Tekst źródłowy strony Dawne pomniki Wrocławia b

Dawne pomniki Wrocławia
== Lista == 
# 1491 (i). [[Kapliczka Foyta]] błędnie nazywana kapliczką Dompniga (Nickel 1938, 9-10) Pręgierz (1492), i (Nickel 1938, 9-10), z
# 1492 (i odt). Pręgierz (Nickel 1938, 11-13), z
# XV w. (n). [[Kolumna husycka|Kolumna tatarska/husycka]] (Menzel 1808, 165 i 169), z
# 1500 ok. (i). [[Kamienna kapliczka słupowa w Ołbinie pod Wrocławiem|Kamienna kapliczka słupowa w Ołbinie]] (almanach), z
# XVI w. (n). [[Kapliczka słupowa przy "kruczym kamieniu"]], z
# 1555 (n). [[Kurek Wrocławski]] (Nickel 1938, 14-16), z
# 1694 (i). [[Statua Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z Dzieciątkiem na ul. Katedralnej we Wrocławiu|Statua Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z Dzieciątkiem na ul. Katedralnej]] (Nickel 1938, 17-18), z 
# 1699 (i). Kolumna maryjna przy placu Nankiera (Nickel 1938, 19), z
# XVIII w. pocz. (?). Figura św. Antoniego u podnóża Wzgórza Kaplicznego (Nickel 1938, 19-20), z
# XVIII w. pocz. (?). Figura św. Franciszka Ksawerego u podnóża Wzgórza Kaplicznego (Nickel 1938, 20), z
# 1716 (i). [[Figura św. Jana Nepomucena sprzed Bramy Mikołajskiej]] (Nickel 1938, 20), z
# 1723 (i).  Pomnik św. Jana Nepomucena na Placu Nankiera (Nickel 1938, 21-22), z
# XVIII w. II ćwierć (i). [[Figura św. Jana Nepomucena na Ołtaszynie we Wrocławiu|Figura św. Jana Nepomucena na Ołtaszynie]], z
# 1727 (i). [[Figura Matki Boskiej przy ul. Traugutta|Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem przy ul. Romualda Traugutta]] (Nickel 1938, 22-23), z
# 1729 (i). [[Figura św. Jana Nepomucena na ul. Traugutta we Wrocławiu|Figura św. Jana Nepomucena przy ul. Romualda Traugutta]] (Nickel 1938, 23), z
# 1730 ok. (n). [[Figura św. Jana Nepomucena przy Fürstenstrasse we Wrocławiu|Figura św. Jana Nepomucena przy Fürstenstrasse]] (Nickel 1938, 60), z
# 1732 (n). Fontanna Neptuna (Nickel 1938, 24-25), z
# 1732 (i). Pomnik św. Jana Nepomucena na Ostrowie Tumskim (Nickel 1938, 26-28), z
# 1743 (i). Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Jana Nepomucena w Leśnicy (Nickel 1938, 29-30)
# 1753 ok. (i). Figura św. Łucji  (Nickel 1938, 23; Antkowiak 1985, 39-42), z
# 1760 ok. (ic). Jedenaście barokowych figur w Parku Szczytnickim (Nickel 1938, 30; Antkowiak 1985, 41-46)
# przed 1789 (ic). Kolumna Fryderyka Wilhelma II (Nickel 1938, 37-39), z
# 1795 (n). [[Pomnik Tauentziena|Pomnik Friedricha Bogislava von Tauentziena]] (Nickel 1938, 31-36, Antkowiak 1985, 70-72)
# 1827 (n). Pomnik Gebharda von Blüchera (Nickel 1938, 40-44)
# 1847 (n). Pomnik Fryderyka II