Wyścig kobiet o futro
Wyścig kobiet o futro (Bieg do słupa, Pelzrennen).
Jedna za zabaw ludowych cykliczne organizowana we Wrocławiu. Polegała na wyścigu kobiet do słupa, na którym znajdowały się nagrody. Na zwyciężczynię czekało futro (futrzany płaszcz). Wzmiankowana w początkach XVI w., ale prawdopodobnie bieg odbywał się już dużo wcześniej. Nie była to zabawa charakterystyczna wyłącznie dla Wrocławia ale znana była na Śląsku. Charakterystyczna raczej dla ludowej kultury niemieckiej i stamtąd przeniknęła do regionu wraz z ludźmi. We Wrocławiu ostatnie zawody odbyły się w 1686 r., a w okolicy w 1792. Nie poszły jednak wszędzie w zapomnienie bo wrocławska gazeta Der Breslauische Erzähler. apeluje w wydaniu z 4 sierpnia 1802 r. do całkowitego zaniechania, uznanych wówczas za haniebne zawodów, a Vollständige Topographie von Breslau jeszcze w 1840 r. wspomina, że gdzieniegdzie "ta niesmaczna i prymitywna rozrywka" pojawia się, o czym świadczą ogłoszenia o jej organizacji w gazetach.
Co tak oburzało światłych, postępowych przedstawicieli inteligencji wrocławskiej.
W pierwszą środę po Niedzieli Krzyżowej (5. niedziela po Wielkanocy - Rogate) na placu za bramą Świdnicką (obecny plac Kościuszki) odbywały się niegdyś wyścigi prostytutek, a w późniejszych czasach starych bab z biedoty miejskiej o futro. Koło strzelnicy miejskiej na wysokiej żerdzi z poprzeczką wieszano futrzany płaszcz damski, nad nim czapkę, na jednym ramieniu poprzeczki buciki i pończochy, na drugim zaś zarękawek i drumlę. W pewnej odległości stało 8—10 wybranych kobiet, które czasami ku większej uciesze gawiedzi miały nogi w workach. Na dany znak zaczynały one biec ku słupowi. Towarzyszył im błazen z kijem (Protschenmeister), powstrzymując je, przewracając i przeszkadzając im w różny sposób, aby zabawić w ten sposób przypatrujących się widzów. Pierwsza z kobiet, która dotarła do słupa, otrzymywała w nagrodę futro, ostatnia — drumlę, inne pozostałe części garderoby. W samym Wrocławiu ostatnie takie wyścigi odbyły się w r. 1686, a w najbliższej okolicy Wrocławia jeszcze w r. 1792. W niektórych okolicach Dolnego Śląska zwyczaj ten musiał się utrzymywać jeszcze dłużej, skoro w opisie z „Der Breslauische Erzähler“ z r. 1802 znajduje się apel o dążenie do całkowitego zniesienia tej niewybrednej zabawy. Wyścigi kobiet, zupełnie podobne do opisanych, urządzano podobno w Halle; poza tym wyścigi kobiet znane były w niemieckich zwyczajach ludowych przy różnych okazjach i stamtąd zapewne przybyły na Śląsk. Brak jest wiadomości o występowaniu podobnego zwyczaju na innych ziemiach polskich.
-
Bieg po futro (Der Breslauische Erzähler)
-
Bieg po futro (Vollständige Topographie von Breslau)
Literatura
- Endler F. G. Das alte Pelzrennen in Breslau. Der Breslauische Erzähler. Eine Wochenschrift. Breslau 1802, den 4ten September, nr 36.
- Kwaśniewski Krzysztof. Niektóre obrzędy ludowe dawnego Wrocławia. Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 1961, XVI/1, s. 54-64.
- Kwaśniewski Krzysztof. Legendy wrocławskie i dolnośląskie. Poznań: 2105, s. 129 i 130.
- Roland Gustav. Vollständige Topographie von Breslau. Breslau: 1840, s. 456-457.
- Wyścigi kobiet. W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: 2006, s. 1001 i 1002.
