Nasławice - barokowa kapliczka wnękowa: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
mNie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Nasławice | [[Plik:Nasławice kapliczka barokowa.jpg|thumb|left|360px|1. Kapliczka na tle Ślęży (fot. 2012)]] | ||
[[Plik:Nasławice | [[Plik:Nasławice kapliczka 2014.jpg|thumb|360px|2. Nowa kapliczka (fot.2014)]] | ||
[[Plik:Nasławice | [[Plik:Nasławice kapliczka barokowa ruina.jpg|thumb|left|360px|3. Ruina kapliczki (fot. 2013)]] | ||
[[Plik:Nasławice kapliczka wnękowa w 2021.jpg|thumb|360px|alt=Kapliczka przydrożna, Nasławice pow. wrocławski|4. Nowa kapliczka w 2021 r.]] | |||
'''Nasławice''' (niem. ''Naselwitz'' od 1937 ''Steinberge'') gmina Sobótka, powiat wrocławski. | '''Nasławice''' (niem. ''Naselwitz'' od 1937 ''Steinberge'') gmina Sobótka, powiat wrocławski. | ||
Przy drodze z Nasławic do Wilczkowic stała do Wielkiej Soboty 2013 r. | Przy drodze z Nasławic do Wilczkowic stała do Wielkiej Soboty 2013 r. przydrożna barokowa wnękowa kapliczka z XVIII w. Położona wśród pól na łuku drogi, na dzisiejszej granicy gmin Sobótka i Jordanów Śląski kapliczka stanowiła prawdziwy ewenement w poewangelickim krajobrazie tej części powiatu wrocławskiego i sąsiadujących z nią części powiatu dzierżoniowskiego i strzelińskiego. W powiecie niemczańskim (''Landkreis Nimptsch''), do którego należały te tereny do reformy administracyjnej w 1932 r., mieszkało w 1925 r. ok. 20% katolików przy ok. 43% w całej prowincji dolnośląskiej<ref> ''Volks-, Berufs- und Betriebszählung vom 16. Juni 1925. Die Bevölkerung des Deutschen Reichs nach den Ergebnissen der Volkszählung 1925'', Berlin 1928</ref>. W całej gminie Jordanów Śląski nie ma ani jednej kapliczki przydrożnej, w gminie Żórawina jest tylko jedna kapliczka domkowa w [[Kapliczki w Żórawinie|Żórawinie]]. Nie ma kapliczek również w tej części gminy Sobótka, w której leżą Nasławice, jak i w gminie Kobierzyce. Stare krzyże czy figury, głównie [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]], spotkać można tylko we wsiach należących przed sekularyzacją, dokonaną w Królestwie Prus w 1810 r., do instytucji kościelnych. Takimi enklawami są np. [[Figura św. Jana Nepomucena w Tyńcu nad Ślęzą|Tyniec nad Ślęzą]] czy [[Glinica - monolitowa kapliczka słupowa|Glinica]] - obie wsie należące do tynieckiej komandorii joannitów. Co ciekawe, nowi mieszkańcy zaakceptowali zastany bezkapliczkowy krajobraz i ograniczają się najczęściej do ustawienia jednego krzyża w centralnym punkcie miejscowości. | ||
Na nakreślonym wyżej tle kapliczka pomiędzy Nasławicami a Wilczkowicami to rzucający się w oczy wyjątek, tym bardziej | Na nakreślonym wyżej tle kapliczka pomiędzy Nasławicami a Wilczkowicami to rzucający się w oczy wyjątek, tym bardziej że stała w polach, a nie we wsi. Jej istnienie należy wiązać z wpływem wrocławskich sióstr klarysek (dziś urszulanki we Wrocławiu), które miały udział w dochodach ze wsi Nasławice (Naslowicz) już od lat 30. XIV w., a w 1461 r. nabyły tu folwark, powiększając go jeszcze pod koniec XVI w.<ref>Kurt Degen, ''Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau'', Frankfurt 1965, s. 184</ref> Siostry miały we wsi swój dwór (zameczek). Ich obecność powodowała, że walka o rząd dusz w miejscowości trwała długo, a kościół przechodził w XVI, XVII i XVIII w. wielokrotnie z rąk katolików do ewangelików i z powrotem. Ostatecznie w 1742 r. świątynię przejęli ewangelicy. Społeczność katolicka była jednak na tyle liczna, że rozbudowano kaplicę we dworze sióstr klarysek, tak że stała się dużą świątynią służącą do dziś (stary kościół spalił się w 1945 r.)<ref name="KZS1">''Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice'', Warszawa 1991, s. 67-70</ref>. | ||