Wielkiego (Nickel 1938, 51-59)
# 1852 (n). Cokół pod figurę na pomniku upamiętniającym  Wystawę Śląskich Wyrobów Przemysłowych (Nickel 1938, 60)
# 1852 (i odt.) Fontanna Chłopiec z łabędziem w Parku Staromiejskim (po)
# 1852? (n). Industrie-Denkmal, Wzmianka w jakimś przewodniku po Wrocławiu o znajdującym się przy Promenadzie pomniku Pierwszych Targów Przemysłowych w 1852 r. (po)
# 1855 (n). [[Diana przed willą Eichbornów]] przy Tauentzien Straße (Kościuszki 2-4) - willa Eichbornów (koło domku ogrodnika figura Demeter - to ogród, w wejściu do ogrodu posągi)
# 1861 (n). Pomnik Fryderyka Wilhelma III (Nickel 1938, 61-63), z
# 1869 (n). Popiersie Friedricha Schleiermachera (Nickel 1938, 45-47)
# 1870 ok (?) Migon. Szczytniki (w Parku Szczytnickim?) (Nickel 1938, 65; Wyborcza [https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35771,29012157,dziwne-przypadki-wroclawskich-pomnikow-gole-panny-z-parku-szczytnickiego.html tu?])
# 1870 (n). Popiersie hrabiego Johanna Carmera (Nickel 1938, 48-50)
# 1870 (i c). [[Fontanna przed Dworcem Świebockim]] (po), z
# 1871 (i). Pomnik Karola Linneusza (Nickel 1938, 64-65), z
# 1871? (c i) Kamień z inskrypcją upamiętniający pokój z 10 maja 1871 r w Wersalu pomiędzy Republiką Francuską i Rzeszą (przy dębie pokoju) - plac Czysty (po)  
# 1873 (i). Krzyż przy skrzyżowaniu ul. Traugutta i Pułaskiego (almanach)
# 1874 (n). [[Pomnik Zwycięstwa]] w wojnie 1870-1871 na placu Cesarzowej Augusty (Nickel 1938, 66), z
# 1875 (c i). Fontanna Germanii (Nickel 1938, 66-67)
# 1878 (c i). Fontanna Knorra (Nickel 1938, (67-68)
# 1878 (?). Dziewczyna z Amorem w róży Szczytniki (w Parku Szczytnickim?) (Nickel 1938, 68; Wyborcza [https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35771,29012157,dziwne-przypadki-wroclawskich-pomnikow-gole-panny-z-parku-szczytnickiego.html tu?])
# 1879 (n) Pomnik Friedricha Roedeliusa (Nickel 1938, 69-71)
# 1880 ok. (?). Sylwia (Nickel 1938, 71) - patrz Dziewczyna z Amorem
# 1882 (n). Pomnik Karla von Holtei (Nickel 1838, 72-74) - tablica na ul. Rzeźniczej jest
# 1887 (n odt). Pomnik Heinricha Göpperta (Nickel 1938, 75-77) - jest odtworzony w 2014, w Ogrodzie Botanicznym
# 1893 (i). Figury św. Jadwigi i św. Jana Chrzciciela na Moście Tumskim (Nickel 1938, 77)
# 1894 (c i). [[Taras Landsberga z tablicą pamiątkową]], z (po)
# 1896 (n). [[Pomnik Karla Gottlieba Suareza]] (Nickel 1938, 78-82), z
# 1897 (n odt). Diana. Odtworzony, stoi na skwerze Cybulskiego (Nickel 1938, 83-84), z
# 1897 (n). [[Pomnik cesarza Wilhelma I]] (Nickel 1938, 85-88), z
# 1897 (?). Młodość (Szczytniki) (Nickel 1938, 88) - patrz może art. wskazany w Dziewczyna z Amorem
# 1899 (n). [[Pomnik Helmuta von Moltkego]] (Nickel 1938, 89-92), z
# 1900-1901 (c i). 