Kolumna Trójcy Świętej w Lizawicach: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 15:43, 16 sie 2023

1. Lizawice, pozostałości kolumny Trójcy Świętej z XVIII w. (fot. 2013).

Lizawice koło Oławy, do 1945 r. Leisewitz. Wieś wzmiankowana w 1387 roku jako Leysewitz. Lokowana na prawie niemieckim niedługo przed tą datą. Prawdopodobnie było to przeniesienie słowiańskiej (polskiej) wsi na takie prawo, a nie założenie wsi na surowym korzeniu przez zasiedlenie zachodnich osadników. W XVIII w. wieś należała do klasztoru Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą we Wrocławiu. We wsi nie było kościoła. Katolicy mieli parafię w Sobocisku (Zottwitz), a ewangelicy w Marszowicach (Marschwitz). Ciekawostką jest fakt, że była to okolica, w której długo zachował się na lewobrzeżnym Śląsku język polski. Kazań po polsku zaprzestano w Sobocisku w 1842 r.

Kolumna Trójcy Świętej

Na skrzyżowaniu drogi prowadzącej od szosy Wrocław - Opole do torów kolejowych z główną drogą wsi (50°58'23.7"N 17°12'53.8"E) stoi destrukt barokowej kolumny Trójcy Świętej. Pomnik pochodzi prawdopodobnie z 1769 r. Z cokołu powojenni mieszkańcy uczynili kapliczkę przydrożną; przewrócona kolumna koryncka (fot. 6 - głowica) leży obok. W jej miejscu na cokole umieszczono drewniany krzyż, na którym wisi kapliczka skrzynkowa. Na cokole pojawiają sie też typowe współczesne figurki maryjne. W 2013 r. obok krzyża leżała głowa jednej z boskich postaci (fot. 3); w sierpniu 2023 r. nie było jej.

Pomnik w najbardziej charakterystycznej dla baroku formie Trójcy Świętej w chwale trzeba zaliczyć do tej grupy dzieł, które mają skromny program ikonograficzny zredukowany do samego przedstawienia Trójcy Świętej. Można takie spotkać na Śląsku w Cieplicach, Gorzanowie, Izbicku, Kłodzku, Laskówce, Lesicy, Nowogrodźcu, Starczowie, Śremie, Uniemyślu, Wysokiej.

Opis według Lydii Baruchsen (Baruchsen 1931, 139)

Trójca Święta z Chrystusem w ludzkiej postaci jako grupa zwieńczająca okrągłą kolumnę.

Znajduje sie na skrzyżowaniu w okolicy stacji kolejowej.

Data wzniesienia: Analiza stylu wskazuje na pierwsze dziesięciolecia XVIII w. (Lutsch mówi o końcu XVII w. (Lutsch 1889, 375)), jednak inskrypcja podaje datę 20.01.1769.

Opis: Prostopadłościenna, długa podstawa. Na niej, wyraźnie horyzontalnie odgraniczony, mniejszy cokół z bocznymi wolutami i przedstawieniem w reliefie na froncie. Koryncka kolumna o gładkim trzonie, z główkami aniołów i girlandami kwiatów na kapitelu.

Zwieńczenie: Trójca Święta w chmurach. Po lewej stronie obserwatora Chrystus, jedynie z szeroko zwisającą przepaską na biodrach; prawą ręką błogosławi, w lewej dzierży krzyż. Po prawej stronie obserwatora Bóg Ojciec, z berłem w prawej ręce, lewa spoczywa na globie, który trzyma na lewym kolanie. Powyżej gołębica symbolizująca Ducha Świętego, otoczona promieniami. Tył płaski.

Zdobienia: Zamknięte dołem woluty. Pojedyncze zagięcie linii konturu; pionowy podział za pomocą wgłębień; girlandy rozetowe.

Ozdoby: Woluty: zamykają się na dole; pojedyncze zagięcie linii konturu; pionowy podział za pomocą wgłębień; girlanda z rozet. Relief przedstawiony we wgłębionej ramie o złamanym konturze: Ucieczka do Egiptu.

Opis ogólny: Pokaźne rozmiary; odpowiednio solidne proporcje poszczególnych części; wykonanie surowe.

Opis ogólny: Wyjątkowo duże wymiary; odpowiednio solidne proporcje poszczególnych części; wykonanie surowe (zgrubne, prymitywne), szczególnie w przypadku plastyki figuralnej. Przeznaczone do oglądania z przodu.

