Małowidz

Małowidz w gminie Jednorożec w powiecie przasnyskim.

Wieś leży na mazowieckim (prawym) brzegu Orzyca, stanowiącego zachodnią granicę terenów zamieszkiwanych przez Kurpiów, oddzielając ich od właściwych Mazurów. Jednak kilka wiosek blisko Orzyca: Połoń, Jednorożec, Stegna i właśnie Małowidz to wsie kurpiowskie, graniczące z drobnoszlacheckimi okolicami Kobylaki i Ulatowo.

• W Małowidzu znajduje się bardzo ciekawa ludowa drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena. Według mieszkańców ma "z 500 lat", ale oczywiście jest młodsza i nie sięga raczej XIX w. Możliwe, że jest to rzeźba z lat 50. lub 60. XX w., kiedy to po międzywojennym upadku rzeźby kurpiowskiej nastąpiło "odrodzenie" rzeźby ludowej, ale z powodu przerwania ciągłości charakteryzujące się bardziej prymitywną formą. Stojący na wysokim, prostym drewnianym słupie (jak często na zachodniej Kurpiowszczyźnie) kolorowy Nepomuk przypomina z daleka egzotyczny totem. Pomalowany jest na biało, czarno i czerwono, a niecodzienne wrażenie podkreślają zarysowane na czerwono oczy. Figura wyciosana jest z jednego pnia drzewa. Rzeźbiarzowi zabrakło w budulcu przestrzeni na wyprofilowanie tyłu postaci, stąd wrażenie jej płaskości i sztywności. Głowę świętego otacza aureola z drutu, na której mogły być kiedyś nepomuceńskie gwiazdy. W lewym ręku trzyma krzyż, a w prawej prawdopodobnie znajdowała się palma (stan 2002). Podobne stylistycznie Nepomuki znajdują się w innych wsiach zachodnich Kurpi, np. w Budkach i Olszewce.
• Za wsią przy drodze do Połonia stoi uschnięta, poskręcana sosna, a na niej powieszona jest skrzynkowa kapliczka z dewocjonaliami w środku (2002). Do pnia przybitych jest też kilka żeliwnych krzyżyków. Według przekazu mieszkańców drzewo służyło za szubienicę i z tego powodu uschło. Miało tu być miejsce straceń, poczynając od powstania styczniowego. Wojsko carskie wieszało na sośnie powstańców. Podczas I wojny światowej do tego celu drzewa używali podobno zarówno Niemcy, jak i Rosjanie. Jako szubienica służyło też Niemcom podczas okupacji w trakcie II wojny światowej.
  Sosny broni przed ścięciem jej uświęcenie krwią, a także legenda, że jest przeklęta. Bartnik, który chciał ją kiedyś przysposobić na drzewo bartne, miał podczas pracy spaść i się zabić. Od strony lasu na wysokości kilku metrów widoczne jest podłużne wyżłobienie w żywym drzewie, prawdopodobnie barciowe, częściowo zarośnięte. Drzewo uschło po II wojnie światowej.
• We wsi znajduje się również murowana kapliczka wnękowa, prawdopodobnie z pocz. XX w., zwieńczona krzyżem kowalskiej roboty. Wnęki przeznaczone na świątki zajmują współczesne dewocjonalia (2002).

• 

  Nepomuk

• 

  Nepomuk

• 

  Nepomuk

• 

  Kapliczka na sośnie

• 

  Kapliczka wnękowa