Tron Łaski z 1677 r. w Lesicy

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Ten artykuł jest w trakcie tworzenia i może przejściowo zawierać niepełne, niezweryfikowane lub błędne informacje.

Lesica (Freiwalde) to wyludniona wieś w gminie Międzylesie w powiecie kłodzkim. Jest położona na pograniczu polsko-czeskim w Dolinie Dzikiej Orlicy, w południowej części Gór Bystrzyckich. Powstała w II poł. XVI w. miejscowość zaczęła podupadać w połowie XIX w. (było tu wówczas 95 budynków, kościół, szkoła katolicka, gorzelnia, młyn wodny, 27 warsztatów tkackich i wolne sołectwo) z powodu upadku chałupniczego tkactwa po rewolucji przemysłowej. Walory krajobrazowe dawały Lesicy możliwość rozwoju turystyki ale od lat 20. XX w. wieś zaczęła się powoli wyludniać. Po II wojnie światowej zasiedlono miejscowość tylko w części ze względu na bliskość granicy (istniała strażnica WOP). Niestety liczba mieszkańców malała i w 2010 r. było ich ok 40. Z dawnych czasów pozostało na terenie wsi kilka wolnostojących figur. Część z nich, ze względu na opuszczanie wielu zabudowań, z których niektóre całkiem zniknęły, znajduje się teraz na odludziu.

Jednym z ciekawszych i najstarszym pomnikiem jest Trójca Święta w typie Tronu Łaski z 1677 r. Jest to też najstarszy pomnik Trójcy Świętej w byłym hrabstwie kłodzkim i na całym Śląsku. Należy jednak pamiętać, że w czasie jego powstania hrabstwo kłodzkie nie leżało na Śląsku lecz było integralną częścią Czech[U 1] Śląsk natomiast był odrębną prowincją należącą do królestwa Czech. Bezpośrednią przynależnością do Czech należy też tłumaczyć powstanie omawianej figury gdyż Tron Łaski to bardzo dla Czech

Warsztat ten wypracował bardzo specyficzną formułę rzeźbiarską, o pozbawionym wolumenu, płaskim, graficznym charakterze. Twórczość „warsztatu lesickiego” ma swe źródła w prowincjonalnej tradycji rzemieślniczej i czerpie inspiracje formalne za pośrednictwem grafiki, przy czym niewysoki poziom umiejętności rzeźbiarskich wskazuje na miejscowe, kamieniarskie raczej niż rzeźbiarskie wykształcenie mistrza i jego pomocników. Te uwarunkowania nie pozwoliły „warsztatowi lesickiemu” na w miarę szeroką adaptację współczesnej, w pełni barokowej formuły stylowej.

50°9'28"N 16°37'3,76"E 50°09'28.0"N 16°37'03.0"E

Uwagi

  1. ↑ Puryści geografii historycznej do dziś kwestionują śląskość powiatu kłodzkiego, który praktycznie obejmuje swoimi granicami dawne hrabstwo kłodzkie. Jednak ze względu na administracyjną przynależność regionu do Śląska od połowy XVVIII w., należy uznać, że to wystarczający czas aby rejon kłodzka stał się Śląskiem, a konkretnie Dolnym Śląskiem. To przecież podziały administracyjne są w długim okresie jednym z głównych czynników kształtującym regiony geograficzno-historyczne i ich granice.

Cytaty

Baruchsen str 71 ogólnie

Kolumny Trójcy Świętej (zdjęcia 14-18) są mniej liczne na Śląsku niż kolumny maryjne. Ich budowa była finansowana przez Bractwo Świętej Trójcy, które zostało powołane do życia przez opata klasztoru w Henrykowie Henryka III w 1696 (przypis Stenzel,Versuch einer Geschichte des vormaligen Frstl.Cisterzienserstiftes Heinrichau, 1846, S. 210 ff.).

Istniejące śląskie pomniki, podobnie jak austriackie można podzielić ze względu na styl na dwie grupy. Prekursorem barokowej kolumny Trójcy Świętej, Kolumny Trójcy par excellence, są zabytki mające w zwieńczeniu Tron Łaski (przypis 2 s. S. 153 ff. und S. 166 NN. 13, 15, 16. - nie wiem do czego się odnosi to s. może to pierwszego przypisu ale chyba nie, nie mam tej pozycji ale jest raczej o cystersach). Ten motyw kompozycyjny był odwieczny i określony przez sam temat; grupowanie odbywa się zgodnie z prawem symetrii; postawa Boga Ojca, który chwyta rozpostartymi ramionami krzyż, jest sztywna i nie pozwala na odmiany; prosta belka krzyża potęguje obraz martwoty (statyczności). Chociaż bogate pomniki Tron Łaski we wsiach pojawiają się daleko w w XVIII, stanową jednak tylko przejaw starej trwającej tradycji. Dobierają tylko kilka zewnętrznych cech stylu epoki: zmieniony stosunek proporcji, motyw architektoniczny cokołu, ozdoby (ornament) na cokole (podstawie) i inne podobne. O dawnym charakterze tej grupy świadczy, że w pierwszym z zebranych przykładów tutaj, Tron Łaski w Lesicy z 1677 r., jego architektoniczna podpora przyjmuje formę kapliczki.

Barokowa wyobraźnia rozwinęła tylko współczesną formę „właściwych” kolumn Trójcy Świętej dźwigających w zwieńczeniu grupę trzech osób boskich.

Pierwsze z tej grupy (przypis: s S. 139 ff.- nie wiem do jakiej pozycji się odnosi) kolumn znane są ze Świdnicy (1693) i Nowogrodźca (1694). Najpóźniejszy jest pomnik z Lesicy z 1780 r.

Bibliografia

  • Adamczewska Agnieszka. Die Dreifaltigkeitssäulen in Schlesien. W: Studien zur europäischen Barock- und Rokokoskulptur. K. Kalinowski red. Poznań 1985, s. 278.
  • Baruchsen, Lydia. Die schlesische Mariensäule. Ursprung, Wesen und Beziehungen zu verwandten Denkmalgruppen. Breslau: 1931, s. 71, 153, 165, 166.
  • Gałowski, Marek, Lesica - skradziona figurka. bystrzyckie.info (18.09.2012)
  • Gałowski, Marek. "Skradziona figura z Lesicy odzyskana" W: bystrzyckie.info (12.12. 2012)
Źródło: „https://silesiacum.pl/w/index.php?title=Tron_Łaski_z_1677_r._w_Lesicy&oldid=6725”