6 kamieni stulecia
# 1900 (n). [[Pomnik Bismarcka|Pomnik Ottona von Bismarcka]] (Nickel 1938, 93-95)
# 1901 (n). Pomnik cesarza Fryderyka III (Nickel 1938, 97-99)
# 1902 (n). Pomnik Wielkiego Elektora, z
# 1902 (n). Pomnik Heinricha Fiedlera (Nickel 1938, 102)
# 1904 (n  odt). Fontanna Niedźwiedzia (Nickel 1938, 100-101),z 
# 1904 (i). [[Fontanna z Szermierzem]] (Nickel 1938, 104-106), z
# 1905 (i). [[Fontanna Alegoria Walki i Zwycięstwa]], f. Bismarcka (Nickel 1938, 96-97), z
# 1905 (i). Pomnik Friedricha Schillera (Nickel 1938, 107-110)
# 1906 (n). Pomnik Carla von Clausewitza (Nickel 1938, 111-115)
# 1907 (i). [[Źródełko Gustava Freytaga]] (Nickel 1938, 116-119), z
# 1908 (n). Pomnik doktora Hermanna Brehmera (Nickel 1938, 120-122) z
# 1908 (n.) Pomnik Ogrodnika w Parku Południowym, p. Cohna (Nickel 1938, 122) z
# 1909 (i). [[Pomnik Jana Mikulicza-Radeckiego]] (Nickel 1938, 123-125), z
# 1910 (n). Źródełko Chimery (Techische 1910, tafel XV, sprawdzić tekst), z
# 1911 (i odt.) [[Pomnik Josepha von Eichendorffa|Pomnik Josepha von Eichendorffa]] (Nickel 1938, 126-128), z
# 1912 (n). Pomnik Philo vom Walde (Nickel 1938, 129), z
# 1912 (c i). [[Ławka Ernsta Fränkela]] w Parku Południowym (po)
# 1913 (n). Pomnik Theodora Körnera (Nickel 1938, 130-132), z
# 1913 (i c). [[Pomnik Karla Friedricha Friesena]] (Nickel 1938, 133-136), z
# 1913 (i). [[Amor na Pegazie]] (Nickel 1938, 137-139), z
# 1919 (1924) (n). [[Kąpiąca się]] (Nickel 1938, 139), z
# 1922 (n). [[Kobieta na osiołku]] (Nickel 1938, 140), z
# 1922 (i). [[Pomnik pamięci nauczycieli i uczniów gimnazjum św. Macieja|Chrystus Zmartwychwstały, pomnik poległych w I wojnie profesorów, uczniów i absolwentów gimnazjum św. Macieja]], dziedziniec Ossolineum
# 1924 (n). Pomnik 1 Pułku Kirasjerów Gwardii "Wielki Elektor" (Nickel 1938, 141-142), z
# 1924 (n). Pomnik żołnierzy 4 Dolnośląskiego Pułku Piechoty,  51 regiment (Nickel 1938, 143-144), z
# 1929 (n). Pomnik ku pamięci żołnierzy Landwehry poległych w I wojnie światowej (Nickel 1938, 145-147), z
# 1932 (c i). Pomnik 6 Pułku Artylerii Polowej na placu Świętego Macieja (Nickel 1938, 148-149), z
# 1932 (n). Pomnik kolonialny (Nickel 1938, 150-159), z
# 1933 Pomnik 11 Regimentu Grenadierów (Nickel 1938, 161-163), z
# 1935-1938 (?) Sześć postaci z bajek (Nickel 1938, 160)
# II poł. lat 30. Pomnik Zwycięzcy. z
# 1937 (c i). Pomnik SA w Parku Wschodnim (po)
# 1942 (n). Kamień Pamiątkowy Wernera Möldersa, z (po)

