Figura św. Jana Nepomucena w Okrzeszynie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
{{W budowie}}
{{W budowie}}
[[Plik:Okrzeszyn Nepomucen figura.jpg|thumb|left|360px|1. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie, fot. 2014]]
[[Plik:Okrzeszyn Nepomucen figura.jpg|thumb|left|360px|1. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie, fot. 2014]]
Okrzeszyn w gm. Lubawka, w pow. kamiennogórskim. Przed 1945 r. Albendorf, a krótko  1945 i 1946 Albinów.  Figura [[Święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] na moście nad Beczkowskim Potokiem wpadającym tu do rzeczki Szkło (zlewnia Morza Północnego). Wioska leży w tzw. worku okrzeszyńskim, czyli niewielkim terenie, razem z Uniemyślem,  na południe od Chełmska Śląskiego, otoczonym z trzech stron  granicą z Czechami. Obie wioski  wyludniają się od lat. W 2001 r. w Okrzeszynie mieszkało 278 osób, w 2011 już 206. Ich komunikacja z resztą kraju jest utrudniona tym, że przez zabytkowe Chełmsko Śląskie, przez które prowadzi jedyna droga, utrudniony przejazd mają ciężkie samochody. Wieś była przez wieki własnością krzeszowskich cystersów. Pod koniec XIII w. podarował ją  klasztorowi  książę świdnicki Bolko I Surowy i do kasaty zakonów w Królestwie Prus w 1810 była własnością zakonną.  
'''Okrzeszyn''' w gm. Lubawka, w pow. kamiennogórskim. Przed 1945 r. Albendorf, a krótko  1945 i 1946 Albinów.  '''Figura [[Święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] na moście nad Beczkowskim Potokiem wpadającym tu do rzeczki Szkło''' (zlewnia Morza Północnego). Wioska leży w tzw. worku okrzeszyńskim, czyli niewielkim terenie, razem z Uniemyślem,  na południe od Chełmska Śląskiego, otoczonym z trzech stron  granicą z Czechami. Obie wioski  wyludniają się od lat. W 2001 r. w Okrzeszynie mieszkało 278 osób, w 2011 już 206. Ich komunikacja z resztą kraju jest utrudniona tym, że przez zabytkowe Chełmsko Śląskie, przez które prowadzi jedyna droga, utrudniony przejazd mają ciężkie samochody. Wieś była przez wieki własnością krzeszowskich cystersów. Pod koniec XIII w. podarował ją  klasztorowi  książę świdnicki Bolko I Surowy i do kasaty zakonów w Królestwie Prus w 1810 była własnością zakonną.  


Cystersi z Krzeszowa byli właścicielami wielu wsi w okolicach swojej siedziby (fot. 8) i udało im się ostatecznie w większości z nich utrzymać swoich poddanych przy wierze katolickiej. Również na ich terenie reformacja w pewnym momencie zaczęła dominować, zwłaszcza w latach wojny trzydziestoletniej, ale późniejsza akcja rekatolizacyjna przyniosła rezultaty. Zasługi w tym zakresie miał zwłaszcza opat Bernhard Rosa (opat od 1660), który mówił o objęciu tym działaniem zwłaszcza wsi Okrzeszyn, Uniemyśl, Niedamirów, Opawa<ref name="Lubawka historia">Wiszewski Przemysław. ''Świat na pograniczu. Dzieje Lubawki i okolic do 1810 r.'' Wrocław: 2015, s. 166.</ref>. Były to miejscowości leżące w pobliżu promujących protestantyzm dóbr Schaffgotschów. Do pomocy sprowadził w 1663 r. do Krzeszowa karmelitów<ref name="Lubawka krajobraz 1">Gliński Radosław, Patała Agnieszka. ''Krajobraz kulturowy gminy Lubawka.'' Wrocław: 2017, s. 109.</ref>.  W rezultacie ostała się  całkiem spora enklawa katolicka w protestanckim morzu okolicy (fot. 9).  Obszar ten do dziś łatwo jest zidentyfikować w terenie. Wyróżnia się bardzo dużym nasileniem obiektów małej architektury sakralnej (figury wolno stojące, kapliczki, krzyże) praktycznie nie występujących na terenach protestanckich.  
Cystersi z Krzeszowa byli właścicielami wielu wsi w okolicach swojej siedziby (fot. 8) i udało im się ostatecznie w większości z nich utrzymać swoich poddanych przy wierze katolickiej. Również na ich terenie reformacja w pewnym momencie zaczęła dominować, zwłaszcza w latach wojny trzydziestoletniej, ale późniejsza akcja rekatolizacyjna przyniosła rezultaty. Zasługi w tym zakresie miał zwłaszcza opat Bernhard Rosa (opat od 1660), który mówił o objęciu tym działaniem zwłaszcza wsi Okrzeszyn, Uniemyśl, Niedamirów, Opawa<ref name="Lubawka historia">Wiszewski Przemysław. ''Świat na pograniczu. Dzieje Lubawki i okolic do 1810 r.'' Wrocław: 2015, s. 166.</ref>. Były to miejscowości leżące w pobliżu dóbr promujących protestantyzm Schaffgotschów. Do pomocy sprowadził w 1663 r. do Krzeszowa karmelitów<ref name="Lubawka krajobraz 1">Gliński Radosław, Patała Agnieszka. ''Krajobraz kulturowy gminy Lubawka.'' Wrocław: 2017, s. 109.</ref>.  W rezultacie ostała się  całkiem spora enklawa katolicka w protestanckim morzu okolicy (fot. 9).  Obszar ten do dziś łatwo jest zidentyfikować w terenie. Wyróżnia się bardzo dużym nasileniem obiektów małej architektury sakralnej (figury wolno stojące, kapliczki, krzyże) praktycznie nie występujących na terenach protestanckich. Wiele  tych obiektów powstało z inicjatywy czy fundacji krzeszowskich zakonników i stanowiło element akcji rekatolizacyjnej. Jak w wynika z mapy rozmieszczania wyznań religijnych na Śląsku (fot. 9) tereny dóbr zakonnych były praktycznie jednolicie katolickie (ponad 90% mieszkańców to katolicy) i sytuacja nie zmieniła się wiele do 1945 r., pomimo kasaty zakony w 1810 r.  


