Kamienny krzyż w Groblicach pow. wrocławski
Kamienny krzyż przy polnej drodze koło Groblic (niem. Grebelwitz) w gm. Siechnice, w pow. wrocławskim. Stoi w odległości ok. 150 m od szosy z Wrocławia do Oławy i ok. 900 m od pierwszych zabudowań wsi (51°00'04.4"N 17°11'24.5"E). W praktyce to boczna droga gruntowa od szosy do wsi Janowice i krzyż znajduje się ok. 200 m od jej zabudowań. Przebiega przy nim granica pól obu wsi, będąca jednocześnie granicą sąsiednich gmin Siechnice i Oława oraz powiatów wrocławskiego i oławskiego.
Oczywiście krzyż, pozbawiony w nieokreślonym czasie ramion, zawłaszczyli twórcy legend o krzyżach pokutnych. W rzeczywistości nie wiemy z całą pewnością, jakie jest jego pochodzenie, ale o wiele bardziej prawdopodobne jest, że to krzyż graniczny. Na XVIII-wiecznej mapie Ludwiga Wilhelma von Reglera jest zaznaczony krzyż graniczny koło Groblic[1]. Trudno zidentyfikować, czy to ten sam krzyż, ale sytuacja wskazuje, że granica pól była w okolicy tak oznaczana, więc bardzo możliwe, że i opisywany krzyż to krzyż graniczny. Granice pomiędzy polami wsi są bardzo trwałe, pomimo zmian własnościowych. Hipotezę tę uprawdopodabnia też to, że mieli tu swoje dobra joannici, którzy kamiennymi krzyżami oznaczali granice swoich włości[2] [3]. Tworzące malowniczą grupę 3 krzyże koło niedalekiego Jaksina to też graniczne krzyże joannitów.
25 maja 1486 roku do Groblic dotarł zmierzający do Wrocławia, by odebrać hołd śląskich książąt i miast, król Maciej Korwin. Jego świta składała się z licznej wojskowej eskorty, towarzyszących mu węgierskich magnatów i prałatów, sprzyjających mu czeskich możnowładców, posłów cesarza oraz dołączających po drodze śląskich książąt i rycerzy. Wrocławski kronikarz Peter Eschenloer obliczył, że orszak wkraczający następnego dnia do miasta liczył 5000 osób. Liczba ta jest z pewnością przesadzona, ale dobrze oddaje wrażenie, jakie odnieśli mieszkańcy.
Ciekawy jest powód zatrzymania się i noclegu w okolicach Groblic. Astrolog dworski oświeconego króla-humanisty uznał bowiem ten dzień za niepomyślny na uroczysty wjazd do Wrocławia. Niewielka wieś nie była w stanie pomieścić takiej masy ludzi, więc większość musiała biwakować pod gołym niebem. Zdarzenie wywołało w innych krajach plotki, jakoby słynący z oporu wobec króla Jerzego z Podiebradów wrocławianie nie chcieli wpuścić także tego króla do miasta. Oczywiście to tylko plotka, bo Wrocław oczekiwał Korwina z radością i nadzieją.
Nietypowe i wysokiej rangi wydarzenie, które rozegrało się we wsi, mogło być impulsem do jego upamiętnienia krzyżem. To jednak tylko hipoteza, której prawdopodobnie nie da się już zweryfikować. Trzema kamiennymi krzyżami upamiętniono być może spotkanie trzech królów — Kazimierza IV Jagiellończyka, Władysława II Jagiellończyka i właśnie Macieja Korwina — w Muchoborze w 1474 roku. Tak przynajmniej podaje najczęstszy przekaz historyczny.
Krzyż został 5 grudnia 1999 r. wyprostowany[4], a w 2016 r. został o metr przesunięty w kierunku wschodnim[5]. Wymagała tego naprawa polnej drogi.
| Wymiary (cm) | Wysokość | Szerokość | Grubość | Wiek | Materiał | Forma | Inskrypcja | Miejsce | Współrzędne | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hellmich, 1923[6] | 192 | 40 | 15 | granit | brak | In situ? | 50°32'10.4"N 16°36'12.8"E | Całkowita długość krzyża to 277 cm[7] | ||
| Wojtucki, Zobniów, 2017[7] | 205 | 104 | 14 |
-
Monolitowy krzyż kamienny w Groblicach, błędnie identyfikowany jako krzyż pokutny (krzyż pojednania)
-
Monolitowy krzyż kamienny w Groblicach, błędnie uważany za krzyż pojednania (krzyż pokutny)
-
Kamienny krzyż graniczny, błędnie identyfikowany jako krzyż pokutny (krzyż pojednania), Groblice pow. wrocławski
Przypisy
- ↑ Wojtucki Daniel. Zobniów Stanisław. Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej. Wrocław: Atut, 2017, s. 125.
- ↑ Über die steineren Kreuz. Schlesische Provinzialblätter. BD. 107, 1838, s. 321-324.
- ↑ Heś Robert. Kamienne krzyże z okolic Strzelina i Oławy znakami granicznymi joannitów?. Pomniki Dawnego Prawa. 2009, 6, s. 24-35.
- ↑ Paternoga Marcin, Wojtucki Daniel. Prace konserwatorskie krzyży kamiennych w okolicach Wrocławia przeprowadzone w latach 1999-2001. Pomniki Dawnego Prawa. 2009 czerwiec, z.6, s. 54-73.
- ↑ Przesunięty kamienny krzyż w Groblicach. Pomniki Dawnego Prawa. 2016 grudzień,, z. 36, s. 46-47
- ↑ Hellmich Max. Steinerne Zeugen des mittelalterlichen Rechts in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtstiche. Liegnitz: 1923, s. 25.
- ↑ 7,0 7,1 Wojtucki Daniel. Zobniów Stanisław. Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej. Wrocław: Atut, 2017, s. 463.
