieniem w głowie
-
Zbylutów, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski. Kamienny krzyż nieznanego wieku z legendą, którą zamieszono na nim w formie inskrypcji pod koniec XIX w.; 2 VII 1601 narzeczona Marie Rosine Wetzel, udająca się do ślubu z Ignatzem Gabrielem, została zadźgana przez swego byłego narzeczonego, który potem zbiegł. To powtarzająca się legenda związana ze starymi kamiennymi krzyżami (patrz np. Małujowice, pow. brzeski). Słabo widoczny ryt miecza. -
Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; dwa kamienne krzyże przy szosie zniszczone w 1970 i potem zrekonstruowane z betonu z użyciem oryginalnych fragmentów -
Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski; jeden ze zrekonstruowanych krzyży ze śladami odcisku siekiery -
Żerkowice, pow. lwówecki, gm. Lwówek Śląski: jeden ze zrekonstruowanych krzyży ze śladem odcisku wideł -
Klecza, pow. lwówecki, gm. Wleń; kamienny krzyż z rytem korda; podejrzana niesprawdzona informacja (Scheer), że krzyż pochodzi z 1562 r. i został wystawiony za morderstwo popełnione na bracie. -
Nielestno, pow. lwówecki, gm. Wleń; piaskowcowy krzyż z rytem korda z jednej stronu i korda ew. noża z drugiej - obydwa słabo widoczne -
Nielestno, pow. lwówecki, gm. Wleń; piaskowcowy krzyż z rytem kuszy (od strony drzewa), na ramieniu ryt krzyżyka -
Wleń, pow. lwówecki; kamienny krzyż z rytem miecza, pochodzi z wsi Grzęba (teraz część Wlenia) -
Wleń, pow. lwówecki; kamienny krzyż z rytem puginału i topora, przy ścieżce do ruin zamku -
Mikołów Bujaków; prawdopodobnie nagrobny kamienny krzyż, odcyfrowana inskrypcja: 1691 zmarła panna Katarzyna Kisielońska -
Ligota Książęca, pow. namysłowski, gm. Namysłów
-
Ligotka, pow. namysłowski, gm. Namysłów
-
Przeczów, pow. namysłowski, gm. Namysłów; krzyż z cmentarza morowego w Mikowicach, 1600
-
Gola, pow. namysłowski, gm. Świerczów
-
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; trzy kamienne krzyże wmurowane w północno-zachodnie naroże ściany wieży kościoła św. Hieronima -
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem włóczni - położony najwyżej z trzech
-
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem korda - położony w środku z trzech
-
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; krzyż z rytem miecza - położny najniżej z trzech
-
Bytom Odrzański, pow. nowosolski; dwa krzyże wmurowane w południowo-zachodnie naroże wieży kościoła św. Hieronima; górny z rytem łopaty -
Mirocin Dolny, pow. nowosolski, gm. Kożuchów; kamienny krzyż w lesie pomiędzy Mirocinem Dolnym, a Kożuchowem -
Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; krzyż z widoczną bruzdą po rycie, prawdopodobnie włóczni, wmurowany w południową ścianę prezbiterium kościoła -
Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; krzyż kamienny z rytem włóczni wmurowany w północną ścianę prezbiterium kościoła -
Borów Wielki, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; według legendy krzyż upamiętnia morderstwo dokonane przez rycerza Wolfa von Braun z Solnik na swoim bracie Ditrichu z Drwalewic, gdyż ten uprowadził mu narzeczoną Teresę von Rachenberg z Borowa; wieś była własnością Braunów w XV w. -
Gołaszyn, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko; według legendy krzyż upamiętnia śmierć dwóch pokątnych rzeźników (nieformalnych handlarzy bydłem). -
Miłaków, pow. nowosolski, gm. Nowe Miasteczko
-
Polski Świętów, pow. nyski, gm. Głuchołazy
-
Chociebórz, pow. nyski, gm. Kamiennik. Z krzyżem związane są dwie legendy, obie o morderstwie z zawiści. Jedna o rzeźnikach, druga o zabójstwie w rodzinie. Więcej: Chociebórz, krzyż kamienny. -
Korfantów, pow. nyski
-
Rynarcice, pow. nyski, gm. Korfantów; kamienny krzyż na cmentarzu kościelnym; w ustnym przekazie mieszkańców (legendzie) był wiązany z pojedynkiem w 1646 r., w którym zginął cesarski rotmistrz Heinrich von Strehlen. -
Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; południowa brama na cmentarz kościelny, w którą wmurowane są 2 kamienne krzyże -
Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; kamienny krzyż wmurowany w prawy narożnik muru środkowej bramy wejściowej (południowej) -
Ścinawa Nyska, pow. nyski, gm. Korfantów; krzyż wmurowany w zwieńczeniu bramy wejściowej (południowej), od wewnętrznej strony -
Biała Nyska, pow. nyski, gm. Nysa; fot. 1929
-
Biała Nyska, pow. nyski, gm. Nysa; poprzedni krzyż na zdjęciu z 2021 r.; niegdyś był widoczny na nim ryt miecza
-
Domaszkowice, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem korda i kielicha; wiązany z zabójstwem przez husytów w 1428 r. kapłana z Wierzbięcic A. J. Scharfa -
Kępnica, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż wmurowany w mur oporowy na lewo od wschodnich schodów prowadzących do kościoła; mur powstał lub był gruntownie remontowany w 1886 r. i wtedy prawdopodobnie wmurowano w niego krzyż. -
Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; kamienne krzyże w południowej części wsi; w Jędrzychowie było trzy kamienne krzyże, ten trzeci miał ryt miecza, był zniszczony i został zakopany. -
Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; granitowy krzyż
-
Jędrzychów, pow. nyski, Nysa; kamienny krzyż z rytem korda (noża); w 1909 r. P. Kutzer, powołując się na kronikę z 1688 r., przytoczył legendę o zabójstwie nożem trzech uczniów; krzyż do 1980 r. stał przy drodze do Radzikowic (kilkadziesiąt metrów dalej). -
Nysa; krzyż przeniesiony w 2020 r. z Wierzbięcic koło Nysy do lapidarium nyskiego muzeum. Ryt 1623DEN27MART wskazuje, że krzyż upamiętnia jakieś zdarzenie, być może tragiczne, z tego dnia. -
Radzikowice, pow. nyski, gm. Nysa
-
Radzikowice, pow. nyski, gm. Nysa
-
Złotogłowice (przysiółek Rochów), gm. Nysa; kamienny krzyż datowany na rok 1700.
