Lewin Brzeski - krzyż kamienny: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
<div style="float: right;">{{MKK}}</div> | |||
[[Plik:Lewin Brzeski, krzyż kamienny a.jpeg|thumb|left|]] | [[Plik:Lewin Brzeski, krzyż kamienny a.jpeg|thumb|left|]] | ||
'''Lewin Brzeski''' (niem. ''Löwen''), pow. brzeski, woj. opolskie. | '''Lewin Brzeski''' (niem. ''Löwen''), pow. brzeski, woj. opolskie. | ||
| Linia 9: | Linia 7: | ||
Inskrypcja w języku niemieckim krojem gotyckim. Częściowo odczytana, w tłumaczeniu brzmi: ''15 kwietnia 1617 (1677?) roku został w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający lat 20 i pół, przez mordercę Georga ... rodem z Saksonii''. Pod nią daty renowacji w 1880 i 1932 oraz nazwiska osób ich dokonujących, ew. fundujących. Nazwisko mordercy jest nieczytelne i wygląda na zatarte z rozmysłem. | Inskrypcja w języku niemieckim krojem gotyckim. Częściowo odczytana, w tłumaczeniu brzmi: ''15 kwietnia 1617 (1677?) roku został w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający lat 20 i pół, przez mordercę Georga ... rodem z Saksonii''. Pod nią daty renowacji w 1880 i 1932 oraz nazwiska osób ich dokonujących, ew. fundujących. Nazwisko mordercy jest nieczytelne i wygląda na zatarte z rozmysłem. | ||
W 2011 r. krzyż został odnowiony staraniem towarzystwa miłośników historii miasta "Civitas Lovensis". Oczyszczono krzyż, uczytelniono litery inskrypcji, uzupełniono ubytki, wzmocniono powierzchnię żywicą, zabezpieczając tym samym zabytek przed wpływem warunków atmosferycznych. Prace związane z odnowieniem wykonała wrocławska pracownia konserwatorska DK Konserwacja, specjalizująca się w renowacji zabytków wykonanych z kamienia. Koszt | W 2011 r. krzyż został odnowiony staraniem towarzystwa miłośników historii miasta "Civitas Lovensis". Oczyszczono krzyż, uczytelniono litery inskrypcji, uzupełniono ubytki, wzmocniono powierzchnię żywicą, zabezpieczając tym samym zabytek przed wpływem warunków atmosferycznych. Prace związane z odnowieniem wykonała wrocławska pracownia konserwatorska DK Konserwacja, specjalizująca się w renowacji zabytków wykonanych z kamienia. Koszt całej operacji wyniósł ok. 12 000 zł, z czego 80% pokryte zostało z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich<ref>[http://www.kapliczki.org.pl/biblioteka/Odnowiono%20krzyz%20pokutny%20w%20Lewinie%20Brzeskim.pdf Odnowiono krzyż pokutny]</ref>. | ||
Przy renowacji okazało się, że uważany za wykonany z granitu krzyż jest w rzeczywistości marmurowy. Data w inskrypcji odszyfrowywana do tej pory jako rok 1617 to rok 1677. Po naprawie krzyż został ustawiony inskrypcją w kierunku drogi. Wcześniej stał odwrotnie, prawdopodobnie od lat 60. XX w. kiedy to został skradziony i po odzyskaniu posadowiony inskrypcją w kierunku pola. | Przy renowacji okazało się, że uważany za wykonany z granitu krzyż jest w rzeczywistości marmurowy. Data w inskrypcji odszyfrowywana do tej pory jako rok 1617 to rok 1677. Po naprawie krzyż został ustawiony inskrypcją w kierunku drogi. Wcześniej stał odwrotnie, prawdopodobnie od lat 60. XX w., kiedy to został skradziony i po odzyskaniu posadowiony inskrypcją w kierunku pola. | ||