Pomnik pochodzi z I połowy XVIII w. Na cokole znajduje się praktycznie nieczytelna inskrypcja, która podobno brzmi Sit Tibi Deus (Gloria) Atque laus in beato Joanne Nepomuceno<ref name="Książek">Książek Stanisław. ''Mała architektura sakralna Kotliny Kamiennogórskiej.'' Kamienna Góra: 2001, s. 52.</ref>. Inskrypcja jest [[chronostych]]em, gdyż widać wyróżnione litery w środku wyrazów, będące jednocześnie cyframi rzymskimi, np. przedostatnia litera w trzecim rzędzie, czyli '''V''' między literą a i literą s.  
Jednym z narzędzi kontrreformacji był św. Jan Nepomucen. Ten średniowieczny praski prałat, który zginął męczeńską śmiercią wplątawszy się w polityczne rozgrywki między o władzę materialną pomiędzy królem a Kościołem stał się jedną z ikon kontrreformacyjnej sztuki barokowej. Jego kult tlił się praktycznie od śmierci (1393) ale przybrał mocno na sile staraniami jezuitów w II poł. XVII w. Doprowadzono do beatyfikacji (1721) i kanonizacji (1729). Protestanci twierdzili, że kult został sztucznie wywołany celem przysłonięcia popularnego wśród Czechów Jana Husa<ref name="Fros">Fros Henryk, Sowa Franciszek. ''Jan Nepomucen'' W: Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1975.</ref>. Jak by nie było nie tylko w Czechach ale w całym władztwie Habsburgów zaroiło się od pomników Jana z Pomuka. Wolno stojący monument sakralny, prezentujący poza kościołami wyobrażenia kultowe stał się w okresie kontrreformacji i dominującej wtedy sztuki barokowej operatywnym środkiem przekazu treści dogmatycznych docierającym  szerzej i głębiej niż tylko do uczestników kościelnych obrzędów. Ogromna liczba zachowanych  takich obiektów stanowi do dziś  typowy element pejzażu terenów katolickich. Jest to widoczne bardzo na Dolnym Śląsku w zderzeniu z pozbawionym tego elementów pejzażu proprotestanckim dominującym w regionie. Postać św. Jana Nepomucena nadawała się specjalnie do celów
 
Pomnik pochodzi z I połowy XVIII w. Na cokole znajduje się praktycznie nieczytelna inskrypcja, która podobno brzmi Sit Tibi Deus (Gloria) Atque laus in beato Joa
Pomniki w Kochanów, Olszyny, Gorzeszów, Jawiszów (2), Krzeszów, Czadrów, Lubawka, Błażejów, Chełmsko Śląskienne Nepomuceno<ref name="Książek">Książek Stanisław. ''Mała architektura sakralna Kotliny Kamiennogórskiej.'' Kamienna Góra: 2001, s. 52.</ref>. Inskrypcja jest [[chronostych]]em, gdyż widać wyróżnione litery w środku wyrazów, będące jednocześnie cyframi rzymskimi, np. przedostatnia litera w trzecim rzędzie, czyli '''V''' między literą a i literą s.  