-
Wierzbięcice, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż ze słabo czytelnym rytem - 1623DEN27MART; data roczna odczytywana była też jak 1655 lub 1693. -
Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów
-
Lubiatów, pow. nyski, gm. Otmuchów. Legenda zapisana w 1935 r. mówi o dwóch kobietach koszących trawę, które zabiły się wzajemnie sierpami. Bez ludzkiej ręki wyrósł w tym miejscu z ziemi kamienny krzyż. Więcej: Lubiatów, kamienny krzyż. -
Starowice, pow. nyski, gm. Otmuchów; krzyż na grobie trzech pochowanych tu francuskich żołnierzy (wojny napoleońskie) -
Unikowice, pow. nyski, gm. Paczków. Kamienny krzyż z odczytywaną niegdyś datą 1254. Łączony też z umową ugodową z 1512 r. oraz wzmianką z 1526 r. o krzyżu i grobie. -
Nowaki, pow. nyski, gm. Pakosławice; kamienny krzyż
-
Pakosławice, pow. nyski; kamienny krzyż z dezinformująca tabliczką o krzyżu pokutnym
-
Prusinowice, pow. nyski, gm. Pakosławice
-
Reńska Wieś, pow. nyski, gm. Pakosławice; dwa krzyże kamienne
-
Chróścina, pow. nyski, gm. Skoroszyce
-
Skoroszyce, pow. nyski
-
Kijowice, pow. oleśnicki, gm. Bierutów. Kamienny krzyż z rytem krucyfiksu, klęczącej postaci i inskrypcji otokowej. Można odczytać datę 1357 oraz imię adoranta CONADUS czyli Konrad. Krzyż wystawiony został najprawdopodobniej w związku z zabójstwem ale nie wiadomo czy w wyniku umowy pojednania (krzyż pokutny, krzyż pojednania) czy oo prostu jako upamiętniający śmierć. -
Posadowice, pow. oleśnicki gm. Bierutów; destrukt kamiennego krzyża?; klasyczna tabliczka dezinformacyjna
-
Janków, pow. oławski, gm. Domaniów; granitowy krzyż z rytem krzyża joannitów; według legendy ma upamiętniać zabójstwo w tym miejscu młodej pary (wcześniej leżał w wejsciu) ; prawdopodobnie to krzyż związany z posiadłościami joannitów. -
Piskorzów, pow. oławski, gm. Domaniów
-
Niwnik, pow. oławski, gm. Oława; trzon granitowego krzyża z fragmentem rytu szabli
-
Psary, pow. oławski, gm. Oława
-
Sobocisko, pow. oławski, gm. Oława
-
Sobocisko, pow. oławski, gm. Oława
-
Żelazna pow. opolski, gm. Dąbrowa. Kamienny krzyż z rytem kuszy i wypuszczonego z niej bełtu. Niegdyś mieszkańcy interpretowali ryt (ramiona broni) jako łuk skrzypiec i stworzyli legendę, że w miejscu, gdzie stał krzyż, trzech muzykantów zabiło się nawzajem. Ostatni z nich popełnił samobójstwo. Krzyż stał pierwotnie przy drodze w kierunku Dobrzenia Wielkiego. -
Polkowice; kamienny krzyż przy kościele św. Michała Archanioła
-
Przemków, pow. polkowicki; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem miecza na cmentarzu kościelnym -
Łagoszów Wielki, pow. polkowicki, gm. Radwanice; kamienny krzyż, ryt miecza
-
Biała, pow. prudnicki
-
Biała Szonowice, pow. prudnicki. Zapisana w 1937 r. tradycja wiąże krzyż z zarazą, która miała panować w okolicy w 1633 r. Krzyż stał na cmentarzu morowym utworzonym ad hoc na południe od zabudowań wsi Szonowice (podczas budowy w tym miejscu szkoły podobno wykopano wiele szczątków ludzkich). Teraz krzyż stoi przy głównej ulicy koło drewnianego krzyża przydrożnego. -
Brzeźnica, pow. prudnicki, gm. Biała. Kamienny krzyż ze słabo widoczną inskrypcją: A. KLVS. FRUNSKA i daty: 1610. Być może oznacza A. Klaus z Frącków. Frącki to kolonia w pobliżu której krzyż stał niegdyś (do 1889 r.). Na ścianie koło krzyża typowa przy kamiennych krzyżach tabliczka wprowadzająca w błąd. Bardzo mało prawdopodobne, że to krzyż pokutny. -
Głogówek, pow. prudnicki. Jeden z niewielu kamiennych krzyży, który z dużym prawdopodobieństwem można określić jako tzw. krzyż pokutny (krzyż pojednania). Ze względu na wskazaną w umowie kompozycyjnej lokalizację, związaną z miejscem znanego z akt sprawy zabójstwa, krzyż, który pierwotnie stał koło wsi Oracze (Hinterdorf), można wiązać z zabójstwem dokonanym 29 VI 1599 r. Zgodnie z zapisem umowy z 15 XII 1599 r., ufundował go zabójca, rycerz Hans von Reiswitz z Kędzierzyna, który zastrzelił Hansa i Georga Scholzów. -
Dytmarów, pow. prudnicki, gm. Lubrza
-
Jasiona, pow. prudnicki, gm. Lubrza. Przy przenoszeniu krzyża ok. 1870 r. o kilka metrów odnaleziono pod nim kości. Miejsce pochówku? -
Mieszkowice, pow. prudnicki, gm. Prudnik; krzyż z piaskowca z fragmentem rytu miecza; widoczny ryt daty 1837 (data renowacji?) -
Krzyżowice, pow. pszczyński, gm. Pawłowice; fragment kamiennego krzyża upamiętniającego śmiertelny upadek z konia. Odcyfrowana inskrypcja: A 1748 D 8 JUNI MACIJ PRISZA SPADLSI Z KONIA : NA DRODZE : SWÓJ ŻIWOT DOKONAL : KTORIGO DUSZI BOŻE BONĆ MILOŚCIW -
Studzionka, pow. pszczyński, gm. Pszczyna; dwa kamienne krzyże na cmentarzu kościelnym
-
Grzegorzowice, pow. raciborski; kamienny krzyż w miejscu, w którym według opowieści mieszkańców zanotowanych na pocz. XX w. doszło niegdyś do zabójstwa. -
Rudyszwałd, pow. raciborski, gm. Krzyżanowice; kamienny krzyż z pionową bruzdą (z tyłu dwie pionowe bruzdy)
-
Lyski, pow. raciborski; krzyż odnaleziony ok. 1835 r., podczas rozbiórki starego domu stojącego w pobliżu; odłamana górna część. -
Lekartów, pow. raciborski, gm. Pietrowice Wielkie. Kamienny krzyż nazwany "Cyrlikiem" co wiąże go legendarnie z misją Cyryla i Metodego (patrz też Bytom Łagiewniki). Inne legendy mówią o pochówku żołnierzy z czasów wojen szwedzkich, o grobie nieznanej osoby, o pojedynku w tym miejscu dwóch synów właściciela Lekartowa. -
Racibórz
-
Konary Hallerowo, pow. rawicki, gm. Miejska Górka; monolitowy krzyż w woj. wielkopolskim -
Jaksin, pow. strzeliński, gm. Borów; krzyże graniczne joannitów
-
Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; dwa kamienne krzyże pod murem cmentarza kościelnego (fot. 2025)
-
Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów
-
Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; kamienny krzyż odnaleziony w 2025 r.
