Heraldyka jako nauka pomocnicza historii
Heraldyka jako nauka pomocnicza historii sztuki.
Luchs Hermann. Heraldik eine Hülfswissenschaft der Kunstgeschichte. w: Jahresbericht der höheren Töchterschule am Ritterplatz zu Breslau 1864. Breslau: 1864.
Herb króla Węgier i Czech Władysława (1490-1516)
Gdy w sierpniu 1862 roku miałem przyjemność pokazać Panu Profesorowi Dr. Hagenowi z Królewca artystyczne zabytki naszego miasta, odkryliśmy z niemałym zaskoczeniem w zabytkowych pomieszczeniach ratusza grupę rzemieślników, pracujących przy starych malowidłach sufitowych i ściennych. Ponieważ wyraźnie groziło niebezpieczeństwo, postanowiłem poczynić sobie notatki na temat tych malowideł już następnego dnia i zrobić ilustracje najważniejszych i najpiękniejszych fragmentów. Rezerwując sobie publikację tych materiałów na inną okazję, chcę teraz skupić się głównie na interesujących aspektach heraldycznych, aby dostarczyć kolejnego przykładu na to, jak ważne są nawet najmniejsze i najmniej imponujące elementy, jeśli chodzi o rozwiązywanie kwestii związanych z zabytkowymi obiektami. To, co tutaj przedstawiam, stanowi wkład w historię budynku ratusza.
W głównym polu herbowym widnieje orzeł w zwykłej heraldycznej formie z prostą wstęgą bez koniczyn lub krzyży, kolory to: żółty na czerwonym tle. Główny herb jest podzielony na kwadraty: w pierwszym polu widzimy trzy belki, żółte na czerwonym tle; w drugim - koronowanego, dwuogoniastego lwa skierowanego w prawo, żółtego na czerwonym tle; w trzecim - czerwonego lwa zwróconego w lewo, bez korony, przed czterema belkami, żółty na niebieskim tle; w czwartym - orła podobnego do tego w polu sercowym, czarnego z białą wstęgą, na żółtym tle.
Na tarczy spoczywa duża, również zbudowana z kamienia korona w stylu gotyckim, żółta, a całe godło otoczone było długimi, żółtymi promieniami na czarnym tle .
Powyższy obraz pokazuje, że mamy do czynienia z innym herbem niż ten, który powtarza się dwukrotnie w pozostałych pomieszczeniach ratusza, a należącym do węgierskiego króla Matiasa Corvina, uznanego i panującego we Wrocławiu w latach 1469-1490.
Trzy z tych herbów udało się łatwo zidentyfikować: lew to herb czeski, tylko dziwiło, że nie był biały lub srebrny; belki to herb węgierski, ale zwykle są one białe; orzeł z lewej dolnej strony to herb saski. Ale co oznaczają orzeł w środkowym herbie i lew z belkami?
To, że dwukrotnie wybierano kolor żółty zamiast białego, dało mi asumpt, aby przyjąć to również dla pozostałych pól i w ten sposób otrzymujemy zwykłego polskiego orła, białego na czerwonym tle; drugi herb okazał się być po bliższych badaniach herbem luksemburskim, jeśli zastąpimy po raz czwarty żółty kolor białym.
Zgodnie z zasadami heraldyki herb należał do księcia polskiego pochodzenia i nie było już wątpliwości, że należy go przypisać Władysławowi, który od 1490 roku połączył Śląsk ponownie z Czechami. Był on synem króla Polski Kazimierza II i mógł łączyć w swoim herbie herby Węgier, Czech, Luksemburga i Śląska jako król Węgier i Czech oraz książę Śląska, a także dziedzic roszczeń luksemburskich. Kompozycja była kierowana jedynie estetycznymi względami. Jeśli interpretacje i wnioski są prawidłowe, to dla historii budownictwa ratusza ważnym faktem jest to, że ten południowo-wschodni wykusz jest ostatnim znaczącym gockim elementem, a został ukończony w roku 1490 lub po nim.
Jednakże nadal jest w tym herbie wiele rzeczy do omówienia i wyjaśnienia. Najbardziej niezwykłe jest to, że cztery razy pojawia się w nim kolor żółty zamiast białego. Węgierskie i luksemburskie belki, polski orzeł i lew są, jak już powiedziano, zwykle białe. Skąd ta anomalia? Biały lub srebrny kolor czeskiego lwa zawsze i wszędzie był stosowany w Pradze i Wrocławiu, gdy był kolorowany, a na przykład białe są też luksemburskie belki w herbie Jana i jego żony Elżbiety, ostatniej Przemyślidki , z lat 1385-1400 w katedrze w Pradze. Biały jest także polski orzeł, jak to wynika z dwóch przykładów wymienionych poniżej, nawet w tej samej izbie co nasz herb, dwa kroki od niego. Bowiem - by zakończyć to w tym miejscu, a tym samym zachować opis wnętrza tej zatoki na zawsze kompletnym - z tej świętej przestrzeni zniknęły również inne piękności z powodu przywołanej na początku okazji.
