Kapliczka domkowa na cmentarzu w Biłgoraju

Ten artykuł jest w trakcie tworzenia i może przejściowo zawierać niepełne, niezweryfikowane lub błędne informacje.

Drewniana kapliczka domkowa na cmentarzu w Puszczy Solskiej, fot. 2014

Drewniana kapliczka domkowa, w formie jak przydrożne, jest kapliczką nagrobną z końca XIX w. stojącą na cmentarzu w Puszczy Solskiej, współcześnie dzielnicy Biłgoraja (50° 31' 30.83", 22° 42' 22.76").

Kapliczki nagrobne można zobaczyć w wielu regionach Polski. Najczęściej to współczesne kapliczki z wnęką na świątka lub stylizowane na ludowe, kapliczki kłodowe. Nie jest to jednak zjawisko nowe chociaż nie ma ciągłości pomiędzy współczesnymi kapliczkami, a kapliczkami opisywanymi jako stare już w latach 60. i 70. XX w., których dziś spotkać można tylko pojedyncze przykłady. O dwóch takich kapliczkach na cmentarzu w Gródku w pow. tomaszowskim (lubelskim) pisze Ryszard Brykowski w artykule z 1976 r.: ... znajdują się na nim dwa relikty zapomnianych czasów i zwyczajów, dawnej kultury i ludowej sztuki sepulkralnej. Są to dwie "stare" i mocno już zniszczone niewielkie ludowe drewniane kapliczki nagrobne, z nich jedna z zachowaną jeszcze rzeźbą Chrystusa Frasobliwego (fot.) Brak ówcześnie nowych tego typu kapliczek i już ich wyjątkowość autor potwierdza słowami: Na marginesie można dodać, że na tego typu kapliczki zwrócono już niegdyś uwagę, ale ponieważ nieliczne obiekty znano wyłącznie z terenu byłego powiatu biłgorajskiego, sądzono, że były one zjawiskiem rzadkim i raczej nie stwierdzonym dotychczas w innych terenach kraju ... . Odkrycie zatem podobnych kapliczek w Gródku na obszarze d. powiatu tomaszowskiego, zmienia nieco przyjęty pogląd, a występowanie "biłgorajskich" kapliczek nagrobnych rozszerza się na południowe rejony Lubelskiego. Wspomniane obiekty z powiatu biłgorajskiego, to trzy kapliczki z cmentarza przy ul. Krzeszowskiej w Puszczy Solskiej, części Biłgoraja. Opisał je w 1961 r. Michał Pękalski uznając za wyjątkowe i specyficznie biłgorajskie zjawisko. Zjawiskiem rzadkim i - o ile wiem - nie stwierdzonym dotychczas na innych terenach kraju są wykonane z z drewna kapliczki nagrobne, z którymi spotykamy się w powiecie biłgorajskim, a w szczególności na cmentarzu grzebalnym w Puszczy Solskiej ... . Jeszcze przed kilkunastu laty na cmentarzu w Puszczy Solskiej znajdowały się trzy stare kapliczki nagrobne z rzeźbami Chrystusa Frasobliwego we wnękach; do dziś zachowały się tylko dwie, a w żadnej z nich nie ma figurek światków. Wspólną cechą wymienianych wyżej kapliczek jest podobne w zasadzie ukształtowanie bryły i technika wykonania. Wszystkie one bowiem ciosane były z jednego potężnego kloca, w którym zapewne za pomocą narzędzi, podobnych do tych, jakich używano do drążenia barci, żłobione były wnęki dla umieszczenia świątków.

Stąd nazwa kapliczki "biłgorajskie. Były to kłodowe kapliczki

 kapliczek w   w   lecz nawiązuje do d W okolicach Biłogoraja niegdyś takie kapliczki były dosyć częste. Kapliczki kłodowe z Chrystusem Frasobliwym pojawiały się na grobach ludowych świątkarzy. Jeszcze na przełomie lat 50 i 60 XX w. Michał Pękalski odnalazł 3 takie kapliczki na biłgorajskim cmentarzu przy ul. Krzeszowskiej (Puszcza Solska) .  spotykane były w okolicach Biłgoraja. Najczęściej to kapliczki kłodowe ze świątkiem, często Chrystusem Frasobliwym.   Kapliczki nagrobne są cechą charakterystyczną dla regionu Biłgoraja. W regionie Biłgoraja zdarzały się nagrobne kapliczki kłodowe ze świątkiem (najczęściej Frasobliwym) ale kapliczka domkowa jest ewenementem. Na drzwiach wyryty jest napis: „S. P. Tu Spoczywa Jan Małek z wsi Bukowa Żył lat 75 zmarł dnia 17 Pazdziernika 1894 roku Prosi o Zdrowaś Marja”.

• 

  Kapliczka nagrobna, Biłgoraj, fot. 1939

• 

  Kapliczka nagrobna, Biłgoraj fot. 1953

• 

  Kapliczka nagrobna, Biłgoraj, fot. 1966

• 

  Kapliczka nagrobna, Gródek, fot. ok. 1970

• 

  Kapliczka nagrobna, Huta Krzeszowska, fot. 1971