Najstarszy pomnik Jana Nepomucena
Najstarszym pomnikiem św. Jana Nepomucena jest kamienna figura z 1682 roku, znajdująca się w miasteczku Poběžovice (dawniej Ronšperk, niem. Ronsperg) w kraju pilzneńskim, w powiecie Domažlice. Autorem rzeźby jest Johann Brokoff, który wykonał ją na podstawie swojego drewnianego modelu stworzonego według bozzetta z 1681 roku autorstwa Mathiasa Rauchmillera. Ta sama drewniana rzeźba posłużyła jako wzór dla odlanego przez Hieronima Heroldta w Norymberdze pomnika z brązu, ustawionego w 1683 roku na Moście Karola w Pradze – to z kolei najsłynniejszy pomnik Jana Nepomucena, który stał się pierwowzorem dla niezliczonych późniejszych przedstawień świętego.
Statua św. Jana Nepomucena stoi pośrodku historycznej strefy miasta, na placu Míru, pomiędzy prezbiterium kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny a zabytkową barokową plebanią. Naturalnej wielkości posąg świętego wykonany jest z piaskowca i granitu i ustawiony jest na cokole o wysokości około dwóch metrów.
Model z gliny (terakoty) autorstwa Mathiasa Rauchmillera znajduje się obecnie w kolekcji Galerii Narodowej w Pradze. Bozzetto zostało wykonane z okazji zbliżającej się rzekomej 300. rocznicy męczeństwa Jana Nepomucena. Było to zamówienie Matthiasa Gottfrieda Wunschwitza, cesarskiego dyplomaty i urzędnika, który przygotowywał uczczenie okrągłej rocznicy śmierci praskiego kanonika w 1683 r.[1] wystawieniem pomnika na Moście Karola w Pradze. Wunschwitz był propagatorem kultu Jana z Pomuka. Twierdził że ten ocalił go cudownie z tureckiej niewoli. Niewielka gliniana rzeźba (wysokość 41 cm) ukształtowała typ wizerunku św. Jana Nepomucena jako brodatego księdza-kanonika z biretem na głowie, ubranego w sutannę, rokietę i narzucony na ramiona futrzany płaszcz chórowy. Wiedeński rzeźbiarz subtelnie podkreślił kontrast między delikatnością i szczupłością postaci a duchową siłą wyrażoną w pochylonej na bok głowie męczennika, obejmującego lewą ręką krucyfiks – jakby w geście ochrony zmarłego Zbawiciela. To właśnie ten typ figury św. Jana Nepomucena stał się wzorcem, powtarzanym później w niekończącej się serii przedstawień. Bozzetto do pomnika Jana Nepomucena, podobnie jak drewniany model Brokoffa, pozostało w rodzinie Wunschwitzów, stając się obiektem kultu. Wnuk Matthiasa, Jan Antonín, po 1741 roku zamówił dla figurki złoconą i zdobioną płaskorzeźbami szkatułkę, na której widniał również herb Wunschwitzów. Pełniła ona funkcję ołtarza podróżnego.
| Autor: Michał Zalewski |
Galeria
-
Bozzetto do pomnika Jana Nepomucena; Mathias Rauchmiller 1681 r. -
Poběžovice, kraj pilzneński. Najstarszy pomnik Jana Nepomucena. Kamienna rzeźba z 1682 r. -
Poběžovice; pomnik Jana Nepomucena
-
Poběžovice; piaskowcowa figura św. Jana Nepomucna z 1682 r. -
Poběžovice
-
Matthias Gottfried Wunschwitz (1632-1695)
-
Jan Nepomucen na Moście Karola w Pradze, 1683 (fot. lata 80. XIX w.) -
Jan Nepomucen na moście Karola
-
Jan Nepomucen na moście Karola
Przypisy
- ↑ Dziekan kapituły praskiej Jan z Krumlowa w 1483 r. błędnie odnotował 100. rocznicę śmierci Jana Nepomucena. Pomyłka ta długo powodowała zamieszanie w biografii świętego, a nawet stała się przyczyną teorii o istnieniu dwóch Janów, którzy utonęli w Wełtawie. Jednego z Pomuka, drugiego z Nepomuka.