<small>50°36'48.7"N 16°01'39.3"E</small>
<small>50°36'48.7"N 16°01'39.3"E</small>
Linia 25: Linia 28:
Plik:Okrzeszyn Nepomucen c.jpg|6. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie
Plik:Okrzeszyn Nepomucen c.jpg|6. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie
Plik:Okrzeszyn Nepomucen przed 1994.jpg|7. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie, stan przed 1994 r.
Plik:Okrzeszyn Nepomucen przed 1994.jpg|7. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie, stan przed 1994 r.
Plik:Krzeszow posiadlosci klasztoru.jpg|8. Mapa posiadłości klasztoru Cystersów w Krzeszowie
Plik:Krzeszow posiadlosci klasztoru.jpg|8. Mapa posiadłości klasztoru Cystersów w Krzeszowie (fiolet w okolicach Krzeszowa)
Plik:Krzeszow mapa wyznan.jpg|9. Mapa rozmieszczania wyznań na Śląsku (fragment)
Plik:Krzeszow mapa wyznan.jpg|9. Mapa rozmieszczania wyznań na Śląsku (fragment)
</gallery>
</gallery>

Wersja z 13:09, 9 lis 2021

Ten artykuł jest w trakcie tworzenia i może przejściowo zawierać niepełne, niezweryfikowane lub błędne informacje.

1. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie, fot. 2014

Okrzeszyn w gm. Lubawka, w pow. kamiennogórskim. Przed 1945 r. Albendorf, a krótko 1945 i 1946 Albinów. Figura św. Jana Nepomucena na moście nad Beczkowskim Potokiem wpadającym tu do rzeczki Szkło (zlewnia Morza Północnego). Wioska leży w tzw. worku okrzeszyńskim, czyli niewielkim terenie, razem z Uniemyślem, na południe od Chełmska Śląskiego, otoczonym z trzech stron granicą z Czechami. Obie wioski wyludniają się od lat. W 2001 r. w Okrzeszynie mieszkało 278 osób, w 2011 już 206. Ich komunikacja z resztą kraju jest utrudniona tym, że przez zabytkowe Chełmsko Śląskie, przez które prowadzi jedyna droga, utrudniony przejazd mają ciężkie samochody. Wieś była przez wieki własnością krzeszowskich cystersów. Pod koniec XIII w. podarował ją klasztorowi książę świdnicki Bolko I Surowy i do kasaty zakonów w Królestwie Prus w 1810 była własnością zakonną.

Cystersi z Krzeszowa byli właścicielami wielu wsi w okolicach swojej siedziby (fot. 8) i udało im się ostatecznie w większości z nich utrzymać swoich poddanych przy wierze katolickiej. Również na ich terenie reformacja w pewnym momencie zaczęła dominować, zwłaszcza w latach wojny trzydziestoletniej, ale późniejsza akcja rekatolizacyjna przyniosła rezultaty. Zasługi w tym zakresie miał zwłaszcza opat Bernhard Rosa (opat od 1660), który mówił o objęciu tym działaniem zwłaszcza wsi Okrzeszyn, Uniemyśl, Niedamirów, Opawa[1]. Były to miejscowości leżące w pobliżu dóbr promujących protestantyzm Schaffgotschów. Do pomocy sprowadził w 1663 r. do Krzeszowa karmelitów[2]. W rezultacie ostała się całkiem spora enklawa katolicka w protestanckim morzu okolicy (fot. 9). Obszar ten do dziś łatwo jest zidentyfikować w terenie. Wyróżnia się bardzo dużym nasileniem obiektów małej architektury sakralnej (figury wolno stojące, kapliczki, krzyże) praktycznie nie występujących na terenach protestanckich. Wiele tych obiektów powstało z inicjatywy czy fundacji krzeszowskich zakonników i stanowiło element akcji rekatolizacyjnej. Jak w wynika z mapy rozmieszczania wyznań religijnych na Śląsku (fot. 9) tereny dóbr zakonnych były praktycznie jednolicie katolickie (ponad 90% mieszkańców to katolicy) i sytuacja nie zmieniła się wiele do 1945 r., pomimo kasaty zakony w 1810 r.