Obecność katolików we wsi zaznaczyła się, oprócz figury [[Nasławice - barokowa figura św. Jana Nepomucena|św. Jana Nepomucena]] w centrum, słupową kapliczką z wnękami po lewej stronie drogi do Wilczkowic. Ufundowana została w XVIII w.<ref name="KD">Kurt Degen, ''Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau'', Frankfurt 1965, s. 191</ref><ref name="KZS">''Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice'', Warszawa 1991, s. 165</ref> prawdopodobnie przez jednego z gospodarzy przy swoim polu. W latach 30. XX w. pole należało do obywatela Nasławic Berharda<ref name="KD"/>. Kapliczka miała formę murowanego z cegły, otynkowanego, czworobocznego filara na wystającej podstawie, przedzielonego kordonowym gzymsem. W górnej części cztery łukowo sklepione nisze. Konstrukcję kończył niski [[dach namiotowy|namiotowy daszek]] kryty dachówką (fot. 1, | Obecność katolików we wsi zaznaczyła się, oprócz figury [[Nasławice - barokowa figura św. Jana Nepomucena|św. Jana Nepomucena]] w centrum, słupową kapliczką z wnękami po lewej stronie drogi do Wilczkowic. Ufundowana została w XVIII w.<ref name="KD">Kurt Degen, ''Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau'', Frankfurt 1965, s. 191</ref><ref name="KZS">''Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice'', Warszawa 1991, s. 165</ref> prawdopodobnie przez jednego z gospodarzy przy swoim polu. W latach 30. XX w. pole należało do obywatela Nasławic Berharda<ref name="KD"/>. Kapliczka miała formę murowanego z cegły, otynkowanego, czworobocznego filara na wystającej podstawie, przedzielonego kordonowym gzymsem. W górnej części cztery łukowo sklepione nisze. Konstrukcję kończył niski [[dach namiotowy|namiotowy daszek]] kryty dachówką (fot. 1, 5, 7). W najgłębszej wnęce od ulicy chronionej metalową kratą znajdowała się ostatnio gipsowa figurka Matki Boskiej (fot. 6). Wcześniej była w niej gipsowa, niezabytkowa Pieta<ref name="KZS"/>. Figurki zamieniono podczas remontu po 2006 r. Pierwotnie w kapliczce znajdowała się cenna drewniana rzeźba Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Jezusa Chrystusa (''Pietà''). Katalog zabytków powiatu wrocławskiego wydany w 1965 r. we Frankfurcie nad Menem, oparty na inwentaryzacji z lat 1936-1937, opisuje ją jako rzeźbę wysokości 55 cm z drzewa lipowego, poważnie zniszczoną przez warunki atmosferyczne, ze śladami starej [[polichromia|polichromii]], datując ją na ok. 1500 r. <ref name="KD"/>. Bardzo możliwe, że rzeźba pochodziła z kościoła, którego wyposażenie katolicy zabrali, opuszczając go w 1742 r.<ref name="KZS1"/>. Zamiana, prawdopodobnie po II wojnie światowej, zabytkowej rzeźby na taką samą gipsową daje nadzieję, że była to świadoma wymiana w celu ochrony zabytku i znajduje się on gdzieś w muzeum lub nasławickim czy wilczkowickim kościele. | ||
