Kapliczka domkowa w podkrakowskim Zwierzyńcu

Do 1909 r. Zwierzyniec był podkrakowską wsią. Wtedy włączono go do miasta. W latach 1908-1911 z inicjatywy „Towarzystwa Urzędników / budowy tanich domów mieszkalnych" na niewielkim wzniesieniu za kościołem Najświętszego Salwatora, na terenie dawnych szańców austriackich (nr 1 i 30), wybudowano niewielkie osiedle, nazywając je – od wezwania przylegającego do osiedla wspomnianego kościoła – Salwator. Przez jego środek przechodzi droga z I połowy XIX w., biegnąca od klasztoru Norbertanek, obok cmentarza zwierzynieckiego (dziś zwanego salwatorskim), do Kopca Kościuszki, której w 1912 r. nadano nazwę ul. Świętej[sic!] Bronisławy (dziś nazwę tę nosi tylko początkowy odcinek tej drogi, dalszą jej część w 1932 r. przemianowano na Aleja Waszyngtona).

Przy rozdrożu, w miejscu, gdzie droga w stronę Kopca Kościuszki i główna ulica wsi Zwierzyniec (dzisiejsza ul. Królowej Jadwigi) łączyły się z drogą Kraków-Bielany (dzisiejsze ul. Tadeusza Kościuszki i Księcia Józefa), prawdopodobnie w latach 70. XIX w. wybudowana została murowana kapliczka domkowa w której znajdowała się figura Chrystusa Frasobliwego. Wcześniej, ale na środku wspomnianego rozdroża, stała kapliczka zbudowana na planie kwadratu, która zaznaczona jest na tzw. planie kołłątajowskim Krakowa z 1785 r.

Kapliczkę domkową z XIX w. widać na obrazie Seweryna Bieszczada z 1886 r. zatytułowanym Wesele przy Salwatorze (fot. 1). Zdjęcie, prawdopodobnie z 1909 r. (fot. 2), uchwyciło to miejsce na chwilę przed włączeniem do Krakowa i wspomnianą budową osiedla. W 1912 r., w domu widocznym po lewej stronie obrazu, znajdującym się na rogu dzisiejszej ulicy Świętej Bronisławy i Księcia Józefa, powstała karczma "Bar pod Motylkami", prowadzona przez Agnieszkę Pobudkiewicz. Nazwa wzięła się od namalowanych na suficie motyli. Ściany lokalu zdobiły sceny z odpustu Emaus, pochodu Lajkonika, widok kopca Kościuszki. Wejście do miasta nie przysłużyło się kapliczce. W 1925 r. staranował ją samochód ciężarowy i kapliczkę przeniesiono na drugą stronę głównej ulicy (Księcia Józefa) na trawnik przy murze ogrodu klasztornego norbertanek. Po wojnie obok miejsca, gdzie była kapliczka z obrazu Bieszczada, postawiono kiosk spożywczy. W 1991 r. kilka metrów dalej wybudowany nowy kiosk, ale wzorowany na kapliczce z obrazu Bieszczada. Przez wiele lat był zamknięty. Ok. 2009 r. powstała w nim księgarenka, a obecnie (2024) jest w nim kwiaciarnia.

Uwagi merytoryczne do tekstu: Wojciech Wiśniewski, Kraków

• 

  1. Seweryn Bieszczad, Wesele przy Salwatorze, 1886

• 

  2. Kapliczka w Zwierzyńcu ok. 1909 r.

• 

  3. Zwierzyniec, październik 2022 r.