Königlicher Mann

Königlicher Mann (królewski mąż, królewski lennik, królewski asesor) to w wypadku księstwa wrocławskiego asesor w sądzie dworskim (lennym). Był to sąd dla posiadaczy ziemskich na prawie lennym, czyli sąd lenników (sąd manów, Manngericht). Wywodził się z sądu nadwornego książąt wrocławskich czyli najwyższego sądu księstwa.

W czasach książęcych zasiadali w nim rycerze pod przewodnictwem księcia lub jego pełnomocnika. Po 1335 r., gdy księstwo stało się własnością królów czeskich, przewodniczył starosta księstwa. Asesorami byli nie tylko rycerze (szlachta) księstwa, ale również obywatele Wrocławia, posiadający nieruchomości ziemskie w weichbildach wrocławskim i średzkim (księstwo wrocławskie). Czterech Königliche Männer mieszczan wybierali rycerze, a czterech Königliche Männer rycerzy wybierali mieszczanie.

Sąd ten rozstrzygał w sprawach lenn i dóbr rycerskich. Do jego właściwości należały sprawy rycerzy (szlachty) księstwa, sprawy osób różnych stanów, sprawy pomiędzy mieszkańcami księstwa i osobami z zewnątrz, a także sprawy między komunami (np. miastami). Przed sądem manów stawał też król, zarówno jako powód, jak i pozwany, gdy miał sprawę w księstwie.

Man (od niem. Mann) to staropolska nazwa lennika. Maństwo to ziemia posiadana na prawie lennym lub też posiadanie tej ziemi. Słowem maństwo określano też powinności lennicze i samą zależność lenną. Własność lenna w Polsce, poza Śląskiem i księstwem siewierskim, była praktycznie nieznana, stąd nazwy te dotyczyły tych krajów. Polska szlachta, dzierżąca ziemię na prawie pełnej własności (alodium), miała wątpliwości co do pozycji lenników. "Siewierzanie bojarowie są i manowie biskupi, nie szlachta polska" — pisał w Liber generationis plebeanorum (Liber Chamorum) Walerian Nekanda Trepka.