Inskrypcja o zarazie w 1568 roku

Inskrypcja upamiętniająca zarazę z 1568 roku we Wrocławiu

Tablica morowa, epidemia 1658; fundacja Melchior Arnold i Caspar Lange

Epidemie dżumy notuje się w XVI w. we Wrocławiu w latach 1513, 1542, 1568 i 1585. Szczególnie uporczywa i silna była ta dręcząca Śląsk w latach 1566-1572. W Bolesławcu zmarło w 1566 r. 1 200 osób. Brzeg zaraza nawiedziła dwa razy. W 1568 i w 1572 r. Odnotowano jej ciężki przebieg w Żaganiu, a w Nysie zabrała 2 000 osób. W stosunkowo niewielkim Namysłowie aż 1 000. Szacuje się, że w 1568 r. Zmarło we Wrocławiu 5 000 mieszkańców. Wszystko to trudne do precyzyjnego oceniania szacunki. Relacje współczesnych podawały wyższe liczby, nawet 9 000 we Wrocławiu. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców miasta, również bardzo szacunkową, ok. 30 000, była to prawdziwa hekatomba.

Pojawiły się upamiętnienia chwil grozy i dziękczynienia za przetrwanie. Rajca Melchior Arnold i nauczyciel francuskiego Caspar Lange ufundowali tablicę z Grupą Ukrzyżowania i inskrypcją przy narożnym domu przy Ruskiej 12 (teraz w Muzeum Historycznym Wrocławia). W farze elżbietańskiej umieszczono tablicę z inskrypcją. Jej tekst ułożył kartograf i nauczyciel oraz rektor Gimnazjum Marii Magdaleny Martin Helwig, a inskrypcję wykonał Bonaventura Rösler nauczyciel w Gimnazjum Elżbietańskim, ceniony twórca inskrypcji w kamieniu i brązie.

Pierwotnie niewielka wapienna tablica (35x49 cm) była wmurowana we wschodnią ścianę północno-zachodniej kruchty kościoła św. Elżbiety, prowadzącą niegdyś ze świątyni do Gimnazjum Elżbietańskiego usytuowanego po drugiej stronie ulicy. Teraz jest na wschodniej ścianie południowej kruchty.

Tekst inskrypcji

D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) S(ANCTO)

VISITABO IN VIRGA INIQUITATES EORUM
ET IN VERBERIBUS PECCATA EORUM. Pl.89

Quae patrios intra muros grassatur & extra
Quo ruat infausto Sydere dira Lues.
Miraris sceleri indulgens: Non iusta sequatur
Quae Mala compescat Vindicis Ira Dei?
O sceleri iam pone modum: Tuq(ue) opt(im)e mundi
Arbiter : O Trepidum fac tueare gregem.

1 5 6 8

Peste laboratum fuit hac vehementer in Urbe:
Sed nos servavit dextera sola Dei

NON FACIAM FUROREM IRAE MEAE:
QUONIAM DEUS SUM: ET NON HOMO. OS XI

Po prawej pionowo: Mart(inus) Helvigius fingendo Pangebat.
Po lewej pionowo: Bon(aventura) Roslerus pingendo planglebat.

Pierwszy wiersz był pierwotnie złotymi literami, kolejne czerwonymi tak jak boczne, data złotymi, pod nią dwa wiersze czarne i ostatnie dwa czerwone.

Tłumaczenie:
Bogu najlepszemu, największemu, najświętszemu

Ukarzę rózgą ich przewinienia,
a winę ich biczami; Psalm 88.33 (Biblia Tysiąclecia)

Co się rozprzestrzenia wewnątrz i poza ojczystymi murami,
Gdzie straszliwą zarazę przynosi zgubna gwiazda,
Dziwisz się, że grzesznik nie doświadcza sprawiedliwości,
która powstrzymuje zło przez gniew Boskiego Mściciela?
Dosyć już grzechu: A Ty, Najlepszy Sędzio świata,
ochroń drżące stado.

1568

Byliśmy mocno doświadczani przez plagę w tym mieście,
Jedynie ręka Boga nas ocaliła

Nie chcę, aby wybuchnął płomień mego gniewu,
ponieważ Bogiem jestem, nie człowiekiem. Ozeasz 11.9 (Biblia Tysiąclecia)

Marcin Helvigius wyobraźnią opłakał

Bonaventura Roslerus lament namalował