Przygotowując się do opisu kapliczki, chciałem mieć jej lepsze zdjęcia. Dlatego 7 kwietnia 2013 r. wybrałem się w okolice Nasławic i Wilczkowic. Niestety okazało się, że kapliczki już nie ma. W jej miejscu | Przygotowując się do opisu kapliczki, chciałem mieć jej lepsze zdjęcia. Dlatego 7 kwietnia 2013 r. wybrałem się w okolice Nasławic i Wilczkowic. Niestety okazało się, że kapliczki już nie ma. W jej miejscu leżała kupa gruzów (fot 3.) Od pracownika położonego niedaleko kamieniołomu uzyskałem informację, że tydzień wcześniej, w Wielką Sobotę 30 marca w nocy, w kapliczkę wjechał samochód terenowy. Kierowca, zbyt szybko pokonując łuk drogi, nie opanował samochodu i spowodował wypadek. Kapliczka uległa całkowitemu zniszczeniu. Ranny kierowca trafił do szpitala. | ||
Kapliczka została odbudowana. Chociaż żal starej zabytkowej, należy przyznać, że nowa konstrukcja, nawiązująca do zniszczonej, jest całkiem udana i dobrze wykonana. | Kapliczka została odbudowana. Chociaż żal starej zabytkowej, należy przyznać, że nowa konstrukcja, nawiązująca do zniszczonej, jest całkiem udana i dobrze wykonana. | ||
Współrzędne geograficzne | Współrzędne geograficzne: <small>50°53'26.9"N 16°49'50.7"E</small> | ||
<gallery> | <gallery mode="packed" heights=210px> | ||
Plik:Nasławice | Plik:Nasławice kapliczka barokowa c.jpg|5. Front kapliczki (fot. 2012) | ||
Plik:Nasławice | Plik:Nasławice kapliczka barokowa d.jpg|6. Wnęka z figurką Matki Boskiej (fot. 2012) | ||
Plik:Nasławice | Plik:Nasławice kapliczka barokowa b.jpg|7 Tył kapliczki (fot. 2012) | ||
Plik: | Plik:Nasławice kapliczka 2014 b.jpg|8. Nowa kapliczka (fot. 2014) | ||
</gallery> | </gallery> | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
{{Publikacja|2014|2014}} | |||
[[Kategoria:Powiat wrocławski]] | [[Kategoria:Powiat wrocławski]] | ||
| Linia 39: | Linia 33: | ||
[[Kategoria:Barokowe kapliczki]] | [[Kategoria:Barokowe kapliczki]] | ||
[[Kategoria:Kapliczki z XVIII w.]] | [[Kategoria:Kapliczki z XVIII w.]] | ||
[[Kategoria:Kapliczki z XXI w.]] | |||
Aktualna wersja na dzień 08:19, 7 cze 2022
Nasławice (niem. Naselwitz od 1937 Steinberge) gmina Sobótka, powiat wrocławski.
Przy drodze z Nasławic do Wilczkowic stała do Wielkiej Soboty 2013 r. przydrożna barokowa wnękowa kapliczka z XVIII w. Położona wśród pól na łuku drogi, na dzisiejszej granicy gmin Sobótka i Jordanów Śląski kapliczka stanowiła prawdziwy ewenement w poewangelickim krajobrazie tej części powiatu wrocławskiego i sąsiadujących z nią części powiatu dzierżoniowskiego i strzelińskiego. W powiecie niemczańskim (Landkreis Nimptsch), do którego należały te tereny do reformy administracyjnej w 1932 r., mieszkało w 1925 r. ok. 20% katolików przy ok. 43% w całej prowincji dolnośląskiej[1]. W całej gminie Jordanów Śląski nie ma ani jednej kapliczki przydrożnej, w gminie Żórawina jest tylko jedna kapliczka domkowa w Żórawinie. Nie ma kapliczek również w tej części gminy Sobótka, w której leżą Nasławice, jak i w gminie Kobierzyce. Stare krzyże czy figury, głównie św. Jana Nepomucena, spotkać można tylko we wsiach należących przed sekularyzacją, dokonaną w Królestwie Prus w 1810 r., do instytucji kościelnych. Takimi enklawami są np. Tyniec nad Ślęzą czy Glinica - obie wsie należące do tynieckiej komandorii joannitów. Co ciekawe, nowi mieszkańcy zaakceptowali zastany bezkapliczkowy krajobraz i ograniczają się najczęściej do ustawienia jednego krzyża w centralnym punkcie miejscowości.