=== Pomniki wojenne ===
==== I wojna światowa i wcześniejsze ====
* (c i). Pomnik ku czci poległych sportowców,  (po), stadion śląska- przenieść do normalnych pomników może - pomnik poświęcony grupie osób jak np. kolonial czy te poszczególnych pułków, a nie terytorialnie dzielnicom wsiom. 
* Ku czci żołnierzy włoskich (Grabiszyńska) (Antkowiak 1985, 66-67). To jednak cmentarz ale jednak może krótko czy zbiorczo
* (c i). Bieńkowice, ul. Pięćdziesięciu Bohaterów, róg Ziemniaczana; podstałości (ściana) na prywatnej posesji obok przystanku autobusowego	
* (c i). Brochów, róg ul. Pakistańskiej i Afgańskiej; częściowo zachowany jako pomnik Poległych Kolejarzy (po jest foto) - być może nie I wojny bo koło ratusza był drugi
* (n). Brochów, ul. Semaforowa (przy dawnym ratuszu - DPS), po
* c i). Jerzmanowo, ul. Jerzmanowska; na cokole pomnika Matka Boska (po)
* (n). Karłowice, plac Piłsudskiego (po)
* (n). Karłowice, Kamieńskiego róg Romanowskiego. Nie ma zdjęć starych. Może to to samo co w "Brak informacji i zdjęć" Kamieńskiego (po)
* (n). Karłowice, Sołtysowicka dawne koszary, pomnik żołnierzy 13 kompanii na terenie zamkniętym wiec nie (po)
* (c i). Klecina, Wałbrzyska, istnieje częściowo jako kapliczka (po)
* (?). Kłokoczyce, Kłokoczycka; nie wiadomo nic, nawet czy była; po pisze Kłokoczycka ale linkuje do Sycowskiej - Psie Pole
* (n). Kowale, Kowalska róg Chłopskiej (po); jest tam krzyż? - pokazuje openstreetmap
* (n). Krzycki pomnik wojenny, WietrznaxDeszczowa - to chyba to co Antkowiak 1985, s. 87-89 podje jako pomnik XV-lecia Polski Ludowej ale też już nie istnieje. Patrz też polska-org (po)
* (c i). Księże Wielkie ul. Opolska (po), jest tablica zachowana (po)
* (c i). Kuźniki, Hermanowska, róg Kołobrzeskiej; pozostałości kamienie, miała być odbudowa (po)
* (c i) Leśnica (TrzmielowickaxRubczaka). Pomnik powstał po wojnach z Danią, Austrią, Francją, a w okresie międzywojennym rozbudowany, po wojnie p. Trudu Kolejarzy Pionierów (Antkowiak 1985, 78-79), po są zdjęcia, jest teraz z napisem Mieszkańcom 
* (?). Maślice Małe, ul. Rędzińska, róg Śliwowej; po podaje tylko adres, nie ma zdjęcia ani żadnej informacji
* (n). Muchobór Mały, ul. Muchoborska róg Traktatowej, nie istnieje, zdjęcia (po)
* (n)? Muchobór Wielki, ul. Stanisławowska - chyba dwa pomniki obok siebie, 1871 i I wojna (po_
* (n). Ołtaszyn, Strachowskiego/Pszczelarska (po jest zdjęcie st.), nie istnieje (po)
* (n). Osobowice, plac Wyzwolenia (po jest zdjęcie) obecnie w miejscu pomnika znajduje się prawdopodobnie nieoryginalna pozostałość (po)
* (n). Partynice, pomnik poległych żołnierzy obrony przeciwlotniczej, koszary żandarmerii zmotoryzowanej 0 wewnątrz więc tylko ogólnie może, po  
* (C i?) Polanowice, róg Kamieńskiego i Starościńskiej, PO zastanawia się czy kapliczka tam stojąca to były pomnik przekształcony, a może w miejscu pomnika
* (c i) Pracze Odrzańskie, Brodzka róg Stabłowickiej; na cokole pomnika stoi Figura Matki Boskiej (po)
* (n). Psie Pole, Sycowska - przy nieistniejącym kościele ewangelickim (po)
* (n). Pustki,  Serowarska, róg ul. Klonowej; (po)
* (odt). Rędzin, SzachistówxWędkarzy, po, odtworzony
* (n) Sołtysowice, są zdjęcia op
* (?). Stabłowice, ul. StabłowickaxJleniogórskaxStarogajowa; po nie ma zdjęć żadnych informacji oprócz tej, że był
* (n). Strachowice, ZarembowiczaxStrachowicka nie istnieje, zdjęcia są (po)
* (c i). Tarnogaj, cmentarz Bardzka (po)
* (c i?). Wojnów, Starchocińska. PO daje zdjęcia i pisze że coś jest i zdjęcie na prywatnej posesji
* (?) Wojszyce, ul. Pawia (po jest zdjęcie st.) (po)
* (c i). Złotniki, Żwirowa (po)