-
Ludów Śląski, pow. strzeliński, gm. Borów; kamienny krzyż w cieniu Ślęży
-
Jegłowa, pow. strzeliński, gm. Przeworno; prawdopodobnie stary krzyż nagrobny w murze cmentarza kościelnego
-
Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem krzyża; prawdopodobnie związany z dobrami joannitów z pobliskich komandorii (Oleśnica Mała, Tyniec nad Ślęzą) -
Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż jako chodnik w bramce wejściowej na cmentarz kościelny
-
Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; fragment kamiennego krzyża z rytem (miecz?) jako stopień schodów do wejścia na cmentarz kościelny -
Brożec, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż jako chodnik w bramce wejściowej na cmentarz kościelny
-
Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; dwa kamienne krzyż, prawdopodobnie graniczne
-
Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem krzyża, prawdopodobnie graniczny posiadłości komandorii joannitów
-
Chociwel, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem dwóch mieczy; być może graniczny; uszkodzony w 2013 r. i zabrany do naprawy -
Dankowice, pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Gębczyce ew. Gościęcice, pow. strzeliński, gm. Strzelin; tzw. krzyż cygański (Zigeunerkreuz). Według przekazu ludności niemieckiej ustawiony w miejscu zabójstwa grupy Cyganów. Po II wojnie legenda przekształciła się w opowieść o morderstwie dokonanym przez Cyganów. Prawdopodobnie to jeden z wielu w tej okolicy (powiaty oławski i strzeliński) kamiennych krzyży związanych z granicami posiadłości komandorii joannitów w Tyńcu nad Ślęzą i Oleśnicy Małej. -
Nowolesie, pow. strzeliński, gm. Strzelin
-
Szczawin, pow. strzeliński, gm. Strzelin
-
Kostomłoty, pow. średzki; kamienny krzyż z rytem miecza ew. korda
-
Kostomłoty, pow. średzki
-
Osiek, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż wmurowany w budynek dawanej stolarni
-
Piersno, pow. średzki, gm. Kostomłoty; domniemamy krzyż kamienny (fragmenty) w murze cmentarza kościelnego -
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty; pięć krzyży wmurowanych w północną ścianę muru otaczającego dawne duże zabudowania folwarczne</ref> -
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Piotrowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Samborz, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Sobkowice, pow. średzki, gm. Kostomłoty; dwa kamienne krzyże na skrzyżowaniu szosy z drogą do wsi
-
Świdnica Polska, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty
-
Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż. prawdopodobnie krzyż „szczytowy”, zdjęty z kalenicy dachu kościoła. -
Wichrów, pow. średzki, gm. Kostomłoty; kamienny krzyż z dolną aureolą przeniesiony z pobliskiego Bogdanowa -
Chomiąża, pow. średzki, gm Malczyce; słabo widoczny zarys rytu kuszy
-
Lutynia, pow. średzki, gm. Miękinia; kamienny krzyż wmurowany w wieżę kościoła; być może pierwotnie krzyż nagrobkowy księdza (ma ryt kielicha) -
Lutynia, pow. średzki, gm. Miękina
-
Cesarzowice, pow. średzki, gm. Środa Śląska; możliwe, że kolejne zdjęcie to trzon tego krzyża; ta część wmurowana jest na zewnątrz muru -
Cesarzowice, pow. średzki, gm. Środa Śląska; możliwe, że to trzon krzyża z poprzedniego zdjęcia; ta część wmurowana jest od wewnątrz muru -
Kulin, pow. średzki, gm. Środa Śląska; kamienny krzyż, niegdyś z rytem miecza
-
Ogrodnica, pow. średzki, gm. Środa Śląska
-
Proszków, pow. średzki gm. Środa Śląska
-
Rakoszyce, pow. średzki, gm. Środa Śląska
-
Rzeczyca, pow. średzki, gm. Środa Śląska; zarys niezidentyfikowanego narzędzia
-
Środa Śląska
-
Środa Śląska; widoczny fragment rytu miecza ew. korda (krzyż z lewej); z prawej fragment trzonu krzyża widocznego na kolejnym zdjęciu -
Środa Śląska; góra krzyża, którego trzon jest na poprzednim zdjęciu; słabo widoczna wypukła rzeźba głowni miecza lub korda -
Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin
-
Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin
-
Jarosław, pow. średzki, gm. Udanin; krzyż kamienny do 2016 r. poziomo przy ziemi w murze cmentarza kościelnego -
Lusina, pow. średzki, gm. Udanin
-
Łagiewniki Średzkie, pow. średzki, gm. Udanin
-
Pielaszkowice, pow. średzki, gm. Udanin
-
Pichorowice, pow. średzki, gm. Udanin
-
Ujazd Górny, pow. średzki, gm. Udanin; krzyż w murze cmentarza kościelnego Paul Kutzer identyfikuje z umową dotyczącą zabójstwa w 1400 r. Cytat: Mieszkaniec wsi zabił Petera Hoffmana po (ok.) 1400 roku. Zabójca początkowo ukrywał się przed krwawą zemstą, ale w końcu uzgodnił pewną kwotę z krewnymi zabitego. Pieniądze przekazał nad otwartym grobem, krewni na znak pojednania podali mu rękę zmarłego, którą po „uściśnięciu” upuścił do grobu. Zabójca zobowiązał się także do darowania 30 funtów wosku kościołowi oraz odbycia pielgrzymki do Rzymu i odwiedzenia w drodze powrotnej „krwawiących hostii” w Wilsnack. Podróż powinna rozpocząć się najpóźniej w tygodniu wielkanocnym. W miejscu czynu musiał postawić krzyż. Twierdzi więc, że to krzyż pokutny. Może, ale jednak nie musi być to ten konkretny krzyż. -
Bagieniec, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; kamienny krzyż z bardzo słabo widocznym rytem, prawdopodobnie miecza, a może korda -
Bolesławice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; 2 kamienne krzyże; w środku kamień, prawdopodobnie słupek drogowy, błędnie uznawany nieraz za uszkodzony krzyż -
Bolesławice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; krzyż kamienny z rytem miecza (po prawej na poprzednim zdjęciu) -
Jaworzyna Śląska, pow. świdnicki; krzyż kamienny z rytem miecza, ma też wgłębienia w głowie i ramionach
-
Milikowice, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska
-
-
Pastuchów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; kamienny krzyż z rytem korda, nieraz, zwłaszcza dawniej, odczytywanego jako miecz -
Pastuchów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska; dwa kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego; na krzyżu z lewej słabo widoczny ryt miecza -
Stary Jaworów, pow. świdnicki, gm. Jaworzyna Śląska
-
-
Gola Świdnicka, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż, w tle Ślęża
-
Gruszów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż nazywany przez mieszkańców Tote Jude (Hellmich 1923)
-
Mysłaków, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; trzy kamienne krzyże
-
Mysłaków, pow. świdnicki, gm. Marcinowice
-
Szczepanów, pow. świdnicki gm. Marcinowice; kamienny krzyż wmurowany kiedyś w ścianę stajni
-
Śmiałowice, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż z rytem kuszy
-
Zebrzydów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice
-
Zebrzydów, pow. świdnicki, gm. Marcinowice
-
Goczałków Górny, pow. świdnicki, gm. Strzegom; destrukt kamiennego krzyża na granicy gmin i powiatów; ryty krzyża równoramiennego i położenie pozwalają przypuszczać, że mógł to być krzyż graniczny -
Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom
-
Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom
-
Jaroszów, pow. świdnicki, gm. Strzegom
-
Skarżyce, pow. świdnicki, gm. Strzegom
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; grupa 3 kamiennych krzyży
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż z prawej
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż w środku, z dolną aureolą
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; krzyż z lewej, z dolną, niewidoczną teraz, aureolą
-
Rusko, pow. świdnicki, gm. Strzegom; kamienny krzyż z prawie niewidocznym rytem topora
-
-
Strzegom, pow. świdnicki
-
Strzegom, pow. świdnicki; prawdopodobnie destrukt kamiennego krzyża
-
Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica; przypora muru cmentarza kościelnego i dwa krzyże kamienne
-
Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica: krzyż przed przyporą; posiada dolną aureolę
-
Bojanice, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż wmurowany w przyporę
-
Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa krzyże kamienne przed murem cmentarza kościelnego
-
Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z lewej
-
Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z prawej
-
Grodziszcze, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż z bazaltu w murze ogrodzenia
-
Lutomia Dolna, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Miłochów, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Modliszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica; krzyż kapliczka; ryt tasaka?
