Chronostychy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 49 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{W budowie}}
'''[[Chronostych]], chronogram''' (z gr. ''chronos'' - czas), '''eteostych''' to jeden ze sposobów zapisywania dat rocznych, stosowany w okresie baroku. Można go spotkać na barokowych budowlach, również na cokołach wolno stojących barokowych figur. W ten sposób prezentowana jest data związana z obiektem, najczęściej data jego powstania. Poniżej znajdują się teksty, opisy, wyliczenia i w miarę możliwości tłumaczenia chronostychów znajdujących się na figurach i detalach architektonicznych.


=== Jan Nepomucen w Trutnovie ===
==Nepomuceny==
Sancto Ioanni Nepomuceno Coronae Czechicae regio urbis Trutnoviae insigni protectori
===Bronów===
Bronów, gmina Dobromierz, powiat świdnicki. Barokowa figura przy drodze do pałacu (obecnie będącego w ruinie).<br>
<center>{{Cytat|
eLoqVentI<br>
sILentIarIo<br>
s. IoannI nepoMVCeno<br>
orbIs totIVs proDIgIo<br>
so tVtorI<br>
rudolphus de mattusch<br>
ka et toppeltschan<br>
hanC statVaM eX<br>
CorDIs Voto<br>
ereXerat<br>}}</center>


Świętemu Janowi Nepomucenowi, szacownemu strażnikowi królewskiego miasta Korony Czeskiej, Trutnowa
L V I I L I I I I M V C I I V D I I V I = 1731
C V M X C D I V X = 1731


Chronogram wskazuje datę 1730.
Eloquenti silentiario s. Ioanni Nepomuceno orbis totius prodigioso tutori Rudolphus matthuschka et Toppeltschan Hanc statuam ex cordis voto erexerat. - Wymownemu milczeniem św. Janowi Nepomucenowi, niezwykłemu opiekunowi całego świata, tę statuę z potrzeby serca wystawił Rudolf Matthuschka von Toppeltschan.
sanCto IoannI nepoMVCeno Coronae CzeChICae  C I I M V C C C C I C <br>
regIo VrbIs trVtnoVIae InsIgnI proteCtorI            I V I V V I I I I C I


=== Jan Nepomucen przy kościele św. Macieja we Wrocławiu (Plac Nankiera) ===
===Bystrzyca Kłodzka===
===Jan Nepomucen w Ścinawce Dolnej===
Bystrzyca Kłodzka, pow. kłodzki. Rzeźba stojąca na pl. Szpitalnym, przy moście nad Nysą Kłodzką. Być może najstarsza w Polsce figura św. Jana Nepomucena.<br>
Ścinawka Dolna, gm. Radków, woj. dolnośląskie
CeDat In honoreM<br>
Posąg na postumencie stoi przed Domem Opieki Caritas.
sanCtI IoannI<br>
W 1893 r. hrabina Anna von Magnis ufundowała ten budynek pod wezwaniem śś. Aniołów Stróżów z przeznaczeniem na sierociniec.


Constans et viva recordatio mensis iulii in ao <br>
C D I M C I I I = 1704<br>
Stałe i żywe przypomnienie lipca roku 1772.<br>
Cedat in honorem Sancti Ioanni - Ofiarowano ku czci świętego Jana.<br>
C V I V C D I M I I V L I I 1772 <br>
Rok powtórzony jest cyframi arabskimi w tylnej inskrypcji, brzmiącej:<br>
Laus sit tibi Domine Conservatori vitae, et sanitatis in casu <br>
Fransciscus Carolus Veit fecit 1704 - Ufundował Frans Karl Veit.
Niech Ci będzie chwała, Panie, obrońco życia i zdrowia! <br>
L V I I I D M I C V I V I I I I C V 1779