Jednym z narzędzi kontrreformacji był św. Jan Nepomucen. Ten średniowieczny praski prałat, który zginął męczeńską śmiercią wplątawszy się w polityczne rozgrywki między o władzę materialną pomiędzy królem a Kościołem stał się jedną z ikon kontrreformacyjnej sztuki barokowej. Jego kult tlił się praktycznie od śmierci (1393) ale przybrał mocno na sile staraniami jezuitów w II poł. XVII w. Doprowadzono do beatyfikacji (1721) i kanonizacji (1729). Protestanci twierdzili, że kult został sztucznie wywołany celem przysłonięcia popularnego wśród Czechów Jana Husa[3]. Jak by nie było nie tylko w Czechach ale w całym władztwie Habsburgów zaroiło się od pomników Jana z Pomuka. Wolno stojący monument sakralny, prezentujący poza kościołami wyobrażenia kultowe stał się w okresie kontrreformacji i dominującej wtedy sztuki barokowej operatywnym środkiem przekazu treści dogmatycznych docierającym szerzej i głębiej niż tylko do uczestników kościelnych obrzędów. Ogromna liczba zachowanych takich obiektów stanowi do dziś typowy element pejzażu terenów katolickich. Jest to widoczne bardzo na Dolnym Śląsku w zderzeniu z pozbawionym tego elementów pejzażu proprotestanckim dominującym w regionie. Postać św. Jana Nepomucena nadawała się specjalnie do celów

Pomnik pochodzi z I połowy XVIII w. Na cokole znajduje się praktycznie nieczytelna inskrypcja, która podobno brzmi Sit Tibi Deus (Gloria) Atque laus in beato Joa Pomniki w Kochanów, Olszyny, Gorzeszów, Jawiszów (2), Krzeszów, Czadrów, Lubawka, Błażejów, Chełmsko Śląskienne Nepomuceno[4]. Inskrypcja jest chronostychem, gdyż widać wyróżnione litery w środku wyrazów, będące jednocześnie cyframi rzymskimi, np. przedostatnia litera w trzecim rzędzie, czyli V między literą a i literą s.

50°36'48.7"N 16°01'39.3"E


Sit Tibi Deus (Gloria) Atque laus in beato Joanne Nepomuceno

Sit Tibi Deus (Gloria) Atque laus in beato Joanne Nepomuceno

SIt TIbI DeVs GLorIa AtqVe LaVs In beato Ioanne NepoMVCeno

1+1+1+500+5+5+50+5+1+1+1000+5+100 = 1675 (51) 1726

  • 2. Pomnik św. Jana Nepomucena, Okrzeszyn

    2. Pomnik św. Jana Nepomucena, Okrzeszyn

  • 3. Inskrypcja na cokole pomnika w Okrzeszynie

    3. Inskrypcja na cokole pomnika w Okrzeszynie

  • 4. Fragment pomnika św. Jana Nepomucena

    4. Fragment pomnika św. Jana Nepomucena

  • 5. Most w Okrzeszynie nad Beczkowskim Potokiem.

    5. Most w Okrzeszynie nad Beczkowskim Potokiem.

  • 6. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie

    6. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie

  • 7. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie, stan przed 1994 r.

    7. Św. Jan Nepomucen w Okrzeszynie, stan przed 1994 r.

  • 8. Mapa posiadłości klasztoru Cystersów w Krzeszowie (fiolet w okolicach Krzeszowa)

    8. Mapa posiadłości klasztoru Cystersów w Krzeszowie (fiolet w okolicach Krzeszowa)

  • 9. Mapa rozmieszczania wyznań na Śląsku (fragment)

    9. Mapa rozmieszczania wyznań na Śląsku (fragment)

Przypisy

  1. ↑ Wiszewski Przemysław. Świat na pograniczu. Dzieje Lubawki i okolic do 1810 r. Wrocław: 2015, s. 166.
  2. ↑ Gliński Radosław, Patała Agnieszka. Krajobraz kulturowy gminy Lubawka. Wrocław: 2017, s. 109.
  3. ↑ Fros Henryk, Sowa Franciszek. Jan Nepomucen W: Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1975.
  4. ↑ Książek Stanisław. Mała architektura sakralna Kotliny Kamiennogórskiej. Kamienna Góra: 2001, s. 52.
Źródło: „https://silesiacum.pl/w/index.php?title=Figura_św._Jana_Nepomucena_w_Okrzeszynie&oldid=10772”