Krzyż pokutny (pojednania) w Stanowicach koło Strzegomia: Różnice pomiędzy wersjami

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
(Utworzono nową stronę "Ciekawą egzemplifikacją stworzonego w XX w. mitu krzyży pokutnych jest sytuacja z '''kamiennymi krzyżami w Stanowicach''', wsi pod Strzegomiem. O...")
 
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
Ciekawą egzemplifikacją stworzonego w XX w. mitu [[krzyż pokutny|krzyży pokutnych]] jest sytuacja z '''kamiennymi krzyżami w Stanowicach''',  wsi pod Strzegomiem. Otóż z tej miejscowości znane są  dwa kamienne krzyże oraz istnieje umowa ugodowa wskazująca, że w Stanowicach stoi  krzyż w miejscu zabójstwa. Wydaje się prawie idealna sytuacja  O jednym wspominał już w 1812 r. K. T. Heinze, opisując przebieg swojej podróży po Śląsku. Heinze był nauczycielem mieszkającym pod Międzychodem Zauważył on 
{{W budowie}}
<div style="float: right;">{{MKK}}</div>
[[Plik:Stanowice krzyż kamienny.jpg|thumb|360px|1. Kamienny krzyż w Stanowicach.]]
[[Plik:Zagórze Śląskie krzyż kamienny.jpg|thumb|360px|2. Kamienny krzyż na Zamku Grodno w Zagórzu Śląskim, przeniesiony tam ze Stanowic.]]
Ciekawą egzemplifikacją powstałego w XX w. mitu [[krzyż pokutny|krzyży pokutnych]] jest sytuacja z '''kamiennymi krzyżami w Stanowicach''',  wsi pod Strzegomiem. Przez długi czas Stanowice stanowiły właściwie jedyny przykład rzeczywistego powiązania istniejącej umowy ugodowej z konkretnym kamiennym krzyżem, czyli krzyż w Stanowicach był realnym krzyżem pokutnym (krzyżem pojednania). Stanowił koronną odpowiedź "Krzyżowców"<ref group="U">Krzyżowcami nazywali się potocznie członkowie Ogólnopolskiego Klubu Badaczy i Miłośników Krzyży Pokutnych i Rzeźb Przydrożnych tzw. Bractwa Krzyżowców.</ref>  na zgłaszane nieśmiało  wątpliwości czy na pewno te wszystkie krzyże kamienne oznaczone tabliczkami "krzyż pokutny", rzeczywiście powstały jako zobowiązania zabójców, wynikające z zawartych przez nich umów pojednawczych (ugodowych, kompozycyjnych) z rodziną zabitego. Znana jest [[Umowa ugodowa z 1305 r. dotycząca zabójstwa w Stanowicach|umowa z 1305 r. potwierdzona  dokumentem przez księżną Beatrycze]], żoną Bolka I Surowego, księcia świdnickiego, jaworskiego i lwóweckiego, a dotycząca zabójstwa dokonanego w Stanowicach. Umowa wspomina o krzyżu w miejscu zabójstwa. W Stanowicach jest kamienny krzyż, a więc to ten krzyż. Przedstawiano to jako rozumowanie nie do podważenia, chociaż jak mnóstwo teorii i wniosków związanych z pochodzeniem kamiennych krzyży na Śląsku, grzeszyło pochopnością i nieprzestrzeganiem praw logiki. Gdy pojawił się drugi krzyż kamienny w Stanowicach wydawało się oczywiste, że teoria o krzyżu w Stanowicach jako dowodzie na "pkutność" konkretnego krzyża upadła całkowicie. Ale mity rządzą się swoimi prawami. Tabliczką krzyż pokutny oznaczono obydwa krzyże.
 
== Skąd się wzięły krzyże pokutne ==
Krzyż pokutny czy też krzyż pojednania<ref group="U">Na początku XXI w. rozpoczęła się dyskusja czy przyjęta powszechnie nazwa krzyż pokutny jest adekwatnym tłumaczeniem niemieckiego Sühnekreuz czy też bardzij odpowiednia jest nazwa krzyż pojednania. Więcej w tej kwestii w artykule [[krzyż pokutny#Krzyż pokutny czy krzyż pojednania|krzyż pokutny]].</ref> to krzyż powstały w wyniku [[krzyż pokutny#Umowa ugodowa|umowy ugodowej]] (kompozycyjnej, od łacińskiego ''compositio'' – ugoda) zawartej przez zabójcę z rodziną pozwanego, uwalniającej sprawcę od odpowiedzialności karanej pod warunkami ustalonymi w tej umwowie  . Możliwość taką dopuszczało prawo średniowieczne praktycznie w całej Europie.  Było to pochodną traktowania zabójstwa jako przestępstwa prywatnego czy nie ściganego bezpośrednio przez władzę lecz   
 
 
== Uwagi ==
<references group="U"/>
przykład StanOtóż z tej miejscowości znane są  dwa kamienne krzyże oraz istnieje umowa ugodowa wskazująca, że w Stanowicach stoi  krzyż w miejscu zabójstwa. Wydaje się prawie idealna sytuacja  do


* Heinze 1812 (bibli) pisze że przed Strzegomiem jest duży bardzo duży i szeroki przed, i  mniejszy za Striegau (ein sehr großes und breites vor, u. ein kleineres hinter Striegau,)  
* Heinze 1812 (bibli) pisze że przed Strzegomiem jest duży bardzo duży i szeroki przed, i  mniejszy za Striegau (ein sehr großes und breites vor, u. ein kleineres hinter Striegau,)  

Wersja z 18:01, 9 gru 2020

Ten artykuł jest w trakcie tworzenia i może przejściowo zawierać niepełne, niezweryfikowane lub błędne informacje.