-
Mokrzeszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Mokrzeszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica. Mur cmentarza kościelnego. W tym miejscu wmurowanych jest 7, a być może nawet 8 kamiennych krzyży. Wszystkie są teraz poniżej poziomu gruntu, który mocno się podniósł. Następne zdjęcie pokazuje tych 7 krzyży w 1910 r. -
Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica. Fot. z 1910 r. Siedem kamiennych krzyży z muru cmentarza kościelnego (patrz poprzednie zdjęcie). W 2008 r. zostały odkopane i zbadane, a następnie znowu zasypane. -
Pszenno, pow. świdnicki, gm. Świdnica; granitowy krzyż wmurowany w schody do szkoły -
Pogorzała, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż cmentarny przeniesiony z nieczynnego cmentarza
-
Słotwina, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż z wypukłym wizerunkiem krzyża
-
Sulisławice, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa kamienne krzyże obok krzyża przydrożnego
-
Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż po lewej stronie krzyża przydrożnego
-
Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; kamienny krzyż po prawej stronie krzyża przydrożnego
-
Witoszów Dolny, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Witoszów Górny, pow. świdnicki, gm. Świdnica
-
Witoszów Górny, pow. świdnicki, gm. Świdnica; dwa granitowe krzyże w skarpie potoku Witoszów
-
Świdnica, plac św. Małgorzaty; tzw. krzyż Jakuba Tau gdyż legenda wiąże go z miejscem egzekucji błazna o takim imieniu w 1347 r. (na krzyżu jest raczej wtórny ryt "J.T. 1347"); najprawdopodobniej jest to po prostu krzyż związany z jednym z miejsc straceń w Świdnicy (przed Köppenthor - Brama Kapturowa), w którym wykonywano wyroki kary ścięcia mieczem, chowano też tu samobójców. -
Świdnica ul. Wałbrzyska; monolitowy krzyż kamienny
-
Świdnica ul. Westerplatte
-
Świdnica, przy drodze do Tomkowa; dwa kamienne krzyże
-
Świebodzice, pow. świdnicki
-
Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki
-
Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki
-
Świebodzice Ciernie, pow. świdnicki
-
Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Buków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Gołaszyce, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Imbramowice, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Imbramowice, pow. świdnicki, gm. Żarów; uszkodzony kamienny krzyż(?) na cmentarzu kościelnym -
Kruków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Kruków, pow. świdnicki, gm. Żarów
-
Pożarzysko, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem miecza -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem kuszy -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; dwa kamienne krzyże; krzyż z prawej przeniesiony z pobliskiej wsi Kalno -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; pięć kamiennych krzyży ustawionych w parku pałacowym pod koniec XIX w.; pierwotnie było ich 6, a możliwe że 7. Poprzenoszone w to miejsce w celu uatrakcyjnienia parku. -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; dwa z pięciu krzyży w parku; krzyż z prawej ma dolne aureole i ryt grotu.</div. -
Wierzbna, pow. świdnicki, gm. Żarów; trzy z pięciu krzyży w parku; krzyż w środku ma aureolę, a krzyż prawej ryt włóczni (ew. partyzany). -
Zastruże, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem topora, fot. 1913
-
Zastruże, pow. świdnicki, gm. Żarów; kamienny krzyż z rytem topora, fot. 2024
-
Wielka Lipa, pow. trzebnicki, gm. Oborniki Śląskie
-
Brzeźno, pow. trzebnicki, gm. Prusice
-
Skarszyn, pow. trzebnicki, gm. Trzebnica; kamienny krzyż przy drodze w kierunku Łoziny
-
Strzeszów, pow. trzebnicki, gm. Wisznia Mała; trzon granitowego krzyża na cmentarzu kościelnym
-
Barkowo, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Bychowo, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Korzeńsko, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Osiek, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Powidzko, pow. trzebnicki, gm. Żmigród
-
Cieszów Cisów, pow. wałbrzyski, gm. Stare Bogaczowice; kamienny krzyż z rytem krzyżyka na głowie
-
Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; krzyż przniesiony z Pietrzykowa gm. Dobromierz
-
Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; kamienny krzyż z aureolą odkryty w 2020 r.
