Szablon:Artykuł miesiąca: Różnice pomiędzy wersjami

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:Sumiężne karawaka.jpg|left|220px]]
[[Plik:Szczyty-Dzięciołowo Nepomucen.jpg|left|220px]]
Karawaka, karawika, karawik, karawinka, krzyż choleryczny, krzyż morowy, krzyż św. Zachariasza, krzyż św. Benedykta - krzyż o dwóch poprzecznych belkach, z których górna jest krótsza. Uznawany za chroniący przed "morowym powietrzem" czyli epidemiami dżumy, czarnej ospy, cholery, tyfusu i in., a także gruźlicą, przed anomaliami pogody, nieszczęściami i nagłymi zgonami. W Polsce często ramiona poprzeczne są równe. W regionie Biłgoraja, krzyż morowy, nazywany tam karawiką, ma aż trzy poprzeczne ramiona.
'''Szczyty-Dzięciołowo''' (biał. ''Шчыты-Дзенцëлово'') w gm. Orla, pow. bielski.


Nazwa związana jest z miejscowością Caravaca de la Cruz w hiszpańskiej Murcji. Miasto słynie z relikwii, którą są drzazgi z krzyża ukrzyżowania. Przechowywane one były w relikwiarzu mającym kształt krzyża patriarchalnego, czyli mającego dwie poprzeczne belki. Wyższa, krótsza belka symbolizuje deskę z literami INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum) umieszczoną na krzyżu nad głową Jezusa. To właśnie ten relikwiarz (fot. 2) jest pierwowzorem dla krzyża zwanego karawaką.
Koło prawosławnej cerkwi położonej na wzgórku na uboczu wsi stoi piękna rokokowa rzeźba [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]]  z piaskowca, autorstwa Jana Chryzostoma Redlera, popularnego w XVIII w. polskiego rzeźbiarza, twórcy m.in. wystroju rzeźbiarskiego pałaców Potockich w Radzyniu Podlaskim i Branickich w Białymstoku ("Wersalu Podlaskiego"). Figura pochodzi z 1758 r.  


Pojawienie się relikwiarza z fragmentami krzyża świętego w Murcji tłumaczy następująca legenda. W I połowie XIII w. południowa część Półwyspu Iberyjskiego była jeszcze w posiadaniu Maurów (nazwa muzułmańskich mieszkańców Półwyspu). Gubernator prowincji Walencja z ramienia Almohadów Zayd Abu Zayd, skłócony ze swoim afrykańskim kalifem i szukający oparcia u króla Aragonii Jakuba I Zdobywcy, był zaintrygowany chrześcijaństwem. Przebywając w Caravaca poprosił czy też nakazał znajdującemu się na jego dworze kapłanowi odprawić mszę. Zebrano jakoś potrzebne do ceremonii przybory i naczynia, jednak już w jej trakcie celebrans dostrzegł, że brakuje najważniejszego elementu czyli symbolu krzyża. Zmieszanemu kapłanowi muzułmański gubernator'''[[Karawaka |... czytaj dalej]]'''  
Jej pierwotnym miejscem przeznaczenia był most na rzece Białej w Białymstoku, w okolicy pałacu, przy trakcie warszawsko-wileńskim. Podobno rzeźba nie przypadła fundatorowi, hetmanowi Janowi Klemensowi Branickiemu, do gustu i kazał ją postawić przy cerkwi grekokatolickiej w niedawno nabytych Szczytach-Dzięciołowie. Nepomuk w Białymstoku, również autorstwa Redlera, stanął dopiero w 1770 r. Prawdopodobnie został  około 1863 roku  zrzucony do rzeki. Niestety nie wiadomo jak wyglądał.
 
