Inskrypcja o zarazie w 1568 roku

Inskrypcja upamiętniająca zarazę z 1568 roku we Wrocławiu

Tablica morowa, epidemia 1658; fundacja Melchior Arnold i Caspar Lange

Epidemie dżumy notuje się w XVI w. we Wrocławiu w latach 1513, 1542, 1568 i 1585. Szczególnie uporczywa i silna była dręcząca Śląsk w latach 1566-1572. W Bolesławcu zmarło w 1566 r. 1 200 osób. Brzeg zaraza nawiedziła dwa razy. W 1568 i w 1572 r. Odnotowano jej ciężki przebieg w Żaganiu, a w Nysie zabrała 2 000 osób. W stosunkowo niewielkim Namysłowie aż 1 000. Szacuje się, że w 1568 r. Zmarło we Wrocławiu 5 000 mieszkańców. Wszystko to trudne do precyzyjnego oceniania szacunki. Relacje współczesnych podawały wyższe liczby, nawet 9 000 we Wrocławiu. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców miasta, również bardzo szacunkową, ok. 30 000, była to prawdziwa hekatomba.

Pojawiły się upamiętnienia chwil grozy i dziękczynienia za przetrwanie. Rajca Melchior Arnold i nauczyciel francuskiego Caspar Lange ufundowali tablicę z Grupą Ukrzyżowania i inskrypcją na domu przy ul. Ruskiej (teraz w Muzeum Historycznym Wrocławia). W farze elżbietańskiej umieszczono tablicę z inskrypcją. Tekst ułożył kartograf i nauczyciel oraz rektor Gimnazjum Marii Magdaleny Martin Helwig, a inskrypcję wykonał Bonaventura Rösler nauczyciel w Gimnazjum Elżbietańskim, ceniony twórca inskrypcji w kamieniu i brązie. Pierwotnie tablica była wmurowana we wschodnią ścianę północno-zachodniej kruchty kościoła św. Elżbiety, a prowadzącą niegdyś ze świątyni do Gimnazjum Elżbietańskiego usytuowanego po drugiej stronie ulicy.

Tekst inskrypcji

D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) S(ANCTO)

VISITABO IN VIRGA INIQUITATES EORUM
ET IN VERBERIBUS PECCATA EORUM. Pl.89

Quae patrios intra muros grassatur & extra
Quo ruat infausto Sydere dira Lues.
Miraris sceleri indulgens: Non iusta sequatur
Quae Mala compescat Vindicis Ira Dei?
O sceleri iam pone modum: Tuq(ue) opt(im)e mundi
Arbiter : O Trepidum fac tueare gregem.

1 5 6 8

Peste laboratum fuit hac vehementer in Urbe:
Sed nos servavit dextera sola Dei

NON FACIAM FUROREM IRAE MEAE:
QUONIAM DEUS SUM: ET NON HOMO. OS XI

Po prawej pionowo: Mart(inus) Helvigius fingendo Pangebat.
Po lewej pionowo: Bon(aventura) Roslerus pingendo planglebat.

Pierwszy wiersz był pierwotnie złotymi literami, kolejne wiersze czerwonymi tak jak boczne, data złotymi, pod nią dwa wiersze czarne i ostatnie dwa czerwone.

Tłumaczenie: Bogu najlepszemu, największemu, najświętszemu
Ukarzę rózgą ich przewinienia, a winę ich biczami; Psalm 88.33 (Biblia Tysiąclecia)

Straszliwa zaraza, która sroży się w ojczystych murach i dalej, spada z powodu gwiazdy złowieszczej. Dziwisz się, że po występku łaskawość, a nie sprawiedliwość nastaje, którą gniew mściwego Boga to, co złe uciska? Połóż już kres nieprawości, o najlepszy sędzio świata; o weź w opiekę wystraszoną trzodę.

1568

Tu w mieście zaraza gwałtownie szalała, ale nas ocaliła prawica samego Boga

Nie chcę, aby wybuchnął płomień mego gniewu, ponieważ Bogiem jestem, nie człowiekiem. Ozeasz 11.9 (Biblia Tysiąclecia)

Marcin Helvigius rzeźbieniem opiewał

Bonaventura Roslerus malowaniem opłakał (Poza cytatami z biblii tłumaczenie z Gołaszewski, Górski 2016, 134, poprawione imię z Bonifacius na Bonaventura.