==== Inne ====
* (n) Grabiszyn, kamień pamięci wojny 1866, z 
* (n). Żerniki (po) - pomnik poświęcony poległym mieszkańcom Żernik w wojnie 1870-1871 r. Znajdował się pobliżu starej szkoły katolickiej blisko stawu (po)

=== Okazjonalne ===
* 1397 Pomnik Henryka IV Probusa, pierzeja wschodnia rynku, Pomnik Henryka IV Probusa ustawiony (okazjonalnie) na wrocławskim Rynku, jako patrona XII Deutsches Sängerbundesfest Breslau (XII Ogólnoniemiecki Zjazd Śpiewaczy).
* 1938 Niemieckie Święto Gimnastyki i Sportu we Wrocławiu
* Kolumna przed Dworcem Głównym, z
* Dyskobol na placu św. Krzysztofa, z
* Para sportowców (Adam i Ewa) w kompleksie sportowym Stadionu Olimpijskiego, z
* Pawilon z figurą św. Michała w związku z I wojną światową (https://polska-org.pl/6294667,Wroclaw,Pawilon_z_figura_sw_Michala.html)

=== Inne ===
* Cztery Pory Roku z Barszowa (Antkowiak 1985, 32-37)
* Herkules z Barszowa (plac Katedralny) (Antkowiak 1985, 37-38)
* [[Anioł z urną w Parku Zachodnim we Wrocławiu|Anioł z urną w Parku Zachodnim]] we Wrocławiu. To pomnik cmentarny ale teraz jednak jako pomnik po cmentarzu. 
* Parku Południowym znajdowała się tablica pamiątkowa poświęcona wmurowaniu kamienia węgielnego pod pomnik królowej Luizy - informacja podobno w Scheuermann 1994, być może w haśle Park Południowy? 
* Wizja ul. Świdnickiej; Hans Jessen w 1941 r.; pomnik?, z

=== Ewentualne ===
* (i). Figura św. Klary na dziedzińcu Domu Księży Emerytów ul. Katedralna 12. Z Młynów. św. Klary (jest ciekawe zdjęcie, jest też chronostych w Wrocław na wyspach : rozwój urbanistyczny i architektoniczny / Edmund Małachowicz). To jednak było w fasadzie, a teraz na dziedzińcu. (Antkowiak 1985, 46-48)
* (i). Figura Piotra Apostoła - raczej nie gdyż to figura z wnętrza kościoła i stoi teraz na dziedzińcu (Antkowiak 1985, 53-54). Może jednak na zasadzie, że stara figura więc jak ludzie zauważają to zaliczyć. Ale jednak dziedziniec wewnętrzny.  
* (n). Pomnik (fontanna) Ateny na dziedzińcu Pawilony Czterech Kopuł. To dziedziniec wewnętrzny ale zobaczyć go i zdecydować.
* (i). Bezimienna fontanna ul. GajowaxTomaszowska. Raczej nie. 
* (i o). Bezimienna? fontanna na placu Świętego Macieja (po)
* (i c). Fontanna Wzgórze Partyzantów, raczej nie (bez figury chyba była (po)
* (n). Kamienna ławka z Zegarem przed zajezdnią Borek - zniszczony razem z budynkiem administracyjnym (po)
* 1896 (n). Pomnik Lutra - fasada jego kościoła, chyba nie bo jednak w fasadzie (to kopia pomnika Lutra z Wormacji)
* Pogodynki - dwie -  jedna w Parku Słowackiego (istnieje? https://polska-org.pl/550739,Wroclaw,Pogodynka.html) Druga na świdnickiej (https://polska-org.pl/514226,Wroclaw,Pogodynka.html)

=== Brak informacji i zdjęć ===
* (n). Pomnik?, ul. Dekarska, ul. Księgarska, ul. Zduńska (po), żadnych informacji
* (?). Pomnik?, ul. Kamieńskiego (po), żadnych informacji - patrz może to pw Kamieńskiego róg Romanowskiego
* (n). Pomnik? ul. Malczycka (po), być może głaz upamiętniający zabicie podróżującego kupca (patrz fot.polska.org pozostałości) albo jeden z pomników bitwy pod Lutynią (https://fotopolska.eu/541789,foto.html), chociaż może ten ostatni to na ul. Lutyńskiej w miejscu aktualnego krzyża/kapliczki. Te kamienie - 5 sztuk - powstały w 1933 (szukać w prasie) info tu https://polska-org.pl/960548,foto.html?idEntity=5148258
* (n). Pomnik? Wróblewskiego róg ul. E. Wittiga (po), żadnej informacji
* (n). Pomnik? ul. Żernicka (po brak informacji i zdjęć)

