Kolumny Trójcy Świętej w hrabstwie kłodzkim i na Śląsku

Ten artykuł jest w fazie tworzenia

Kolumny Trójcy Świętej to zjawisko artystyczne i kulturowe charakterystyczne dla XVII i XVIII wieku wynikające ze specyfiki historycznej, ideologicznej i artystycznej okresu. Są elementem szerszego ówczesnego zjawiska, a mianowicie rozwoju wotywnych rzeźb wolnostojących o określonym wydźwięku religijnym. Rzeźba w tej formie pojawia się niezwykle licznie na rozległym obszarze jako wyraz specyficznej barokowej pobożności. Poszczególne pomniki wykazują podobieństwa strukturalne i formalne, różnią się jednak pod względem ikonografii i funkcji. Oprócz kolumn Trójcy Świętej to głównie kolumny maryjne. Pojawiają się też pomniki ku czci innych świętych, których kult był w okresie baroku szczególnie żywy.

Taki rodzaj wolno stojących rzeźb o charakterze kultowym zaczynał wykształcać się jako niezależny akcent w dziedzinie urbanistyki i krajobrazu około połowy XVII w. Proces był powiązany z kontrreformacją, która wówczas nabierała rozpędu.

Kolumny Trójcy świętej nie są specyficzne dla Śląska w okresie 1677-1800, ale występują w jeszcze większym nasileniu w Austrii, południowych Niemczech, Węgrzech, w Czechach i na Morawach, czyli tam gdzie panowali Habsburgowie. Śląskie kolumny wykazują pewne cechy specyficzne, ale jak z wszystkich wymienionych prowincji, z zastrzeżeniem Tronów Łaski, mają odniesienie do wzorca, którym jest kolumna na placu Graben w Wiedniu. Ten powstały w latach 1687–1693 monumentalny (21 m) pomnik został ufundowany przez cesarza Leopolda I w podzięce Bogu za zakończenie zarazy (Pestsäule, kolumna morowa) . Szalejąca w 1679 r. po Europie epidemia dżumy miała zabić w samym Wiedniu około 100 tys. osób. Wiedeńska statua stała się punktem odniesienia dla innych w monarchii Habsburgów. Nawiązywały do niej formą, programami ikonograficznymi, jak też przyczynami fundacji.

La Gloria

Hrabstwo kłodzkie

Tron Łaski

Lesica, pow. kłodzki; Tron Łaski z 1677 (fot. 2011)
Zwieńczenie figury z 1677 r. w Lesicy (fot. 2001)
Mielnik, pow. kłodzki; kolumna Trójcy Świętej, I poł. XVIII w.
Zwieńczenie kolumny w Mielniku
Zwieńczenie kolumny w Gorzanowie pow. kłodzki
Tron Łaski, II poł. XVIII w.; Goworów pow. kłodzki (fot. 2014)

Trójca Święta w Chwale

Kolumna Trójcy Świętej w Kłodzku (1709)
Trójca Święta na kolumnie w Kłodzku (1709)
Kolumna Trójcy Świętej w Bystrzycy Kłodzkiej (1736)
Trójca Święta na kolumnie w Bystrzycy Kłodzkiej (1736)
Koronacja Matki Boskiej; kolumna Trójcy Świętej w Lądku-Zdroju (1741)
Koronacja Matki Boskiej; Trójca Święta na kolumnie Lądku-Zdroju (1741)
Laskówka, pow. ząbkowicki
Laskówka, pow. ząbkowicki
Nietypowe przedstawienie Trójcy świętej na pomniku w Szalejowie Dolnym pow. kłodzki, I poł. XVIII w.