Chronostychy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 6 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
{{W budowie}}
{{W budowie}}
'''[[Chronostych]], chronogram''' (z gr. ''chronos'' - czas), '''eteostych''' to jeden ze sposobów zapisywania dat rocznych, stosowany w okresie baroku. Można go spotkać na barokowych budowlach, również na cokołach wolno stojących barokowych figur. W ten sposób prezentowana jest data związana z obiektem, najczęściej data jego powstania. Poniżej znajdują się teksty, opisy, wyliczenia i w miarę możliwości tłumaczenia chronostychów znajdujących się na figurach i detalach architektonicznych.
'''[[Chronostych]], chronogram''' (z gr. ''chronos'' - czas), '''eteostych''' to jeden ze sposobów zapisywania dat rocznych, stosowany w okresie baroku. Można go spotkać na barokowych budowlach, również na cokołach wolno stojących barokowych figur. W ten sposób prezentowana jest data związana z obiektem, najczęściej data jego powstania. Poniżej znajdują się teksty, opisy, wyliczenia i w miarę możliwości tłumaczenia chronostychów znajdujących się na figurach i detalach architektonicznych.
==Nepomuceny==
==Nepomuceny==
===Bronów===
===Bronów===
Bronów, gmina Dobromierz, powiat świdnicki. Barokowa figura przy drodze do pałacu (obecnie będącego w ruinie).<br>
Bronów, gmina Dobromierz, powiat świdnicki. Barokowa figura przy drodze do pałacu (obecnie będącego w ruinie).<br>
{{Cytat|
<center>{{Cytat|
eLoqVentI<br>
eLoqVentI<br>
sILentIarIo<br>
sILentIarIo<br>
Linia 14: Linia 15:
hanC statVaM eX<br>
hanC statVaM eX<br>
CorDIs Voto<br>
CorDIs Voto<br>
ereXerat<br>}}
ereXerat<br>}}</center>


L V I I L I I I I M V C I I V D I I V I = 1731
L V I I L I I I I M V C I I V D I I V I = 1731
Linia 21: Linia 22:


Eloquenti silentiario s. Ioanni Nepomuceno orbis totius prodigioso tutori Rudolphus matthuschka et Toppeltschan Hanc statuam ex cordis voto erexerat. - Wymownemu milczeniem św. Janowi Nepomucenowi, niezwykłemu opiekunowi całego świata, tę statuę z potrzeby serca wystawił Rudolf Matthuschka von Toppeltschan.
Eloquenti silentiario s. Ioanni Nepomuceno orbis totius prodigioso tutori Rudolphus matthuschka et Toppeltschan Hanc statuam ex cordis voto erexerat. - Wymownemu milczeniem św. Janowi Nepomucenowi, niezwykłemu opiekunowi całego świata, tę statuę z potrzeby serca wystawił Rudolf Matthuschka von Toppeltschan.
===Bystrzyca Kłodzka===
===Bystrzyca Kłodzka===
Bystrzyca Kłodzka, pow. kłodzki. Rzeźba stojąca na pl. Szpitalnym, przy moście nad Nysą Kłodzką. Być może najstarsza w Polsce figura św. Jana Nepomucena.<br>
Bystrzyca Kłodzka, pow. kłodzki. Rzeźba stojąca na pl. Szpitalnym, przy moście nad Nysą Kłodzką. Być może najstarsza w Polsce figura św. Jana Nepomucena.<br>
Linia 30: Linia 32:
Rok powtórzony jest cyframi arabskimi w tylnej inskrypcji, brzmiącej:<br>
Rok powtórzony jest cyframi arabskimi w tylnej inskrypcji, brzmiącej:<br>
Fransciscus Carolus Veit fecit 1704 - Ufundował Frans Karl Veit.
Fransciscus Carolus Veit fecit 1704 - Ufundował Frans Karl Veit.
=== Pardubice. Św. Jan Nepomucen przy kościele św. Jana Chrzciciela ===
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Pardubice figura Nepomucena.jpg|Św. Jan Nepomucen
Plik:Pardubice Nepomucen.jpg|Figura św. Jana Nepomucena
Plik:Pardubice Nepomucen chronostych a.jpg|Chronostych
Plik:Pardubice Nepomucen chronostych b.jpg|Chronsotych w języku czeskim
</gallery>
[[Święty Jan Nepomucen]]  przed kościołem Św. Jana Chrzciciela (kostel sv. Jana Křtitele) w dzielnicy Zelené Předměstí w Pardubicach. I poł. XVIII w. Autor nieznany. Na postumencie dwa ciekawe [[chronostych]]y. Na przedniej ścianie informujący po łacinie o odnowieniu po uszkodzeniach w czasie wojny austriacko-pruskiej o Śląsk. O wyjątkowości pomnika decyduje jednak chronostych na tylnej ścianie postumentu. To napis w języku czeskim opisujący renowację i przeniesienie figury w 1887 r. W tym czasie nie tworzono już chronostychów, a język czeski  nigdy nie był w nich używany. W okresie gdy chronostychy były popularne po czesku mówił  tylko lud. Inskrypcje były tworzone po łacinie lub w języku niemieckim. Być może powodem zapisania daty za pomocą chronogramu w epoce, gdy już ich nie używano, była chęć pokazania, że nadeszła wreszcie pora, gdy Czesi nie gęsi...
=== Krzelów ===
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Krzelów Nepomucen Chronostych.jpg|[[:Plik:Krzelów Nepomucen.jpg|Św. Jan Nepomcuen, Krzelów]], pow. wołowski
</gallery>


==Pozostałe==
==Pozostałe==

Aktualna wersja na dzień 20:54, 20 paź 2025

Ten artykuł jest w trakcie tworzenia i może przejściowo zawierać niepełne, niezweryfikowane lub błędne informacje.