== Istniejące ==
* <del>[[Kapliczka Foyta]] błędnie nazywana kapliczką Dompniga (1491)</del>
* <del>Pręgierz w Rynku (1492)</del>
* <del>[[Kamienna kapliczka słupowa w Ołbinie pod Wrocławiem|Kamienna kapliczka słupowa w Ołbinie]] (ok. 1500)</del>
* <del>[[Statua Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z Dzieciątkiem na ul. Katedralnej we Wrocławiu|Statua Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z Dzieciątkiem na ul. Katedralnej]] (1694)</del>
* <del>Kolumna maryjna przy Placu Nankiera (1698)</del>
* <del>[[Figura św. Jana Nepomucena sprzed Bramy Mikołajskiej]] (1716)</del>
* <del>Pomnik św. Jana Nepomucena na Placu Nankiera (1723)</del>
* <del>[[Figura Matki Boskiej przy ul. Traugutta|Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem przy ul. Romualda Traugutta]] (1727)</del>
* <del>[[Figura św. Jana Nepomucena na ul. Traugutta we Wrocławiu|Figura św. Jana Nepomucena przy ul. Romualda Traugutta]] (1729)</del>
* <del>Pomnik św. Jana Nepomucena na Ostrowie Tumskim (1732)</del>
* <del>Fontanna Neptuna (1732)</del>
* <del>Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Jana Nepomucena w Leśnicy (1743)</del>
* <del>[[Figura św. Jana Nepomucena na Ołtaszynie we Wrocławiu|Figura św. Jana Nepomucena na Ołtaszynie]] (II ćw. XVIII w.)</del>
* Herkules walczący z lwem (z Barszowa) - plac Katedralny,  skwer od strony południowej katedry (XVIII w.)
* Alegorie pór roku (z Barszowa) - ogród przed Pałacem Królewskim (XVIII w.)
* <del>Fontanna Alegoria Walki i Zwycięstwa (1905) - plac Jana Pawła II</del>
* Maria (rzeźba z koroną cierniową w rękach) w ogrodzie Papieskiego Wydziału Teologicznego (co to)

== Nieistniejące ==
* <del>Kolumna tatarska/husycka?</del>
* <del>[[Kurek Wrocławski]] (1555)</del>
* <del>Pomnik Zwycięstwa 1870-1871 (1874)</del>

