Königlicher Mann

Königlicher Mann (królewski mąż, królewski lennik, królewski asesor) to w wypadku księstwa wrocławskiego asesor w sądzie dworskim (lennym). Był to sąd dla posiadaczy ziemskich na prawie lennym, czyli sąd lenników (sąd manów, Manngericht). Wywodził się z sądu nadwornego książąt wrocławskich czyli najwyższego sądu księstwa. W czasach książęcych zasiadali w nim rycerze pod przewodnictwem księcia lub jego pełnomocnika. Po 1335 r., gdy księstwo stało się własnością królów czeskich, przewodniczącym był starosta. Asesorami byli w nim nie tylko rycerze (szlachta) księstwa, ale również obywatele Wrocławia, posiadający nieruchomości ziemskie w weichbildach wrocławskim i średzkim (księstwo wrocławskie). Czterech Königliche Männer mieszczan wybierali rycerze, a czterech Königliche Männer rycerzy wybierali mieszczanie. Sąd ten rozstrzygał w sprawach lenn i dóbr rycerskich. Do jego właściwości należały sprawy rycerzy (szlachty) księstwa, sprawy osób różnych stanów, sprawy pomiędzy mieszkańcami księstwa i osobami z zewnątrz, a także sprawy między komunami (np. miastami). Przed sądem manów stawał też król, zarówno jako powód, jak i pozwany, gdy miał sprawę w księstwie.

Man to staropolska nazwa lennika. Maństwo to ziemia posiadana na prawie lennym lub też posiadanie tej ziemi. Słowem maństwo określano też powinności lennicze i samą zależność lenną. Własność lenna w Polsce, poza Śląskiem i księstwem siewierskim, była praktycznie nieznana, stąd nazwy te dotyczyły tych krajów. Polska szlachta, dzierżąca ziemię na prawie pełnej własności (alodium), miała wątpliwości co do pozycji lenników. "Siewierzanie bojarowie są i manowie biskupi, nie szlachta polska" — pisał w Liber generationis plebeanorum (Liber Chamorum) Walerian Nekanda Trepka.