Napisy:
Z tyłu podstawy:
"20. 1. 1769",
poniżej:
„F.S.M. 1810”.

Galeria

2. Drewniany krzyż kapliczką skrzynkową i figurka Maryi na cokole (fot. 2913).
3. Głowa jednej z boskich postaci ze zwieńczenia kolumny (fot. 2013).
4. "Ucieczka do Egiptu" - płaskorzeźba na cokole (fot. 2013).
5. Kolumna leżąca obok kapliczki (fot. 2013).
6. Kapitel (koryncki) i zwieńczenie - rzeźba Trójcy Świętej (fot. 2013)
7. Tył cokołu z datą 28.1.1769 (fot. 2013).

Zobacz

Literatura

Baruchsen Lydia. Die schlesische Mariensäule. Ursprung, Wesen und Beziehungen zu verwandten Denkmalgruppen. Breslau: 1931, s. 139.
Lutsch Hans. Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, Bd. 2. Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Breslau. Breslau: 1889, s. 375.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+[[Plik:Lizawice.jpg|thumb|right|460px|1. Lizawice, pozostałości kolumny Trójcy Świętej z XVIII w. (fot. 2013). ]]
 '''Lizawice''' koło Oławy, do 1945 r. ''Leisewitz''. Wieś wzmiankowana w 1387 roku jako ''Leysewitz''. Lokowana na prawie niemieckim niedługo przed tą datą. Prawdopodobnie było to przeniesienie słowiańskiej (polskiej) wsi na takie prawo, a nie założenie wsi na surowym korzeniu przez zasiedlenie zachodnich osadników. W XVIII w. wieś należała do klasztoru Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą we Wrocławiu. We wsi nie było kościoła. Katolicy mieli parafię w Sobocisku (''Zottwitz''), a ewangelicy w Marszowicach (''Marschwitz''). Ciekawostką jest fakt, że była to okolica, w której długo zachował się na lewobrzeżnym Śląsku  język polski. Kazań po polsku zaprzestano w Sobocisku w 1842 r.
 == Kolumna Trójcy Świętej ==
-=== Opis według Lidii Baruchsen ===
+Na skrzyżowaniu drogi prowadzącej od szosy Wrocław - Opole do torów kolejowych z główną drogą wsi <small>(50°58'23.7"N 17°12'53.8"E)</small> stoi destrukt barokowej kolumny Trójcy Świętej. Pomnik pochodzi prawdopodobnie z 1769 r. Z cokołu powojenni mieszkańcy uczynili '''kapliczkę przydrożną'''; przewrócona kolumna koryncka (fot. 6 - głowica) leży obok.  W jej miejscu na cokole umieszczono drewniany krzyż, na którym wisi kapliczka skrzynkowa. Na cokole pojawiają sie też typowe współczesne figurki maryjne. W 2013 r. obok krzyża leżała głowa jednej z boskich postaci (fot. 3); w sierpniu 2023 r. nie było jej.
+Pomnik w najbardziej charakterystycznej dla baroku formie Trójcy Świętej w chwale trzeba zaliczyć do tej grupy dzieł, które mają skromny program ikonograficzny zredukowany do samego przedstawienia Trójcy Świętej. Można takie spotkać na Śląsku w [[Kolumny Trójcy Świętej w hrabstwie kłodzkim i na Śląsku#Ślask|Cieplicach, Gorzanowie, Izbicku, Kłodzku, Laskówce, Lesicy,  Nowogrodźcu, Starczowie, Śremie, Uniemyślu,  Wysokiej]].
+=== Opis według Lydii Baruchsen <small>(Baruchsen 1931, 139)</small> ===
 Trójca Święta z Chrystusem w ludzkiej postaci jako grupa zwieńczająca okrągłą kolumnę.
@@ Linia 10: / Linia 15: @@
 Data wzniesienia: Analiza stylu wskazuje na pierwsze dziesięciolecia XVIII w. (Lutsch mówi o końcu  XVII w. <small>(Lutsch 1889, 375)</small>), jednak inskrypcja podaje datę 20.01.1769.
-Opis: Prostopadłościenna, długa podstawa. Na niej, wyraźnie horyzontalnie odgraniczony,  mniejszy cokół z bocznymi wolutami i przedstawieniem w reliefie na froncie. Koryncka kolumna o gładkim trzonie, z główkami aniołów i girlandami kwiatów na kapitelu.