-
Stare Bogaczowice, pow. wałbrzyski; kamienny krzyż obok ruin dawnego kościoła św. Mikołaja z 1703 r.; wgłębienie w głowie krzyża o średnicy 4 cm i głębokości 5 cm -
Struga, pow. wałbrzyski, gm. Stare Bogaczowice
-
Golińsk, pow. wałbrzyski, gm. Mieroszów; kamienny krzyż na granicy polsko-czeskiej; w Czechach podawana jest lokalizacja Starostin. -
Glinno, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z rytem kuszy
-
Glinno, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z rytem miecza
-
Niedźwiedzica. pow. wałbrzyski, gm. Walim
-
Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienne krzyże przniesione ze Stanowic pow. świdnicki i Żerkowa gm. Wołów -
Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż ze Stanowic w pow. świdnickim -
Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; kamienny krzyż z Żerkowa w pow. wołowskim -
Zagórze Śląskie, pow. wałbrzyski, gm. Walim; granitowy krzyż bez jednego ramienia
-
Wałbrzych gaj; częściowo wyrzeźbiony krzyż w głazie ze zlepieńca
-
Wałbrzych Lubiechów
-
Wałbrzych Lubiechów; krzyż ze zlepieńca; według legendy (Kutzer 1910) w miejscu tym został zabity pan młody, ew. panna młoda z służącą, które przybyły ze Świdnicy -
Wałbrzych Nowy Poniatów; krzyż z gnejsu
-
Łaziska, pow. wodzisławski, gm. Godów
-
Olza, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce. Krzyż stał niegdyś w pobliżu ujścia Olzy do Odry i miał według przekazu być ustawiony na zbiorowej mogile poległych żołnierzy z czasów wojny trzydziestoletniej lub siedmioletniej. -
Rogów, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce; krzyż z piaskowca przy murze cmentarza kościelnego; według ustnego przekazu upamiętniał czasy, kiedy Szwedzi pustoszyli okolicę. Na jednym ramieniu wyryty krzyżyk. Kuliste wgłębienia na głowie i boku ramienia. Możliwe, że pozostałość zabiegów magicznych, ludowa medycyna (tzw. kubki, dołki pokutne (patrz fot.). W 2016 r. przeniesiony na plac, na północ od kościoła (patrz fot.) -
Rogów, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce; aktualnie na placu przy kościele (patrz fot.) -
Syrynia, powiat wodzisławski, gm. Lubomia; być może fragment krzyża granicznego między księstwem raciborskim i oświęcimskim -
Rydułtowy, pow. wodzisławski; kamienny krzyż o dwóch poprzecznych ramionach (krzyż patriarchalny); na krzyżu ryt informujący o konsekracji 6 IX 1628 kościoła św. Jerzego, jednego z poprzedników aktualnego budynku kościelnego. -
Rydułtowy Radoszowy, pow. wodzisławski; krzyż z piaskowca z rytami: symbol INRI, poniżej wklęsły ryt krzyża, pod nim ryt liter: LVO, oraz niżej data: 1742; z drugiej strony wklęsły ryt krzyża -
Wodzisław Śląski; dwa krzyże kamienne koło kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
-
Wodzisław Śląski; kamienny krzyż z wypukłą rzeźbą krzyża, z drugiej strony słabo zarysowany ryt: IHS
-
Wodzisław Śląski; kamienny krzyż z wypukłą rzeźbą krzyża
-
Wodzisław Śląski Jodłownik; kamienny krzyż z rytem krzyżyka i inskrypcją DEN 2 October 1828 INRI
-
Wodzisław Śląski
-
Brzeg Dolny, pow. wołowski
-
Jodłowice, pow. wołowski, gm. Brzeg Dolny
-
Wojnowice, pow. wrocławski, gm. Czernica
-
![Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka; kamienny krzyż w formie krzyża św. Antoniego; być może Donnerkreuz (krzyż burzowy, krzyż gradowy)[2]](/w/images/thumb/9/90/Pasikurowice.jpg/450px-Pasikurowice.jpg)
Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka; kamienny krzyż w formie krzyża św. Antoniego; być może Donnerkreuz (krzyż burzowy, krzyż gradowy)[2] -
Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka
-
Tokary, pow. wrocławski, gm. Długołęka
-
-
-
Wilczkowice, pow. wrocławski, gm. Jordanów Śląski
-
Kąty Wrocławskie, pow. wrocławski
-
Kąty Wrocławskie, pow. wrocławski
-
-
Pełcznica, pow. wrocławski; krzyż (płyta) z rytem miecza jako stopień przed drzwiami dawnej plebanii (fot. 2012) -
Pełcznica, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie; krzyż kamienny i krzyż kamienny (płyta) z rytem miecza z poprzedniego zdjęcia po bokach monolitowej kapliczki pod murem cmentarza kościelnego (fot.2017) -
Ujów, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie; kamienny krzyż z trudnym do identyfikacji rytem - kord, nóż?
-
Ujów, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie
-
-
Wierzbice, pow. wrocławski, gm. Kobierzyce; granitowy krzyż wmurowany poziomo w mur cmentarza kościelnego -
Proszkowice, pow. wrocławski, gm. Mietków; trzy kamienne krzyże, przy nich Paul Kutzer -
Proszkowice, pow. wrocławski, gm. Mietków; dwa kamienne krzyże (trzeci jest w Muzeum Ślężańskim w Sobótce) -
-
Siechnice, pow. wrocławski
-
Okulice, pow. wrocławski, gm. Sobótka
-
Rogów Sobócki, pow. wrocławski, gm. Sobótka; trzy kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego
-
Rogów Sobócki, pow. wrocławski, gm. Sobótka; kamienny krzyż z dolną aureolą; pręgierz
-
Sobótka, pow. wrocławski; kamienny krzyż w lapidarium Muzeum Ślężańskiego przniesiony w 1961 r. z Proszkowic; krzyż teutoński. -
Sobótka Strzeblów, pow. wrocławski; kamienny krzyż w formie krzyża teutońskiego
-
Stary Zamek, pow. wrocławski, gm. Sobótka; granitowy krzyż
-
Wojnarowice, pow. wrocławski, gm. Sobótka
-
-
-
-
-
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; trzy granitowe krzyże w zewnętrznej ścianie muru cmentarnego kościoła św. Jadwigi -
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 1 krzyż w murze -
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 2 krzyż w murze -
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; 3 krzyż w murze; ryt krzyża joannickiego -
Węgry, pow. wrocławski, gm. Żórawina; granitowy krzyż przy boisku szkolnym
-
Wilczków, pow. wrocławski, gm. Żórawina; dwa kamienne krzyże przed obronnym murem cmentarza kościelnego kościoła Wniebowzięcia NMP -
Żórawina, pow. wrocławski
-
Wrocław Arsenał
-
Wrocław Park Szczytnicki; kamienny krzyż przeniesiony z Muchoboru Wielkiego; być może krzyż upamiętniał spotkanie trzech królów: Kazimierza IV Jagiellończyka, Władysława II Jagiellończyka i Macieja Korwina -
-
Wrocław Karncza Góra
-
Kandlewo, pow. wschowski, gm. Wschowa; przedwojenna tradycja łączyła krzyż z pobytem na Śląsku wojsk szwedzkich (wojna trzydziestoletnia, lub III wojna północna) - krzyż miał upamiętniać śmierć zabitego w pojedynku przez kolegę szwedzkiego oficera. -