Postać Świętego w [[kontrapost|kontrapoście]] osadzona jest na czworobocznej, murowanej kolumnie z profilowanymi gzymsami u podstawy i głowicy oraz płycinami w trzonie. Kamienna rzeźba, proporcjonalnie duża w stosunku do kolumny, wyróżnia się typową dla rokoka płynnością i lekkością. Postać wydaje się dynamiczna, jakby miała właśnie "zejść z cokołu". Uderza ekstatycznym wyrazem twarzy i wyrazistymi rysami. Święty z natchnieniem adoruje trzymany na lewej ręce krzyż. Jego strój oddany jest bardzo szczegółowo - obficie pofałdowane sutanna i [[rokieta]] z ażurowym wykończeniem, [[mantolet]] i [[biret]].'''[[Święty Jan Nepomucen przy cerkwi w Szczytach-Dzięciołowie|... czytaj dalej]]'''  
<div align="right"> Poprzednie artykuły: [[Kapliczki słupowe]] * [[ Typy krzyża]] * [[Drewniane kapliczki słupowe w Dobrzyniówce na Podlasiu]] * [[Drewniane rzeźby św. Jana Nepomucena]] *  [[Barokowa kapliczka z II poł. XVIII w. w Ostrowie Lubelskim]] * [[Andrzej Kaczyński]]
<div align="right"> Poprzednie artykuły: [[Kapliczki słupowe]] * [[ Typy krzyża]] * [[Drewniane kapliczki słupowe w Dobrzyniówce na Podlasiu]] * [[Drewniane rzeźby św. Jana Nepomucena]] *  [[Barokowa kapliczka z II poł. XVIII w. w Ostrowie Lubelskim]] * [[Andrzej Kaczyński]]
[[Specjalna:Nowe_strony|Więcej nowych artykułów]]  
[[Specjalna:Nowe_strony|Więcej nowych artykułów]]  
</div>
</div>
<noinclude>[[Kategoria:Szablony strony głównej]]</noinclude>
<noinclude>[[Kategoria:Szablony strony głównej]]</noinclude>

Wersja z 01:41, 17 gru 2020

Szczyty-Dzięciołowo (biał. Шчыты-Дзенцëлово) w gm. Orla, pow. bielski.

Koło prawosławnej cerkwi położonej na wzgórku na uboczu wsi stoi piękna rokokowa rzeźba św. Jana Nepomucena z piaskowca, autorstwa Jana Chryzostoma Redlera, popularnego w XVIII w. polskiego rzeźbiarza, twórcy m.in. wystroju rzeźbiarskiego pałaców Potockich w Radzyniu Podlaskim i Branickich w Białymstoku ("Wersalu Podlaskiego"). Figura pochodzi z 1758 r.

Jej pierwotnym miejscem przeznaczenia był most na rzece Białej w Białymstoku, w okolicy pałacu, przy trakcie warszawsko-wileńskim. Podobno rzeźba nie przypadła fundatorowi, hetmanowi Janowi Klemensowi Branickiemu, do gustu i kazał ją postawić przy cerkwi grekokatolickiej w niedawno nabytych Szczytach-Dzięciołowie. Nepomuk w Białymstoku, również autorstwa Redlera, stanął dopiero w 1770 r. Prawdopodobnie został około 1863 roku zrzucony do rzeki. Niestety nie wiadomo jak wyglądał.

Postać Świętego w kontrapoście osadzona jest na czworobocznej, murowanej kolumnie z profilowanymi gzymsami u podstawy i głowicy oraz płycinami w trzonie. Kamienna rzeźba, proporcjonalnie duża w stosunku do kolumny, wyróżnia się typową dla rokoka płynnością i lekkością. Postać wydaje się dynamiczna, jakby miała właśnie "zejść z cokołu". Uderza ekstatycznym wyrazem twarzy i wyrazistymi rysami. Święty z natchnieniem adoruje trzymany na lewej ręce krzyż. Jego strój oddany jest bardzo szczegółowo - obficie pofałdowane sutanna i rokieta z ażurowym wykończeniem, mantolet i biret.... czytaj dalej

Źródło: „https://silesiacum.pl/w/index.php?title=Szablon:Artykuł_miesiąca&oldid=7006”