1. Kamienny krzyż w Stanowicach.
2. Kamienny krzyż na Zamku Grodno w Zagórzu Śląskim, przeniesiony tam ze Stanowic.

Ciekawą egzemplifikacją powstałego w XX w. mitu krzyży pokutnych jest sytuacja z kamiennymi krzyżami w Stanowicach, wsi pod Strzegomiem. Przez długi czas Stanowice stanowiły właściwie jedyny przykład rzeczywistego powiązania istniejącej umowy ugodowej z konkretnym kamiennym krzyżem, czyli krzyż w Stanowicach był realnym krzyżem pokutnym (krzyżem pojednania). Stanowił koronną odpowiedź "Krzyżowców"[U 1] na zgłaszane nieśmiało wątpliwości czy na pewno te wszystkie krzyże kamienne oznaczone tabliczkami "krzyż pokutny", rzeczywiście powstały jako zobowiązania zabójców, wynikające z zawartych przez nich umów pojednawczych (ugodowych, kompozycyjnych) z rodziną zabitego. Znana jest umowa z 1305 r. potwierdzona dokumentem przez księżną Beatrycze, żoną Bolka I Surowego, księcia świdnickiego, jaworskiego i lwóweckiego, a dotycząca zabójstwa dokonanego w Stanowicach. Umowa wspomina o krzyżu w miejscu zabójstwa. W Stanowicach jest kamienny krzyż, a więc to ten krzyż. Przedstawiano to jako rozumowanie nie do podważenia, chociaż jak mnóstwo teorii i wniosków związanych z pochodzeniem kamiennych krzyży na Śląsku, grzeszyło pochopnością i nieprzestrzeganiem praw logiki. Gdy pojawił się drugi krzyż kamienny w Stanowicach wydawało się oczywiste, że teoria o krzyżu w Stanowicach jako dowodzie na "pkutność" konkretnego krzyża upadła całkowicie. Ale mity rządzą się swoimi prawami. Tabliczką krzyż pokutny oznaczono obydwa krzyże.

Skąd się wzięły krzyże pokutne

Krzyż pokutny czy też krzyż pojednania[U 2] to krzyż powstały w wyniku umowy ugodowej (kompozycyjnej, od łacińskiego compositio – ugoda) zawartej przez zabójcę z rodziną pozwanego, uwalniającej sprawcę od odpowiedzialności karanej pod warunkami ustalonymi w tej umwowie . Możliwość taką dopuszczało prawo średniowieczne praktycznie w całej Europie. Było to pochodną traktowania zabójstwa jako przestępstwa prywatnego czy nie ściganego bezpośrednio przez władzę lecz


Uwagi

  1. ↑ Krzyżowcami nazywali się potocznie członkowie Ogólnopolskiego Klubu Badaczy i Miłośników Krzyży Pokutnych i Rzeźb Przydrożnych tzw. Bractwa Krzyżowców.
  2. ↑ Na początku XXI w. rozpoczęła się dyskusja czy przyjęta powszechnie nazwa krzyż pokutny jest adekwatnym tłumaczeniem niemieckiego Sühnekreuz czy też bardzij odpowiednia jest nazwa krzyż pojednania. Więcej w tej kwestii w artykule krzyż pokutny.

przykład StanOtóż z tej miejscowości znane są dwa kamienne krzyże oraz istnieje umowa ugodowa wskazująca, że w Stanowicach stoi krzyż w miejscu zabójstwa. Wydaje się prawie idealna sytuacja do

  • Heinze 1812 (bibli) pisze że przed Strzegomiem jest duży bardzo duży i szeroki przed, i mniejszy za Striegau (ein sehr großes und breites vor, u. ein kleineres hinter Striegau,)
  • Beck (bibli) 2010 wspomina o krzyżu związanym z umową z 1305 bez wskazania który i nie wspomina, że w ogóle są dwa, nie podaje charakterystyki dokładniejszej czy duży czy mały
  • 1910 ( bibli) Kutzer mówi o tym mnieszym wmurowanym
  • Hellmich 1932 i 934 opisuje umowę


not

super occisionis locum crux est locata (w miejscu zabójstwa znajduje się krzyż)

B

WZ

s. 11, 13, 17, 183, 404, 413, 414, 447, 448.


Publikacja - 2014 r.
Aktualizacja - 2017 r.
Źródło: „https://silesiacum.pl/w/index.php?title=Krzyż_pokutny_(pojednania)_w_Stanowicach_koło_Strzegomia&oldid=6884”