Konradowo, pow. wschowski, gm. Wschowa; obydwa kamienne krzyże w Konradowie łączy jedna legenda
-
Konradowo, pow. wschowski, gm. Wschowa. W czasach napoleońskich (1813) dwaj rosyjscy oficerowie pojedynkowali się na kusze. Jeden strzelał z wieży kościelnej, drugi z wiejskiej drogi. Obaj polegli, a krzyże mają, być tego pamiątką. -
Brzeźnica, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; krzyż z czerwonego piaskowca wmurowany od zewnątrz w ogrodzenie cmentarza kościelnego kościoła św. Mikołaja -
Brzeźnica, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; krzyż z czerwonego piaskowca wmurowany od zewnątrz w ogrodzenie cmentarza kościelnego kościoła św. Mikołaja -
Dzbanów, pow. ząbkowicki, gm. Bardo
-
Laskówka, pow. ząbkowicki, gm. Bardo
-
Potworów, pow. ząbkowicki, gm. Bardo; kamienny krzyż z bruzdami (po 7) z obu stron
-
Doboszowice, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki; krzyż wmurowany w narożnik wieży kościoła na wys. ok 15 m; inskrypcja: BC 1559 oraz kielnia i młotek?; najprawdopodobniej upamiętnia budowę wieży; krzyż z podobnym rytem jest w Złotoryjskim Lesie - Nowe Łąki. -
Doboszowice, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki
-
Kamieniec Ząbkowicki, pow. ząbkowicki
-
Mrokocin, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki
-
Pomianów Górny, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki
-
Sławęcin, pow. ząbkowicki, gm. Kamieniec Ząbkowicki
-
Budzów, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; trzy z czterech krzyży wmurowanych w ogrodzenie cmentarza kościelnego; pierwszy z lewej miał ryt kielicha, drugi miał ryt noża - obydwa już niewidoczne. -
Budzów, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; czwarty krzyż wmurowany w ogrodzenie cmentarza kościelnego - ryt kuszy. -
Różana, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice; krzyż z gnejsu w murze cmentarza kościelnego
-
Olbrachcice Wielkie, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny z oznaczeniami stanów wód podczas powodzi; patrz następne zdjęcie -
Rysunek krzyża w Olbrachcicach Wielkich wykonany w 1926 r. z częściowo widocznymi rytami i datami powodzi -
Sieroszów, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie
-
Zwrócona, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny przy murze cmentarza kościelnego, przeniesiony ok. 1995 r. z polnej drogi do Sulisławic -
Zwrócona, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice Śląskie; krzyż kamienny przy zniszczonej kapliczce św. Jana Nepomucena przy polnej drodze -
Ząbkowice Śląskie; kamienny krzyż w lapidarium miejscowej Izby Regionalnej podpisany bez żadnych podstaw jako krzyż pokutny, co jest bardziej szkodliwe niż w wypadku bezmyślnych "tabliczek w terenie", gdyż to placówka profesjonalna mająca promować historię -
Jasienica, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny krzyż w lesie; ryt miecza
-
Jasłówek, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny krzyż z rytem krzyża
-
Wigańcice, pow. ząbkowicki, gm. Ziębice; kamienny (granitowy) krzyż przy murze cmentarza kościelnego kościoła św. Bartłomieja Apostoła -
Zielona Góra Ochla; krzyż wiązany jest bez podstaw z zabójstwem z 1604 r.; zobacz Krzyż kamienny w Ochli (Zielona Góra). -
Działoszyn, pow. zgorzelecki, gm. Bogatynia
-
Sieniawka, pow. zgorzelecki, gm. Bogatynia; dwa kamienne krzyże wmurowane w ogrodzenie cmentarza kościelnego
-
Gronów, pow. zgorzelecki, gm. Zgorzelec
-
-
Trójca, pow. zgorzelecki, gm. Zgorzelec; kamienny krzyż z rytem włóczni (partyzany)
-
Kotowice, pow. zielonogórski, gm. Nowogród Bobrzański
-
Choiniec, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; piaskowcowy krzyż w Złotoryjskim Lesie; uszkodzone ramiona, ryt krzyżyka. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 5. -
Choiniec, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż pamiątkowy z półkolistą głową. Inskrypcja brzmiąca w tłumaczeniu: "W roku 1760 w tym miejscu młody osiemnastoletni chłopiec Abrbacham Britzler z Twardocic przez złego dziedzica jednym strzałem bezbożnie został pozbawiony życia." Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 6. -
Nowe Łąki, pow. złotoryjski, gm. Pasterka; kamienny krzyż z 1808 r. w lesie; upamiętnia odnalezienie powieszonego mężczyzny. Jeden z kamiennych krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 3. -
Nowe Łąki, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż z rytem poziomicy i kielni- być może nawiązanie do zawodu murarza oraz symbolów jego profesji; podobny ryt jest na krzyżu w Doboszowicach gm. Kamieniec Ząbkowicki. Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 4. -
Nowa Wieś Grodziska, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka; kamienny krzyż z rytem (prawdopodobnie bo jest odwrócony) miecza lub korda -
Rochów, pow. złotoryjski, gm. Pielgrzymka;kamienny krzyż z inskrypcją brzmiącą w tłumaczeniu: "W roku 1775 dnia 24 grudnia stracił tutaj Gottlieb Auss… z rodu Ottendorfów swoje życie przejechany wozem." Jeden z krzyży na "Szlaku kamiennych krzyży w Czaplach - Choińcu" - nr 7. -
Nowy Kościół, pow. złotoryjski, gm. Świerzawa; dwa krzyże kamienne w ogrodzeniu; trzeci krzyż (z lewej) jest zasłonięty gospodarczym budynkiem
-
Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno
-
Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; część trzonu kamiennego krzyża z fragmentem rytu korda -
Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; fragment kamiennego krzyża z rytem sztychu i głowni miecza lub korda -
Brochocin, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno
-
Modlikowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż z rytem korda (ew. miecza)
-
Modlikowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż kamienny z rytem kuszy
-
Uniejowice, pow. złotoryjski, gm. Zagrodno; krzyż kamienny z rytem kuszy; otwory w ramionach i po bokach głowy -
Brennik, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja
-
Jerzmanice-Zdrój, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; fragment kamiennego krzyża w murze, data 1763
-
Wilków, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; krzyż kamienny z rytem miecza
-
Prusice, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja
-
Rokitnica, pow. złotoryjski, gm. Złotoryja; kamienny krzyż z trudnym do zidentyfikowania rytem (miecz?)
-
Złotoryja; krzyż kamienny; ryt miecza?
