Najstarszy pomnik Jana Nepomucena: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 4 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Najstarszym pomnikiem '''Jana Nepomucena''' jest ''' | Najstarszym pomnikiem '''św. Jana Nepomucena''' jest kamienna figura z '''1682 roku''', znajdująca się w miasteczku '''Poběžovice''' (dawniej Ronšperk, niem. Ronsperg, Anną Felicianą) w kraju pilzneńskim, w powiecie Domažlice. Autorem rzeźby jest Johann Brokoff, który wykonał ją na podstawie swojego drewnianego modelu stworzonego według bozzetta z 1681 roku autorstwa Mathiasa Rauchmillera. Ta sama drewniana rzeźba posłużyła jako wzór dla odlanego przez Hieronima Heroldta w Norymberdze pomnika z brązu, ustawionego w 1683 roku na Moście Karola w Pradze – to z kolei najsłynniejszy pomnik Jana Nepomucena, który stał się pierwowzorem dla niezliczonych późniejszych przedstawień świętego. | ||
Model z gliny (terakoty) autorstwa Mathiasa Rauchmillera znajduje się obecnie w kolekcji Galerii Narodowej w Pradze. Bozzetto zostało wykonane z okazji zbliżającej się rzekomej 300. rocznicy męczeństwa [[Święty Jan Nepomucen|Jana Nepomucena]]. Było to zamówienie Matthiasa Gottfrieda von Wunschwitz, cesarskiego dyplomaty i urzędnika, który przygotowywał uczczenie okrągłej rocznicy śmierci praskiego kanonika w 1683 r.<ref>Dziekan kapituły praskiej Jan z Krumlowa w 1483 r. błędnie odnotował 100. rocznicę śmierci Jana Nepomucena. Pomyłka ta długo powodowała zamieszanie w biografii świętego, a nawet stała się przyczyną teorii o istnieniu dwóch Janów, którzy utonęli w Wełtawie. Jednego z Pomuka, drugiego z Nepomuka.</ref> wystawieniem pomnika na Moście Karola w Pradze. Wunschwitz był propagatorem kultu Jana z Pomuka. Twierdził że ten ocalił go cudownie z tureckiej niewoli. Niewielka gliniana rzeźba (wysokość 41 cm) ukształtowała typ [[Rzeźby św. Jana Nepomucena|wizerunku św. Jana Nepomucena]] jako brodatego księdza-kanonika z biretem na głowie, ubranego w sutannę, rokietę i narzucony na ramiona futrzany płaszcz chórowy. Wiedeński rzeźbiarz subtelnie podkreślił kontrast między delikatnością i szczupłością postaci a duchową siłą wyrażoną w pochylonej na bok głowie męczennika, obejmującego lewą ręką krucyfiks – jakby w geście ochrony zmarłego Zbawiciela. To właśnie ten typ figury św. Jana Nepomucena stał się wzorcem, powtarzanym później w niekończącej się [[Wolnostojące pomniki św. Jana Nepomucena|serii przedstawień]]. Bozzetto do pomnika Jana Nepomucena, podobnie jak drewniany model Brokoffa, pozostało w rodzinie Wunschwitzów, stając się obiektem kultu. Wnuk Matthiasa, Jan Antonín, po 1741 roku zamówił dla figurki złoconą i zdobioną płaskorzeźbami szkatułkę, na której widniał również herb Wunschwitzów. Pełniła ona funkcję ołtarza podróżnego. | |||
Statua św. Jana Nepomucena stoi w Poběžovicach pośrodku historycznej strefy miasta, na placu Míru, pomiędzy prezbiterium kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny a zabytkową barokową plebanią. Naturalnej wielkości posąg świętego wykonany jest z piaskowca i granitu i ustawiony jest na cokole o wysokości około dwóch metrów. Matthias Gottfried von Wunschwitz wszedł w posiadanie Poběžovic (ówcześnie Ronsberga) drogą ożenku z Anną Felicianą Pachta von Rajov, która odziedziczyła je po ojcu. Małżonkowie latach 