Chronostych, chronogram (z gr. chronos - czas), eteostych to jeden ze sposobów zapisywania dat rocznych, stosowany w okresie baroku. Można go spotkać na barokowych budowlach, również na cokołach wolno stojących barokowych figur. W ten sposób prezentowana jest data związana z obiektem, najczęściej data jego powstania. Poniżej znajdują się teksty, opisy, wyliczenia i w miarę możliwości tłumaczenia chronostychów znajdujących się na figurach i detalach architektonicznych.

Nepomuceny

Bronów

Bronów, gmina Dobromierz, powiat świdnicki. Barokowa figura przy drodze do pałacu (obecnie będącego w ruinie).

eLoqVentI
sILentIarIo
s. IoannI nepoMVCeno
orbIs totIVs proDIgIo
so tVtorI
rudolphus de mattusch
ka et toppeltschan
hanC statVaM eX
CorDIs Voto
ereXerat

L V I I L I I I I M V C I I V D I I V I = 1731

C V M X C D I V X = 1731

Eloquenti silentiario s. Ioanni Nepomuceno orbis totius prodigioso tutori Rudolphus matthuschka et Toppeltschan Hanc statuam ex cordis voto erexerat. - Wymownemu milczeniem św. Janowi Nepomucenowi, niezwykłemu opiekunowi całego świata, tę statuę z potrzeby serca wystawił Rudolf Matthuschka von Toppeltschan.

Bystrzyca Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka, pow. kłodzki. Rzeźba stojąca na pl. Szpitalnym, przy moście nad Nysą Kłodzką. Być może najstarsza w Polsce figura św. Jana Nepomucena.
CeDat In honoreM
sanCtI IoannI

C D I M C I I I = 1704
Cedat in honorem Sancti Ioanni - Ofiarowano ku czci świętego Jana.
Rok powtórzony jest cyframi arabskimi w tylnej inskrypcji, brzmiącej:
Fransciscus Carolus Veit fecit 1704 - Ufundował Frans Karl Veit.

Pardubice. Św. Jan Nepomucen przy kościele św. Jana Chrzciciela

  • Św. Jan Nepomucen

    Św. Jan Nepomucen

  • Figura św. Jana Nepomucena

    Figura św. Jana Nepomucena

  • Chronostych

    Chronostych

  • Chronsotych w języku czeskim

    Chronsotych w języku czeskim

Święty Jan Nepomucen przed kościołem Św. Jana Chrzciciela (kostel sv. Jana Křtitele) w dzielnicy Zelené Předměstí w Pardubicach. I poł. XVIII w. Autor nieznany. Na postumencie dwa ciekawe chronostychy. Na przedniej ścianie informujący po łacinie o odnowieniu po uszkodzeniach w czasie wojny austriacko-pruskiej o Śląsk. O wyjątkowości pomnika decyduje jednak chronostych na tylnej ścianie postumentu. To napis w języku czeskim opisujący renowację i przeniesienie figury w 1887 r. W tym czasie nie tworzono już chronostychów, a język czeski nigdy nie był w nich używany. W okresie gdy chronostychy były popularne po czesku mówił tylko lud. Inskrypcje były tworzone po łacinie lub w języku niemieckim. Być może powodem zapisania daty za pomocą chronogramu w epoce, gdy już ich nie używano, była chęć pokazania, że nadeszła wreszcie pora, gdy Czesi nie gęsi...

Krzelów

Pozostałe

Wrocław, Matka Boska przy ul. Traugutta

Chronostych na figurze Matki Boskiej z Dzieciątkiem przy ul. Traugutta we Wrocławiu

Figura na skwerze przed kościołem św. Maurycego

Na tylnej ścianie postumentu znajduje chronostych z zakodowaną datą fundacji (fot. w galerii).

PROLE PIA BENEDICATVR VRATISLAVIA ORANTE VIRGINE MARIA

Wyróżnione litery w chronostychu to: L I D I C V V I L V I V I I M I czyli 50+1+500+1+100+5+5+1+50+5+1+V+1+1+1000+1, co daje datę 1727.

Niżej daty renowacji: 1854 i 1994

Na przedniej ścianie inskrypcja AVE DICTURIS SIS O SANCTA VIRGO PATRONA ET MORITURIS.

Źródło: „https://silesiacum.pl/w/index.php?title=Chronostychy&oldid=27016”