===Jan Nepomucen w Skałce===
=== Pardubice. Św. Jan Nepomucen przy kościele św. Jana Chrzciciela ===
Skałka – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Kąty Wrocławskie
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Pardubice figura Nepomucena.jpg|Św. Jan Nepomucen
Plik:Pardubice Nepomucen.jpg|Figura św. Jana Nepomucena
Plik:Pardubice Nepomucen chronostych a.jpg|Chronostych
Plik:Pardubice Nepomucen chronostych b.jpg|Chronsotych w języku czeskim
</gallery>
[[Święty Jan Nepomucen]]  przed kościołem Św. Jana Chrzciciela (kostel sv. Jana Křtitele) w dzielnicy Zelené Předměstí w Pardubicach. I poł. XVIII w. Autor nieznany. Na postumencie dwa ciekawe [[chronostych]]y. Na przedniej ścianie informujący po łacinie o odnowieniu po uszkodzeniach w czasie wojny austriacko-pruskiej o Śląsk. O wyjątkowości pomnika decyduje jednak chronostych na tylnej ścianie postumentu. To napis w języku czeskim opisujący renowację i przeniesienie figury w 1887 r. W tym czasie nie tworzono już chronostychów, a język czeski  nigdy nie był w nich używany. W okresie gdy chronostychy były popularne po czesku mówił  tylko lud. Inskrypcje były tworzone po łacinie lub w języku niemieckim. Być może powodem zapisania daty za pomocą chronogramu w epoce, gdy już ich nie używano, była chęć pokazania, że nadeszła wreszcie pora, gdy Czesi nie gęsi...


[V]enerat[I]on[I] [DIVI] [I]oann[I]s Nepo[MUC]en[I]<br>
=== Krzelów ===
patron[I] s[VI] et prote[C]tor[I]s  (1730)<br>
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Krzelów Nepomucen Chronostych.jpg|[[:Plik:Krzelów Nepomucen.jpg|Św. Jan Nepomcuen, Krzelów]], pow. wołowski
</gallery>


Hanc stat[V]am<br>
==Pozostałe==
h[IC] p[I]e pro [VI]atore<br>
 
Anton[I]us Ernest[V]s<br>
=== Wrocław, Matka Boska przy ul. Traugutta ===
[C]o[M]es [D]e  Sternberg<br>
[[Plik:Wroclaw Matka Boska Traugutta chronostych 2013.jpg|thumb|200px|Chronostych na figurze Matki Boskiej z Dzieciątkiem przy ul. Traugutta we Wrocławiu]]
ere[XI]t (1730)
 
[[Figura Matki Boskiej przy ul. Traugutta|Figura na skwerze przed kościołem św. Maurycego]]  
 
Na tylnej ścianie postumentu znajduje chronostych z zakodowaną datą fundacji (fot. w galerii).
 
PRO'''L'''E P'''I'''A BENE'''DIC'''AT'''V'''R '''V'''RAT'''I'''S'''L'''A'''VI'''A ORANTE '''VI'''RG'''I'''NE '''M'''AR'''I'''A<br>
 
Wyróżnione litery w chronostychu to: L I D I C V V I L V I V I I M I czyli 50+1+500+1+100+5+5+1+50+5+1+V+1+1+1000+1, co daje datę 1727.
 
Niżej daty renowacji: 1854 i 1994<br>
 
Na przedniej ścianie inskrypcja AVE DICTURIS SIS O SANCTA VIRGO PATRONA ET MORITURIS.
 
 
 
 
[[Kategoria:Kapliczki]]

Aktualna wersja na dzień 20:54, 20 paź 2025

Ten artykuł jest w trakcie tworzenia i może przejściowo zawierać niepełne, niezweryfikowane lub błędne informacje.

Chronostych, chronogram (z gr. chronos - czas), eteostych to jeden ze sposobów zapisywania dat rocznych, stosowany w okresie baroku. Można go spotkać na barokowych budowlach, również na cokołach wolno stojących barokowych figur. W ten sposób prezentowana jest data związana z obiektem, najczęściej data jego powstania. Poniżej znajdują się teksty, opisy, wyliczenia i w miarę możliwości tłumaczenia chronostychów znajdujących się na figurach i detalach architektonicznych.