Na nakreślonym wyżej tle kapliczka pomiędzy Nasławicami a Wilczkowicami to rzucający się w oczy wyjątek, tym bardziej że stała w polach, a nie we wsi. Jej istnienie należy wiązać z wpływem wrocławskich sióstr klarysek (dziś urszulanki we Wrocławiu), które miały udział w dochodach ze wsi Nasławice (Naslowicz) już od lat 30. XIV w., a w 1461 r. nabyły tu folwark, powiększając go jeszcze pod koniec XVI w.[2] Siostry miały we wsi swój dwór (zameczek). Ich obecność powodowała, że walka o rząd dusz w miejscowości trwała długo, a kościół przechodził w XVI, XVII i XVIII w. wielokrotnie z rąk katolików do ewangelików i z powrotem. Ostatecznie w 1742 r. świątynię przejęli ewangelicy. Społeczność katolicka była jednak na tyle liczna, że rozbudowano kaplicę we dworze sióstr klarysek, tak że stała się dużą świątynią służącą do dziś (stary kościół spalił się w 1945 r.)[3].
Obecność katolików we wsi zaznaczyła się, oprócz figury św. Jana Nepomucena w centrum, słupową kapliczką z wnękami po lewej stronie drogi do Wilczkowic. Ufundowana została w XVIII w.[4][5] prawdopodobnie przez jednego z gospodarzy przy swoim polu. W latach 30. XX w. pole należało do obywatela Nasławic Berharda[4]. Kapliczka miała formę murowanego z cegły, otynkowanego, czworobocznego filara na wystającej podstawie, przedzielonego kordonowym gzymsem. W górnej części cztery łukowo sklepione nisze. Konstrukcję kończył niski namiotowy daszek kryty dachówką (fot. 1, 5, 7). W najgłębszej wnęce od ulicy chronionej metalową kratą znajdowała się ostatnio gipsowa figurka Matki Boskiej (fot. 6). Wcześniej była w niej gipsowa, niezabytkowa Pieta[5]. Figurki zamieniono podczas remontu po 2006 r. Pierwotnie w kapliczce znajdowała się cenna drewniana rzeźba Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Jezusa Chrystusa (Pietà). Katalog zabytków powiatu wrocławskiego wydany w 1965 r. we Frankfurcie nad Menem, oparty na inwentaryzacji z lat 1936-1937, opisuje ją jako rzeźbę wysokości 55 cm z drzewa lipowego, poważnie zniszczoną przez warunki atmosferyczne, ze śladami starej polichromii, datując ją na ok. 1500 r. [4]. Bardzo możliwe, że rzeźba pochodziła z kościoła, którego wyposażenie katolicy zabrali, opuszczając go w 1742 r.[3]. Zamiana, prawdopodobnie po II wojnie światowej, zabytkowej rzeźby na taką samą gipsową daje nadzieję, że była to świadoma wymiana w celu ochrony zabytku i znajduje się on gdzieś w muzeum lub nasławickim czy wilczkowickim kościele.
Przygotowując się do opisu kapliczki, chciałem mieć jej lepsze zdjęcia. Dlatego 7 kwietnia 2013 r. wybrałem się w okolice Nasławic i Wilczkowic. Niestety okazało się, że kapliczki już nie ma. W jej miejscu leżała kupa gruzów (fot 3.) Od pracownika położonego niedaleko kamieniołomu uzyskałem informację, że tydzień wcześniej, w Wielką Sobotę 30 marca w nocy, w kapliczkę wjechał samochód terenowy. Kierowca, zbyt szybko pokonując łuk drogi, nie opanował samochodu i spowodował wypadek. Kapliczka uległa całkowitemu zniszczeniu. Ranny kierowca trafił do szpitala.
Kapliczka została odbudowana. Chociaż żal starej zabytkowej, należy przyznać, że nowa konstrukcja, nawiązująca do zniszczonej, jest całkiem udana i dobrze wykonana.
Współrzędne geograficzne: 50°53'26.9"N 16°49'50.7"E
-
5. Front kapliczki (fot. 2012)
-
6. Wnęka z figurką Matki Boskiej (fot. 2012)
-
7 Tył kapliczki (fot. 2012)
-
8. Nowa kapliczka (fot. 2014)
Przypisy
- ↑ Volks-, Berufs- und Betriebszählung vom 16. Juni 1925. Die Bevölkerung des Deutschen Reichs nach den Ergebnissen der Volkszählung 1925, Berlin 1928
- ↑ Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt 1965, s. 184
- ↑ 3,0 3,1 Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice, Warszawa 1991, s. 67-70
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt 1965, s. 191
- ↑ 5,0 5,1 Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice, Warszawa 1991, s. 165
| Publikacja - 2014 r. |
| Aktualizacja - 2014 r. |