Krzyż popularnie określany jako [[krzyż pokutny|pokutny]] czy według forsowanej od pocz. XXI w. nomenklatury - krzyż pojednania. Ze względu na datę zdarzenia, którego dotyczy, nie jest wystawiony w wyniku | Krzyż popularnie określany jako [[krzyż pokutny|pokutny]], czy według forsowanej od pocz. XXI w. nomenklatury - krzyż pojednania. Ze względu na datę zdarzenia, którego dotyczy, nie jest wystawiony w wyniku umowy pojednawczej (kompozycyjnej)<ref group="uwaga">Ponad sto lat po wprowadzeniu ''Constitutio Criminalis Carolina'' (1532), która ostatecznie przyjmowała zasadę publicznoprawnego ścigania przestępstw.</ref>, czyli nie jest krzyżem pojednania ''sensu stricto''. Nie można wykluczyć, że w stosunkach społecznych przetrwała instytucja pojednania, niemająca już skutków prawnych, i krzyż powstał w jej wyniku. Samo w sobie jest to mało prawdopodobne, a prawdopodobieństwo to zmniejsza jeszcze inskrypcja, która pomimo znacznego rozbudowania nie zawiera sugestii w tym kierunku, ani też nie wskazuje zabójcy jako fundatora. Najbardziej wiarygodną hipotezą jest ta, że krzyż został wystawiony przez krewnych zabitego dla upamiętnienia jego śmierci. Intrygujące jest zatarcie nazwiska zabójcy. Niemożliwe jest datowanie tego zdarzenia, ale należałoby wnioskować, że stało się to w okresie, gdy pamięć o zabójstwie była jeszcze żywa i były też osoby zainteresowane ochroną czci nazwiska albo też zabójca "rodem z Saksonii" był w Lewinie krótko czy przejazdem i zbiegł, a jego nazwisko pozostało nieznane. Pośrednio potwierdza to wniosek, że zabójca nie brał udziału w fundacji. Może nasuwać też przypuszczenie, że sprawstwo nie zostało jednoznacznie ustalone. Możliwe, że ze względu na zachowane nazwisko zabitego i datę zabójstwa te zagadki zostaną wyjaśnione w przyszłości podczas badań dokumentów. | ||
== Dane == | == Dane == | ||
| Linia 19: | Linia 17: | ||
'''Położenie''' | '''Położenie''' | ||
Lewin Brzeski, ok. 100 m gruntową drogą | Lewin Brzeski, ok. 100 m gruntową drogą odchodzącą od Al. Wojska Polskiego (wyjazd w kierunku Kantorowic) na wysokości skrzyżowania z ul. Mickiewicza, naprzeciw cmentarza. [http://goo.gl/maps/vo4xK Mapa, współrzędne.] | ||
---- | ---- | ||
| Linia 54: | Linia 52: | ||
|} | |} | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | |||
Plik:Lewin Brzeski, krzyż kamienny.jpeg|alt=Krzyż pojednania w Lewinie|Lewin brzeski, krzyż kamienny | |||
Plik:Lewin Brzeski, krzyż marmurowy.jpeg|Krzyż przed renowacją, fot. 2008 | |||
Plik:Lewin Brzeski Kutzer 1913.jpg|Zjęcie z artykułu [[Paul Kutzer, Kamienne krzyże na Śląsku, 1913|Paula Kutzera, Steinkreuze in Schlesien, 1913]] | |||
Plik:Lewin Brzeski, Hellmich.jpg|Szkic Maxa Hellmicha (tablica 2-2) | |||
</gallery> | |||
==Uwagi== | ==Uwagi== | ||
<references group="uwaga"/> | <references group="uwaga"/> | ||
| Linia 63: | Linia 67: | ||
* Walther Steller, ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien'', in: ''Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde'', Breslau 1934 - ''Die Jahreszahl 1617 und eine längere Inschrift eingemeißelt'' | * Walther Steller, ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien'', in: ''Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde'', Breslau 1934 - ''Die Jahreszahl 1617 und eine längere Inschrift eingemeißelt'' | ||
[[Kategoria: | [[Kategoria:Monolitowe kamienne krzyże w województwie opolskim]] | ||
[[Kategoria:Monolitowe kamienne krzyże na Dolnym Śląsku|Lewin Brzeski]] | [[Kategoria:Monolitowe kamienne krzyże na Dolnym Śląsku|Lewin Brzeski]] | ||
[[Kategoria:Kapliczki z I poł. XVII w.|Lewin Brzeski]] | [[Kategoria:Kapliczki z I poł. XVII w.|Lewin Brzeski]] | ||
__BEZSPISU__ | __BEZSPISU__ | ||
Aktualna wersja na dzień 16:25, 21 paź 2025
Lewin Brzeski (niem. Löwen), pow. brzeski, woj. opolskie.
Krzyż marmurowy z pocz. XVII w. w formie krzyża łacińskiego.
Inskrypcja w języku niemieckim krojem gotyckim. Częściowo odczytana, w tłumaczeniu brzmi: 15 kwietnia 1617 (1677?) roku został w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający lat 20 i pół, przez mordercę Georga ... rodem z Saksonii. Pod nią daty renowacji w 1880 i 1932 oraz nazwiska osób ich dokonujących, ew. fundujących. Nazwisko mordercy jest nieczytelne i wygląda na zatarte z rozmysłem.