== Literatura ==
* Antkowiak Zygmunt. ''Pomniki Wrocławia.'' Wrocław: 1985.
* Bińkowska Iwona. ''Natura i miasto. Publiczna zieleń miejska w Wrocławiu od schyłku XVIII do początku XX wieku.'' Wrocław: 2006. 
* Brzezowski Wojciech. ''Elementy barokowej kompozycji w urbanistyce Wrocławia.'' W: Architektura Wrocławia. Tom 2 Urbanistyka. Wrocław 1995, s. 151-158. (cBWr 108) 
* Burgemeister Ludwig, Grundmann Günther. ''Die Kunstdenkmaler der Stadt Breslau im Auftrage des Niederschlesischen Provinzialverbandes. Bd 3.'' Breslau, 1934. (cBW 67)
* Chądzyński Wojciech. ''Wrocław jakiego nie znacie'' Wrocław: 2005.
* '''Dąbrowski Włodzimierz. ''Ludzie, miejsca i wydarzenia upamiętnione w Wrocławiu 1945-2009.'' Wrocław: 2011.'''
* Dobesz Janusz L. Wrocław. Czas i architektura. Wrocław: 1993.
* Dobesz Janusz L. ''Wrocławska architektura spod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy.'' Wrocław 1999. (c)
* ''Fontanny.'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: 2006, s. 204, 205.
* Hallama Georg. ''Breslau und Umgebung.'' Breslau: 1929 (lista pomników)
* Kelbel Günter. ''Namslau: eine deutsche Stadt im deutschen Osten. 1, Beiträge zur Geschichte der schlesischen Stadt Namslau''. Berlin: 1966, s. 102.
* ''Neues allgemeines Deutsches Adels-Lexicon. Band 6: Loewenthal – Osorowski.'' Leipzig: 1865. 
* Małachowicz Edward. ''Wrocław na wyspach.'' Wrocław: 1992, s. 112 i n. + (przemiany barokowe, teoria pomników barokowych)
* Nickel Walter. ''Die öffentlichen Denkmäler und Brunnen Breslaus.'' Breslau: 1938. (cBW 97)
* ''Öffentliche Denkmäler und Erinnerungszeichen in Breslau.'' Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur. Jg. 3 (1909/1910), s. 628, 629.  (c)
* ''Orbis Wratislaviae. Wrocław w relacjach dawnych i współczesnych.'' Wrocław: 2018. ( s. 32 - Park Szczytnicki w 1783 i inne strony)
* Perzyński Marek. ''Wrocław dla dociekliwych. Pomniki, tajemnice kościołów i klasztorów, kresowe pamiątki.'' Wrocław: 2008, s. 77-79.
* Scheuermann Gerhard. ''Das Breslau-Lexikon. A-L.''  Dülmen: 1994. +
* Scheuermann Gerhard. ''Das Breslau-Lexikon. M-Z.''  Dülmen: 1994. +
* Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur. Jg. 1 (1907/1908), s. 227 i nn. (c)
* Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur. Jg. 2 (1908/1909), s. 406,   (c)
* RT. ''Figura św. Jana Nepomucena.'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: 2006, s. 197.
* Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur. Jg. 1 (1907/1908), s. 228.
* Stenzel Gustav Adolf. ''Scriptores rerum silesiacarum oder Sammlung schlesischer Geschichtschreiber. Bd. 3, Samuel Benjamin Klose's Darstellung der inneren Verhältnisse der Stadt Breslau vom Jahre 1458 bis zum Jahre 1526''. Breslau: Josef Max & Comp., 1847.
* Uhlhorn Anneliese. ''Meister und Werke der Plastik des Spätbarocks in Breslau : (ca. 1700 - 1750).'' Berlin: 1927.
* Wąs Cezary. ''Pomnik publiczny w przestrzeni XIX-wiecznego Wrocławia.'' W: Architektura Wrocławia. Tom 2 Urbanistyka. Wrocław 1995, s. 159-179. (cBWr 109) - inne artykuły tam również.
* ''Wyrzeźbiony Wrocław : rzeźbiarze wrocławscy pierwszej połowy XX wieku.''  Barbara Andruszkiewicz, Piotr Oszczanowski red. Wrocław. 2019 (fragment c)


* https://polska-org.pl/540876,Wroclaw,Pomniki_i_fontanny_Wroclawia_przed_1945.html
* https://polska-org.pl/502822,Pomniki_i_Fontanny_Przedwojennego_Wroclawia.html
* [https://miejscawewroclawiu.pl/pomniki-we-wroclawiu-ktore-zlikwidowano-po-ii-wojnie-swiatowej/ Pomniki we Wrocławiu, które zlikwidowano po II Wojnie Światowej]
* [https://gazetawroclawska.pl/pomnik-z-xix-wieku-odnalezlismy-w-zoo-film-i-zdjecia/ar/3803059 Pomnik z XIX wieku odnaleźliśmy w zoo (FILM I ZDJĘCIA)]

== Do konkretnych ==

=== Blüchera pomnik ===
* '''Nowak Romuald. Christian Daniel Rauch i jego związki ze Śląskiem.'' W: Dylematy klasycyzmu. O sztuce Wrocławia XVIII-XIX wieku i jej europejskich kontekstach. Wrocław: 1994, s. 253-264 (BM Reja)'''

=== Brehmer Hermann ===
* ''Brehmer Denkmal in Breslau.'' Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur. Jg. 1 (1907/1908), s. 269. (c)