-
Nowoszów, pow. żagański, gm. Iłowa; krzyż w głębokim lesie; według wątpliwego przekazu upamiętnia śmierć niejakiego Samuela Weise lub Wenzela, który miał w tym miejsca zginąć 16 listopada 1768 r. (ryt S V 1768 16 Novemb.); opowiadana była też legenda o czarowniku, który chciał w tym miejscu zwołać wszystkie żmije z całej puszczy i zaczarować je, lecz popełnił jakiś błąd w sztuce i te go zagryzły. -
Niegosławice, pow. żagański
-
Długie, pow. żagański, gm. Szprotawa; kamienny krzyż wstawiony w wewnętrzną część muru otaczającego teren wokół ruin średniowiecznego kościoła św. Jakuba; dołki pokutne? -
Szprotawa, pow. żagański; kamienny krzyż odnaleziony w 2021 r. w Henrykowie pod Szprotawą
-
Szprotawa (Małe Puszczykowo), pow. żagański; kamienny krzyż z rytem sztyletu (ew. miecza)
-
Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; regionalista H. Jentsch wiązał w 1898 r. te krzyże z wydarzeniem z 1418 r. opierając się na pisanym przekazie, że w tym roku niejaki Nickel Falkenhayn, zwany Trappe, zamordował dwóch miejscowych wieśniaków. Nie ma żadnych przesłanek uwiarygadniających taką tezę. Istnieje też podanie, które mówi, że w miejscu tym zginęło dwóch rycerzy. -
Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; krzyż z lewej na poprzednim zdjęciu
-
Lutynka, pow. żagański, gm. Wymiarki; krzyż z prawej na poprzednim zdjęciu; data 1418 została wyryta wtórnie, prawdopodobnie w związku z pojawieniem się w 1898 r. wcześniej przedstawionej "hipotezy". -
Witoszyn Dolny, pow. żagański, gm. Wymiarki; kamienny krzyż, który według tradycji stoi w miejscu gdzie przewrócił się z koniem, w lipcu 1472 r., książę żagański Jan II (Szalony), w czasie konnej jazdy do Przewozu, gdzie umierał śmiercią głodową uwięziony w wieży przez Jana jego brat, książę Baltazar. -
Dzietrzychowice, pow. żagański, gm. Żagań; kamienny krzyż koło muru cmentarza kościelnego
-
Rudawica, pow. żagański, gm. Żagań; krzyż wmurowany w zewnętrzną ścianę prezbiterium kościoła; według podania krzyż upamiętnia zamordowanie miejscowego proboszcza, w czasach wojen szwedzkich -
Stara Kopernia, pow. żagański, gm. Żagań
-
Stara Kopernia, pow. żagański, gm. Żagań
-
Stary Żagań, pow. żagański, gm. Żagań; cztery kamienne krzyże w murze cmentarza kościelnego -
Stary Żagań, pow. żagański, gm. Żagań; dwa pierwsze od lewej z czterech krzyży w murze cmentarza kościelnego -
Żagań; kamienny krzyż w murze przy ul. Cmentarnej
-
Koło, pow. żarski, gm. Brody; granitowy krzyż z rytami miecza z obu stron
-
Jasień, pow. żarski; granitowy krzyż z 1813 r. związany prawdopodobnie z pochówkiem żołnierza armii carskiej
-
Roztoki, pow. żarski, gm. Jasień. Jedna z legend mówi, że krzyż upamiętnia śmierć dziewczyny z Roztok zabitej przez młodzieńca z Biedrzychowic, którego zaloty odrzuciła. Inny przekaz wskazuje na upamiętnienie zabójstwa przez mieszkańców wsi francuskiego oficera napastującego młodą dziewczynę. -
Lubsko, pow. żarski. Fragmenty krzyża wstawione w murek otaczający cmentarz kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. Pierwotnie krzyż stał w Strzegowie w pow. krośnieńskim. Być może to krzyż nagrobny francuskiego oficera lub trzech oficerów armii napoleońskiej zastrzelonych w 1813 r. -
Żory, krzyż kamienny
-
Żory Rogoźna
-
![Pasikurowice, pow. wrocławski, gm. Długołęka; kamienny krzyż w formie krzyża św. Antoniego; być może Donnerkreuz (krzyż burzowy, krzyż gradowy)[2]](/Plik:Pasikurowice.jpg)
Krzyże zaginione
-
Jelenia Góra Sobieszów; kamienny krzyż zaginiony przed 1923 r. przed ogrodzeniem budynku powyżej kościoła
-
Mniszków, pow. karkonoski, gm. Janowice Wielkie (ew. Rędziny); kamienny krzyż z rytem topora; zaginął w 1997 r.
-
Wolibórz, pow kłodzki, gm. Nowa Ruda; fot. z 1937 r.; krzyż zaginął w latach 90. XX w. -
Pełcznica, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie
-
-
-
-
Braszowice, pow. ząbkowicki, gm. Ząbkowice śląskie; piaskowcowy krzyż przy drodze do Potworowa, niedaleko młyna Staudenmühle (młyn był położony między Brzeźnicą i Grochową oraz leśniczówką; staw młyński był przy przy zbiegu dróg z Grochowej, Brzeźnicy i Braszowa); inskrypcja na krzyżu odczytywana w 1923 i 1939 r. we fragmencie, ale da się z niej odcyfrować treść: Roku 1675, 15 grudnia... tutaj został zabity Tob... Kopper..., świadczy, że był to krzyż upamiętniający zabójstwo.
Kamienne krzyże w Polsce poza Śląskiem
-
-
-
-
-
-
-
Żurawce, tomaszowski, lubelskie; krzyż kamienny z rytem krzyżyka
-
-
-
-
-
-
Poczopek, sokólski, podlaskie; współczesna kopia krzyża z Knyszewicz
-
Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie; dwa kamienne krzyże prawdopodobnie nagrobne; podczas badań archeologicznych znaleziono pod nimi kości ludzkie -
Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie; krzyż pierwszy
-
Żerniki, jędrzejowski, świętokrzyskie: krzyż drugi
-
Konin, wielkopolskie; kościół św. Bartłomieja
Inne
-
-
"Kamienna baba" na cmentarzu kościelnym w Bukowicach, pow. bialski; ryt głowy (czaszki) i trzy prawie już niewidoczne krzyżyki; prawdopodobnie nagrobek
-
Nowizna, pow. dzierżoniowski; współczesny kamienny krzyż w parku przypałacowym. Krzyż ma nawiązywać formą do krzyży pokutnych. Problem w tym, że krzyże pokutne nie miały swojej specyficznej formy i nie różniły sie od krzyży stawianych z innych niż umowa ugodowa powodów. -
Owiesno, pow. dzierżoniowski
-
Piława Dolna, dzierżoniowski; kamienny krzyż w szczycie kościoła
-
Pogwizdów, pow. jaworski; pomnik 800-lecia wsi. Kamienny krzyż nawiązuje do jej cysterskiej przeszłości i do zwyczaju stawiania krzyży pokutnych w wyniku umów ugodowych -
Bukowiec, pow. karkonoski; kamień z rytem krzyża
-
Janowice Wielkie, pow. karkonoski. Kamienny krzyż w szczycie Kościoła. Na fali "pokutności" określany nieraz bezpodstawnie jako krzyż pokutny (krzyż pojednania). -
Spalona, pow. legnicki; krzyż kamienny w szczycie kościoła
-
-
Dłużec, pow. lwówecki; słupek graniczny
-
Nowy Świętów, pow. nyski, gm. Głuchołazy; kamienny krzyż w murze cmentarza kościelnego
-
Hajduki Nyskie, pow. nyski, gm. Nysa; kamienny krzyż na zewnętrznej ścianie kościoła św. Jerzego
-
Niwnica pow. nyski, gm. Nysa; kapliczka (marter) opisywana lokalnie jako pokutna w znaczeniu wypaczającym definicję takich obiektów związanych z umowami ugodowymi -
Niwnica, pow. nyski, gm. Nysa; kapliczka opisywana lokalnie jako pokutna w znaczeniu wypaczającym definicję takich obiektów związanych z umowami ugodowymi -
Ługi, pow. nowosolski; krzyż w szczycie kościoła bezpodstawnie kwalifikowany nieraz jako krzyż pokutny -
Nowolesie (Zimnodół, Zimne Doły), pow. strzeliński, gm. Strzelin; kamienny krzyż pamiątkowy z datą 4 maja 1868; w jednym z artykułów Andrzeja Scheera bezmyślnie nazwany "najmłodszym krzyżem pokutnym" i pod taką nazwą pojawia nieraz się nadal -
Udanin, pow. średzki; krzyż w wieży kościoła św. Urszuli
-
Wiry, pow. świdnicki, gm. Marcinowice; kamienny krzyż w szczycie kościoła; takie krzyże też kiedyś wpadły w "obłęd pokutności".
