Figura św. Jana Nepomucena w Gryżowie

Z Silesiacum
Wersja z dnia 13:24, 3 maj 2025 autorstwa Michał Zalewski (dyskusja | edycje)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Święty Jan Nepomucen przy kościele w Gryżowie (gm. Korfantów, pow. nyski). Figurę ufundowali w 1725 r. małżonkowie Fryderyk Sebastian von Ganser i Anna Teresa z domu von Hundt, co da się ustalić na podstawie inskrypcji, chronostychu i herbów, jednak nie spotkałem nigdzie odczytu tych danych.


W górnej części tablicy inskrypcja - nazwiska fundatorów, przedzielone krzywą linią: Frideric Sebastiani de Ganser | Anna Theresia Nata de Hn(n)d - brakujące litery, kreska nad N w nazwisku Anny sugeruje podwojenie tych liter, ta sama "technika" pojawia się na dole pod chronostychem, w wyrazie an(n)o.

Chronostych brzmi:

Sancto Ioanni a Nepomuk Insigni honoris patrono venerationis ergo erigebant coniuges de Ganser. - Ku chwale świętego Jana z Nepomuka, niezwykle czcigodnego patrona, wystawili [ten pomnik] małżonkowie de Ganser. Data na podstawie powiększonych liter, będących jednocześnie cyframi rzymskimi, to 1725:

SanCto IoannI a NepoMVk InsIgnI honorIs patrono VeneratIonIs ergo erIgebant ConIVges De Ganser. C+I+I+M+V+I+I+I+I+V+I+I+I+C+I+V+D = 1725

Na dole: Anno 1725 (końcówka nieczytelna, ale domyślamy się jej na podstawie chronostychu), 16 (?) October. Roku 1725, 16 (?) października.

Nad tablicą dwa herby. Z prawej męża - rodzina Ganser, z lewej żony rodzina Hund (Hundt).

Ganserowie (Ganser, Gansser) pochodzili ze Szwabii. W Czechach pojawili się w XVI wieku, a na Śląsku w XVII wieku. Była to młoda szlachta z nadania (Briefadel, „szlachta listowa”). Cesarz Rudolf II nobilitował 12 września 1582 roku Piotra Gansera, skarbnika armii. Fundator pomnika, Fryderyk Sebastian von Ganser, był właścicielem Gryżowa (Greisau). Posiadał również dziedziczne wójtostwo miasteczka Windawa (pow. Jesionik w Czechach) z należącymi do jego uposażenia Zwanowicami (Schwandorf) w gminie Otmuchów. Miał tytuł radcy księstwa nyskiego. 3 sierpnia 1727 roku został podniesiony do czeskiego stanu rycerskiego z predykatem von Greisau (Fryderyk Sebastian Ritter von Ganser und Greisau). Na nim wygasła linia rodu.

Hundtowie (Hundt, Hund, Hunt) to z kolei stary ród, który przybył na Śląsk prawdopodobnie z Frankonii lub Szwabii. Pojawiają się w dokumentach książąt ziębickich w 1346 roku. W 1363 roku Hundtowie weszli w posiadanie Starego Grodkowa (Alt Grottkau) i przyjęli predykat von Alt-Grottkau. W 1410 roku Nickel i Heyncze Hund ze Starego Grodkowa (Alt Grottkau) brali udział w bitwie pod Grunwaldem po stronie krzyżackiej. Ojcem Anny Teresy był Franciszek Fryderyk (Franz Friedrich), właściciel Wójtca (Woitz) i Kozielna (Kosel) w księstwie nyskim. Podobnie jak jego ojciec, był radcą księstwa nyskiego i starostą biskupim zamku Jánský Vrch (Johannisburg) w Javorniku (Jauemigk) oraz Frydberka (Friedeberg). Żonaty z Jadwigą, siostrą Kaspra Henryka barona von Rotenberg, miał siedmioro dzieci. Sam został podniesiony do czeskiego stanu wyższej szlachty (český stav, panstvo, Domini, barones, magnates) w 1726 roku. Anna Teresa Józefa była najstarsza. Wyszła za Fryderyka Gansera w 1717 roku.