+Opis: Prostopadłościenna, długa podstawa. Na niej, wyraźnie horyzontalnie odgraniczony, mniejszy cokół z bocznymi wolutami i przedstawieniem w reliefie na froncie. Koryncka kolumna o gładkim trzonie, z główkami aniołów i girlandami kwiatów na kapitelu.
 Zwieńczenie: Trójca  Święta w chmurach.  Po lewej stronie obserwatora Chrystus, jedynie z szeroko zwisającą przepaską na biodrach;  prawą ręką błogosławi, w lewej dzierży krzyż. Po prawej stronie obserwatora Bóg Ojciec, z berłem w prawej ręce, lewa spoczywa na globie, który trzyma na lewym kolanie. Powyżej gołębica symbolizująca Ducha Świętego, otoczona promieniami. Tył płaski.
@@ Linia 16: / Linia 21: @@
 Zdobienia: Zamknięte dołem [[spływ wolutowy|woluty]]. Pojedyncze zagięcie linii konturu; pionowy podział za pomocą wgłębień; girlandy rozetowe.
-Ozdoby: Woluty: zamykają się na dole; pojedyncze zagięcie linii konturu; pionowy podział za pomocą wgłębień; girlanda z roset. Relief przedstawiony w wgłębionej ramie o złamanym konturze: Ucieczka do Egiptu.
+Ozdoby: Woluty: zamykają się na dole; pojedyncze zagięcie linii konturu; pionowy podział za pomocą wgłębień; girlanda z rozet. Relief przedstawiony we wgłębionej ramie o złamanym konturze: Ucieczka do Egiptu.
-Opis ogólny: Pokaźne rozmiary; odpowiednio solidne proporcje poszczególnych części; wykonanie surowe
+Opis ogólny: Pokaźne rozmiary; odpowiednio solidne proporcje poszczególnych części; wykonanie surowe.
-Opis ogólny: Wyjątkowo duże wymiary; odpowiednio solidne proporcje poszczególnych części; wykonanie surowe (zgrubne, prymitywne), szczególnie w przypadku plastiki figuralnej. Przeznaczone do oglądania z przodu.
+Opis ogólny: Wyjątkowo duże wymiary; odpowiednio solidne proporcje poszczególnych części; wykonanie surowe (zgrubne, prymitywne), szczególnie w przypadku plastyki figuralnej. Przeznaczone do oglądania z przodu.
 Napisy:<br>
@@ Linia 27: / Linia 32: @@
 poniżej:<br>
 „F.S.M. 1810”.
+== Galeria ==
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Lizawice e.jpg|2. Drewniany krzyż kapliczką skrzynkową i figurka Maryi na cokole (fot. 2913).
+Plik:Lizawice f.jpg|3. Głowa jednej z boskich postaci ze zwieńczenia kolumny (fot. 2013).
+Plik:Lizawice d.jpg|4. "Ucieczka do Egiptu" - płaskorzeźba na cokole (fot. 2013).
+Plik:Lizawice c.jpg|5. Kolumna leżąca obok kapliczki (fot. 2013).
+Plik:Lizawice b.jpg|6. Kapitel (koryncki) i zwieńczenie - rzeźba Trójcy Świętej (fot. 2013)
+Plik:Lizawice g.jpg|7. Tył cokołu z datą 28.1.1769 (fot. 2013).
+</gallery>
+== Zobacz ==
+* [[Kolumny Trójcy Świętej w hrabstwie kłodzkim i na Śląsku]]
+* [[Pomniki Trójcy Świętej w Izbicku i Wysokiej]]
+* [[Kolumna Trójcy Świętej w Kłodzku]]
+* [[Kolumny Trójcy Świętej w Mielniku i Gorzanowie]]
+* [[Pomnik Trójcy Świętej w Szalejowie Dolnym]]
+* [[Tron Łaski z 1677 r. w Lesicy]]
 == Literatura ==
 * Baruchsen Lydia. ''Die schlesische Mariensäule. Ursprung, Wesen und Beziehungen zu verwandten Denkmalgruppen.'' Breslau: 1931, s. 139.
 * Lutsch Hans. ''Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, Bd. 2. Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Breslau.'' Breslau: 1889, s. 375.
 [[Kategoria:Powiat oławski|Lizawice]]
 [[Kategoria:Trójca Święta|Lizawice]]
 [[Kategoria:Kolumny|Lizawice]]

Kolumna Trójcy Świętej w Lizawicach: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 15:43, 16 sie 2023

Spis treści