-
Modliszów, pow. świdnicki, gm. Świdnica; 3 kamienne krzyże w szczytach kościoła św. Bartłomieja, nazywane nieraz bez uzasadnienia krzyżami pokutnymi -
Turów, pow. wrocławski; kamienny krzyż w szczycie kościoła
-
Zielona Góra Jeleniów; krzyż upamiętniający zabójstwo rabunkowe kuśnierza Johanna Gotloba Müllera 23 marca 1863 r. -
Czaple, pow. złotoryjski; kamień pamiątkowy z inskrypcją
-
Nowy Kościół, pow. złotoryjski; kamień z rytem topora w bramie wejściowej (od wewnątrz) na cmentarz kościelny przy ruinach kościoła Najświętszej Marii Panny -
Świerzawa, pow. złotoryjski; kamień z rytem krzyża
-
Wilków, pow. złotoryjski; dwa kamienne krzyże z 1989 r. wykute jako "pokutne" za grzechy parafian.
-
Lubanice, pow. żarski. Dwa krzyże w szczycie kościoła; legenda o człowieku, który za młodu popełnił zbrodnię, za co został ukarany śmiercią wszystkich jego jedenaściorga dzieci. Postanowił wybudować kościół z dwoma krzyżami, po czym urodziło mu się dwunaste dziecko, które żyło długo i cieszyło się zdrowiem. -
Lubanice, pow. żarski
-
Kamień z rytem koła w pobliżu Otročiněves w kraju środkowoczeskim. Być może "mýtný kámen", czyli kamień oznaczający miejsce poboru myta, może graniczny. Może to być też "kolomazný kámen". Kolomaz (kołomaź) to smar do kół i osi drewnianych wozów. Podczas produkcji węgla drzewnego w mielerzach pozyskiwano jako produkt uboczny dziegieć – kolomaz. Być może kamień był używany do tych celów lub oznaczał miejsce nazywane Kolomazna, czyli miejsce produkcji kołomazi.
Płyty nagrobne
-
Janków, pow. oławski; kamienna płyta z rytem krzyża
-
Piskorzów, pow. oławski; kamienna płyta z rytem krzyża
-
Sobocisko, pow. oławski; kamienna płyta z rytami krzyży
-
-
Jordanów Śląski, pow. wrocławski; kamienna płyta nagrobna z rytem krzyża
-
Turów, pow. wrocławski; kamienna płyta nagrobna z rytem krzyża
-
Wierzbice, pow. wrocławski; średniowieczna płyta nagrobna z rytem krzyża
Przykładowe poza Polską
-
Raspenava, kraj liberecki, Czechy; ryt miecza i dwa krzyżyki; legenda: tutaj podczas pojedynku dwóch oficerów obaj przeciwnicy zginęli. -
Raspenava, kraj liberecki, Czechy; legenda: ojciec przypadkowo zastrzelił swoje dziecko, biorąc je w ciemności za gęś sąsiada. -
Žandov, kraj liberecki. Ludowy przekaz wiąże ten krzyż z wydarzeniami wojny trzydziestoletniej. Być może to o wiele starszy krzyż wyznaczający granicę okręgu sądowego jakiegoś władztwa terytorialnego (klasztornego) lub miejsce sądu. Tak należałoby interpretować ryt czyli krzyż konsekracyjny otoczony przez cztery krzyże.
-
Draženov, kraj pilzneński. Z krzyżem wiążą się dwie legendy. Pierwsza, dotycząca jego fundacji, mówi, że w nieokreślonych, dawnych czasach pasterz przepędzał swoje stado przez łąkę należącą do właściciela Rejkovic (przysiółka Drażenowa, w pobliżu stawu). Gdy właściciel to zobaczył, tak się rozgniewał, że zastrzelił pasterza. Na pamiątkę tego morderstwa postawiono tam kamienny krzyż. Druga legenda dotyczy już samego krzyża. Głosi ona, że pewien żołnierz uszkodził bezmyślnie lewe ramię krzyża, za co spotkała go okrutna kara – został wleczony na śmierć przez rozpędzonego konia. Historia ta wskazuje, że krzyż wzniesiony na pamiątkę morderstwa cieszył się wśród miejscowej ludności wielkim szacunkiem, a każdemu, kto odważyłby się go celowo zbezcześcić, groziła surowa kara. -
Poběžovice, kraj pilzneński. Kamienny krzyż z płaskorzeźbą Ukrzyżowanego i prawdopodobnie Matki Boskiej. -
Tetin, kraj środkowoczeski, Czechy. Kamienny krzyż w murze dziedzińca średniowiecznego kościoła św. Katarzyny. Pierwotnie był to element architektoniczny w szczycie kościoła, skąd został usunięty w 1929 roku i wmurowany w aktualne miejsce. -
-
-
-
-
Norymberga Kettlersiedlung, Frankonia; Schneiderscher (krzyż krawca); na krzyżu widoczny jest ryt nożyc; być może upamiętnia śmierć krawca -
Norymberga Krottenbach, Frankonia; ryty lemiesza i kołnierza pługa; krzyż związany ze śmiercią rolnika albo może tzw. Wetterkreuz, czyli krzyż chroniący pola przed anomaliami pogodowymi -
Heckenbach, Nadrenia-Palatynat
-
Heckenbach, Nadrenia-Palatynat
-
Neuenbürg koło Enz, Badenia-Wirtembergia
-
Reichholzheim, Badenia-Wirtembergia; 14 kamiennych krzyży w murze oporowym przy drodze i kapliczka z 1722 r.
-
Reichholzheim, Badenia-Wirtembergia; 14 kamiennych krzyży w murze oporowym przy drodze i kapliczka z 1722 r.
-
Krzyż prządki; Zavelstein, Badenia-Wirtembergia
-
Płyta nagrobna prządki; Kentheim, Badenia-Wirtembergia -
Krzyż nagrobny z rytem ryby; Oberbreisig (Bad Breisig), Nadrenia-Palatynat
-
Krzyż nagrobny bednarza, XVI w.; Linz nad Renem, Nadrenia-Palatynat
-
Wachenheim an der Weinstraße, Nadrenia-Palatynat; krzyż burzowy, pogodowy (Wetterkreuz); wzniesiony w 1513 roku przez winiarzy miał chronić przed nadciągającymi burzami i gradem. -
Jeßnitz pod Budziszynem, Saksonia; kamień upamiętniający dzieciobójstwo w 1699 r.
-
Wapienne krzyże na cmentarzu klasztoru Pirita (Tallin, Estonia) - XV-XVIII w.
Kamienne krzyże w Niemczech, Czechach czy Polsce uważane są za tzw. krzyże pokutne, czy też krzyże pojednania. Właściwie określenia krzyż kamienny i krzyż pokutny (krzyż pojednania) stały się w całkowicie nieuprawniony sposób synonimami.
- Zobacz artykuł krzyż pokutny
Przypisy
- ↑ Skrajną niekompetencją i wręcz brakiem sensu grzeszą np. niektóre wpisy w rejestrach zabytków. Przykładowo: "Pratulin: cmentarz unicki, z krzyżem pokutnym, 1 poł. XIX, nr rej.: A/762 z 14.05.1998". Chodzi tu o krzyż kamienny na grobie męczenników unickich zastrzelonych w 1874 r. przez wojsko rosyjskie.
- ↑ Paul Kutzer, Steinkreuze in Schlesien, Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur, Bd 7, H1, 1913, s. 9-15.