Nepomuceny

Bronów

Bronów, gmina Dobromierz, powiat świdnicki. Barokowa figura przy drodze do pałacu (obecnie będącego w ruinie).

eLoqVentI
sILentIarIo
s. IoannI nepoMVCeno
orbIs totIVs proDIgIo
so tVtorI
rudolphus de mattusch
ka et toppeltschan
hanC statVaM eX
CorDIs Voto
ereXerat

L V I I L I I I I M V C I I V D I I V I = 1731

C V M X C D I V X = 1731

Eloquenti silentiario s. Ioanni Nepomuceno orbis totius prodigioso tutori Rudolphus matthuschka et Toppeltschan Hanc statuam ex cordis voto erexerat. - Wymownemu milczeniem św. Janowi Nepomucenowi, niezwykłemu opiekunowi całego świata, tę statuę z potrzeby serca wystawił Rudolf Matthuschka von Toppeltschan.

Bystrzyca Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka, pow. kłodzki. Rzeźba stojąca na pl. Szpitalnym, przy moście nad Nysą Kłodzką. Być może najstarsza w Polsce figura św. Jana Nepomucena.
CeDat In honoreM
sanCtI IoannI

C D I M C I I I = 1704
Cedat in honorem Sancti Ioanni - Ofiarowano ku czci świętego Jana.
Rok powtórzony jest cyframi arabskimi w tylnej inskrypcji, brzmiącej:
Fransciscus Carolus Veit fecit 1704 - Ufundował Frans Karl Veit.

Pardubice. Św. Jan Nepomucen przy kościele św. Jana Chrzciciela

  • Św. Jan Nepomucen

    Św. Jan Nepomucen

  • Figura św. Jana Nepomucena

    Figura św. Jana Nepomucena

  • Chronostych

    Chronostych

  • Chronsotych w języku czeskim

    Chronsotych w języku czeskim

Święty Jan Nepomucen przed kościołem Św. Jana Chrzciciela (kostel sv. Jana Křtitele) w dzielnicy Zelené Předměstí w Pardubicach. I poł. XVIII w. Autor nieznany. Na postumencie dwa ciekawe chronostychy. Na przedniej ścianie informujący po łacinie o odnowieniu po uszkodzeniach w czasie wojny austriacko-pruskiej o Śląsk. O wyjątkowości pomnika decyduje jednak chronostych na tylnej ścianie postumentu. To napis w języku czeskim opisujący renowację i przeniesienie figury w 1887 r. W tym czasie nie tworzono już chronostychów, a język czeski nigdy nie był w nich używany. W okresie gdy chronostychy były popularne po czesku mówił tylko lud. Inskrypcje były tworzone po łacinie lub w języku niemieckim. Być może powodem zapisania daty za pomocą chronogramu w epoce, gdy już ich nie używano, była chęć pokazania, że nadeszła wreszcie pora, gdy Czesi nie gęsi...

Krzelów

Pozostałe

Wrocław, Matka Boska przy ul. Traugutta

Chronostych na figurze Matki Boskiej z Dzieciątkiem przy ul. Traugutta we Wrocławiu

Figura na skwerze przed kościołem św. Maurycego

Na tylnej ścianie postumentu znajduje chronostych z zakodowaną datą fundacji (fot. w galerii).

PROLE PIA BENEDICATVR VRATISLAVIA ORANTE VIRGINE MARIA

Wyróżnione litery w chronostychu to: L I D I C V V I L V I V I I M I czyli 50+1+500+1+100+5+5+1+50+5+1+V+1+1+1000+1, co daje datę 1727.

Niżej daty renowacji: 1854 i 1994

Na przedniej ścianie inskrypcja AVE DICTURIS SIS O SANCTA VIRGO PATRONA ET MORITURIS.

Źródło: „https://silesiacum.pl/w/index.php?title=Chronostychy&oldid=27016”