1682–1695 przebudowali istniejący w miasteczku zamek na barokowy pałac. Budowla uległa później dużym przeobrażeniom ale na wschodniej ścianie zachował się herb małżonków (fot.) W ten sposób Matthias Gottfried von Wunschwitz postanowił upamiętnić św. Jana Nepomucena także w swoim majątku, nie poprzestając na praskim pomniku wzniesionym z okazji rocznicy męczeństwa. W Poběžovicach kazał ustawić figurę wykonaną według tego samego modelu, z którego powstał pomnik na Moście Karola, powierzając jej wykonanie temu samemu artyście – Johannowi Brokoffowi. | |||
{{autor|Michał Zalewski}} | {{autor|Michał Zalewski}} | ||
==Galeria== | |||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
Plik:Rauchmiller Nepomucen.jpg|<div style='text-align:justify;>Bozzetto do pomnika Jana Nepomucena; Mathias Rauchmiller 1681 r.</div> | Plik:Rauchmiller Nepomucen.jpg|<div style='text-align:justify;>Bozzetto do pomnika Jana Nepomucena; Mathias Rauchmiller 1681 r.</div> | ||
Plik:Poběžovice Nepomucen.jpg|<div style='text-align:justify;>Poběžovice, kraj pilzneński. Najstarszy pomnik Jana Nepomucena. Kamienna rzeźba z 1682 r.</div> | Plik:Poběžovice Nepomucen.jpg|<div style='text-align:justify;>Poběžovice, kraj pilzneński. Najstarszy pomnik Jana Nepomucena. Kamienna rzeźba z 1682 r.</div> | ||
Plik:Praga Most Karola Nepomucen XIX w.jpg|Jan Nepomucen na Moście Karola w Pradze, 1683 (fot. lata 80. XIX w.) | Plik:Poběžovice JN.jpg|Poběžovice; pomnik Jana Nepomucena | ||
Plik:Poběžovice f. JN.jpg|<div style='text-align:justify;>Poběžovice; piaskowcowa figura św. Jana Nepomucna z 1682 r.</div> | |||
Plik:Poběžovice.jpg|Poběžovice | |||
Plik:Wunschwitz Matthias Gottfried.jpg|<div style='text-align:justify;>Matthias Gottfried von Wunschwitz (1632-1695)</div> | |||
Plik:Wunschwitz i Pachta von Rajov.jpg|<div style='text-align:justify;>Herb małżeński Matthiasa Gottfrieda von Wunschwitz i Anny Feliciany Pachta von Rajov na wschodniej fasadzie zamku w Poběžovicach</div> | |||
</gallery> | |||
<gallery mode=packed heights=230px> | |||
Plik:Praga Most Karola Nepomucen XIX w.jpg|<div style='text-align:justify;>Jan Nepomucen na Moście Karola w Pradze, 1683 (fot. lata 80. XIX w.)</div> | |||
Plik:Praga Most Karola Nepomucen d.jpg|Jan Nepomucen na moście Karola | Plik:Praga Most Karola Nepomucen d.jpg|Jan Nepomucen na moście Karola | ||
Plik:Praga Most Karola Nepomucen n.jpg|Jan Nepomucen na moście Karola | Plik:Praga Most Karola Nepomucen n.jpg|Jan Nepomucen na moście Karola | ||
</gallery> | </gallery> | ||
{{Przypisy}} | |||
[[Kategoria:Czechy]] | [[Kategoria:Czechy]] | ||
Aktualna wersja na dzień 16:43, 10 lis 2025
Najstarszym pomnikiem św. Jana Nepomucena jest kamienna figura z 1682 roku, znajdująca się w miasteczku Poběžovice (dawniej Ronšperk, niem. Ronsperg, Anną Felicianą) w kraju pilzneńskim, w powiecie Domažlice. Autorem rzeźby jest Johann Brokoff, który wykonał ją na podstawie swojego drewnianego modelu stworzonego według bozzetta z 1681 roku autorstwa Mathiasa Rauchmillera. Ta sama drewniana rzeźba posłużyła jako wzór dla odlanego przez Hieronima Heroldta w Norymberdze pomnika z brązu, ustawionego w 1683 roku na Moście Karola w Pradze – to z kolei najsłynniejszy pomnik Jana Nepomucena, który stał się pierwowzorem dla niezliczonych późniejszych przedstawień świętego.