W 2011 r. krzyż został odnowiony staraniem towarzystwa miłośników historii miasta "Civitas Lovensis". Oczyszczono krzyż, uczytelniono litery inskrypcji, uzupełniono ubytki, wzmocniono powierzchnię żywicą, zabezpieczając tym samym zabytek przed wpływem warunków atmosferycznych. Prace związane z odnowieniem wykonała wrocławska pracownia konserwatorska DK Konserwacja, specjalizująca się w renowacji zabytków wykonanych z kamienia. Koszt całej operacji wyniósł ok. 12 000 zł, z czego 80% pokryte zostało z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich[1].
Przy renowacji okazało się, że uważany za wykonany z granitu krzyż jest w rzeczywistości marmurowy. Data w inskrypcji odszyfrowywana do tej pory jako rok 1617 to rok 1677. Po naprawie krzyż został ustawiony inskrypcją w kierunku drogi. Wcześniej stał odwrotnie, prawdopodobnie od lat 60. XX w., kiedy to został skradziony i po odzyskaniu posadowiony inskrypcją w kierunku pola.
Krzyż popularnie określany jako pokutny, czy według forsowanej od pocz. XXI w. nomenklatury - krzyż pojednania. Ze względu na datę zdarzenia, którego dotyczy, nie jest wystawiony w wyniku umowy pojednawczej (kompozycyjnej)[uwaga 1], czyli nie jest krzyżem pojednania sensu stricto. Nie można wykluczyć, że w stosunkach społecznych przetrwała instytucja pojednania, niemająca już skutków prawnych, i krzyż powstał w jej wyniku. Samo w sobie jest to mało prawdopodobne, a prawdopodobieństwo to zmniejsza jeszcze inskrypcja, która pomimo znacznego rozbudowania nie zawiera sugestii w tym kierunku, ani też nie wskazuje zabójcy jako fundatora. Najbardziej wiarygodną hipotezą jest ta, że krzyż został wystawiony przez krewnych zabitego dla upamiętnienia jego śmierci. Intrygujące jest zatarcie nazwiska zabójcy. Niemożliwe jest datowanie tego zdarzenia, ale należałoby wnioskować, że stało się to w okresie, gdy pamięć o zabójstwie była jeszcze żywa i były też osoby zainteresowane ochroną czci nazwiska albo też zabójca "rodem z Saksonii" był w Lewinie krótko czy przejazdem i zbiegł, a jego nazwisko pozostało nieznane. Pośrednio potwierdza to wniosek, że zabójca nie brał udziału w fundacji. Może nasuwać też przypuszczenie, że sprawstwo nie zostało jednoznacznie ustalone. Możliwe, że ze względu na zachowane nazwisko zabitego i datę zabójstwa te zagadki zostaną wyjaśnione w przyszłości podczas badań dokumentów.
Dane
Położenie
Lewin Brzeski, ok. 100 m gruntową drogą odchodzącą od Al. Wojska Polskiego (wyjazd w kierunku Kantorowic) na wysokości skrzyżowania z ul. Mickiewicza, naprzeciw cmentarza. Mapa, współrzędne.
| Nr | Materiał | Forma | Inskrypcja | Wiek | |
|---|---|---|---|---|---|
| marmurowy | łaciński | tekst | II poł. XVII w. (1677) |
| Wymiary | Wysokość | Szerokość | Grubość |
|---|---|---|---|
| Max Hellmich (1923) | 107 | 73 | 21 |
| Pomiar (przed renowacją w 2011) | 116 | 73 | 21 |
-
Lewin brzeski, krzyż kamienny
-
Krzyż przed renowacją, fot. 2008
-
Zjęcie z artykułu Paula Kutzera, Steinkreuze in Schlesien, 1913
-
Szkic Maxa Hellmicha (tablica 2-2)
Uwagi
- ↑ Ponad sto lat po wprowadzeniu Constitutio Criminalis Carolina (1532), która ostatecznie przyjmowała zasadę publicznoprawnego ścigania przestępstw.
Przypisy
Bibliografia
- Max Hellmich, Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien: Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtstische, Liegnitz 1923 s. 28(38) - gegenüber dem Kirchhofe, unweit der Neisse
- Walther Steller, Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde, Breslau 1934 - Die Jahreszahl 1617 und eine längere Inschrift eingemeißelt