Model z gliny (terakoty) autorstwa Mathiasa Rauchmillera znajduje się obecnie w kolekcji Galerii Narodowej w Pradze. Bozzetto zostało wykonane z okazji zbliżającej się rzekomej 300. rocznicy męczeństwa Jana Nepomucena. Było to zamówienie Matthiasa Gottfrieda von Wunschwitz, cesarskiego dyplomaty i urzędnika, który przygotowywał uczczenie okrągłej rocznicy śmierci praskiego kanonika w 1683 r.[1] wystawieniem pomnika na Moście Karola w Pradze. Wunschwitz był propagatorem kultu Jana z Pomuka. Twierdził że ten ocalił go cudownie z tureckiej niewoli. Niewielka gliniana rzeźba (wysokość 41 cm) ukształtowała typ wizerunku św. Jana Nepomucena jako brodatego księdza-kanonika z biretem na głowie, ubranego w sutannę, rokietę i narzucony na ramiona futrzany płaszcz chórowy. Wiedeński rzeźbiarz subtelnie podkreślił kontrast między delikatnością i szczupłością postaci a duchową siłą wyrażoną w pochylonej na bok głowie męczennika, obejmującego lewą ręką krucyfiks – jakby w geście ochrony zmarłego Zbawiciela. To właśnie ten typ figury św. Jana Nepomucena stał się wzorcem, powtarzanym później w niekończącej się serii przedstawień. Bozzetto do pomnika Jana Nepomucena, podobnie jak drewniany model Brokoffa, pozostało w rodzinie Wunschwitzów, stając się obiektem kultu. Wnuk Matthiasa, Jan Antonín, po 1741 roku zamówił dla figurki złoconą i zdobioną płaskorzeźbami szkatułkę, na której widniał również herb Wunschwitzów. Pełniła ona funkcję ołtarza podróżnego.
Statua św. Jana Nepomucena stoi w Poběžovicach pośrodku historycznej strefy miasta, na placu Míru, pomiędzy prezbiterium kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny a zabytkową barokową plebanią. Naturalnej wielkości posąg świętego wykonany jest z piaskowca i granitu i ustawiony jest na cokole o wysokości około dwóch metrów. Matthias Gottfried von Wunschwitz wszedł w posiadanie Poběžovic (ówcześnie Ronsberga) drogą ożenku z Anną Felicianą Pachta von Rajov, która odziedziczyła je po ojcu. Małżonkowie latach 1682–1695 przebudowali istniejący w miasteczku zamek na barokowy pałac. Budowla uległa później dużym przeobrażeniom ale na wschodniej ścianie zachował się herb małżonków (fot.) W ten sposób Matthias Gottfried von Wunschwitz postanowił upamiętnić św. Jana Nepomucena także w swoim majątku, nie poprzestając na praskim pomniku wzniesionym z okazji rocznicy męczeństwa. W Poběžovicach kazał ustawić figurę wykonaną według tego samego modelu, z którego powstał pomnik na Moście Karola, powierzając jej wykonanie temu samemu artyście – Johannowi Brokoffowi.
| Autor: Michał Zalewski |
Galeria
-
Bozzetto do pomnika Jana Nepomucena; Mathias Rauchmiller 1681 r. -
Poběžovice, kraj pilzneński. Najstarszy pomnik Jana Nepomucena. Kamienna rzeźba z 1682 r. -
Poběžovice; pomnik Jana Nepomucena
-
Poběžovice; piaskowcowa figura św. Jana Nepomucna z 1682 r. -
Poběžovice
-
Matthias Gottfried von Wunschwitz (1632-1695) -
Herb małżeński Matthiasa Gottfrieda von Wunschwitz i Anny Feliciany Pachta von Rajov na wschodniej fasadzie zamku w Poběžovicach
-
Jan Nepomucen na Moście Karola w Pradze, 1683 (fot. lata 80. XIX w.) -
Jan Nepomucen na moście Karola
-
Jan Nepomucen na moście Karola
Przypisy
- ↑ Dziekan kapituły praskiej Jan z Krumlowa w 1483 r. błędnie odnotował 100. rocznicę śmierci Jana Nepomucena. Pomyłka ta długo powodowała zamieszanie w biografii świętego, a nawet stała się przyczyną teorii o istnieniu dwóch Janów, którzy utonęli w Wełtawie. Jednego z Pomuka, drugiego z Nepomuka.