=== Clausevitz ===
* Nickel Walter. ''Das bronzene Flachbildnis Clausevitz an seinem Breslauer Denkmal.'' Schlesische Heimat, Jg. 1937, Heft 3, s. 150-153. (cp)

=== Diana, willa Eichbornów ===
* Bober Anna. ''Wrocławska willa Eichborn i jej motywy antyczne.''  W: Dylematy klasycyzmu. O sztuce Wrocławia XVIII-XIX wieku i jej europejskich kontekstach. Wrocław: 1994, s. 163-190 (BM Reja)

=== Nepomucen Osobowice ===
* ''Amator zrobił jak potrafił.'' Wieczór Wrocławia, 27.VIII.1980. 
* Kolbiarz Arutur. ''Prace warsztatu Thomasa Weissfeldta wykonane do kościoła pw. Narodzenia NMP w Psarach pod Oławą. Przyczynek do badań nad rzeźbą wrocławską początku XVIII wieku.'' Quart Nr 1(31)/2014. (cBW 98)
* Lenz Rudolf. ''Zur Restaurierung der Nepomukskulptur in Breslau-Oswitz / Wrocław-Osobowice im Jahr 2004.''
* Organisty Adam. ''Thomas Weissfeldt.'' Heslo v: Slezsko, perla v české koruně. Praha 2006, s. 500
* Troszczyński Ryszard. ''Zapomniany osobowicki święty Jan z Nepomuka.'' Nowe Życie, listopad 2006. (cBW 96)
* Wiese Erich. ''Thomas Weissfeldt, ein nordischer Barockbildhauer in Schlesien.'' Jahrbuch der Preußischen Kunstsammlungen, 1934 (55), s. 57-88.
* Wilczyńska Krystyna. ''Osobowice - wieś Klarysek.'' Na Oświciu, nr 3, marzec 2002, s. 3.

=== Kapliczka Foyta ===
* Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Dawna przydrożna kapliczka Dompniga'' W: Atlas architektury Wrocławia, tom II. Wrocław: 1998,  poz. 611.
*''Dompnigowie'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: 2006. 

=== Kolumna husycka ===
* Menzel Karl Adolph. ''Geschichte der Belagerung von Breslau, vom 6ten December 1806 bis 7ten Januar 1807. Ein Anhang zur topographischen Chronik von Breslau.'' Breslau: 1808, s. 165, 169. (cBW 104j)
* Schlesische Monatshefte, 1928, Jg. 5, Nr. 12, s. 562-563. (? Nepomucen Osobowice?)

=== Kolumna maryjna 1699 ===
* Wojtyła Arkadiusz. ''Barokowe fundacje architektoniczne w północnej części lewobrzeżnego Wrocławia jako wyraz konsolidacji enklawy katolickiej w protestanckim mieście.'' W: Centrum staromiejskie we Wrocławiu. Wrocław: 2016, s. 79-86.
* Oszczanowski Piotr. ''Ocalona Madonna.'' W: https://mnwr.pl/ocalona/ (22.11.2023)

=== Mikulicz-Radecki ===
* Kozuschek Waldemar. Jan Mikulicz-Radecki 1850-1906. Współtwórca nowoczesnej chirurgii. Wrocław: 2003. 

=== Neptun ===
* Sielicki Tomasz. ''Wrocławska fontanna Neptuna. Przyczynek do dziejów i symboliki monumentu w świetle najnowszych odkryć.''  Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. Rocznik LXXVII (2022), 4, s. 5-41 (c)

=== Para sportowców ===
* Dobesz Janusz L. ''Wrocławska architektura spod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy.'' Wrocław 1999, s. 39, 48. (c)

=== Pręgierz ===
* Wojtucki Daniel. ''Miejsca i urządzenia do wykonywania wyroków sądowych we wczesnonowożytnym Wrocławiu.'' W: Centrum staromiejskie we Wrocławiu. Wrocław: 2016, s. 102-116.

=== Zwycięzca - stadion olimpijski ===
* Dobesz Janusz L. ''Wrocławska architektura spod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy.'' Wrocław 1999, s. 39.
 
=== Źródełko Chimery ===
* Pryzmat. Pismo Informacyjne Politechniki Wrocławskiej. Numer specjalny 2/2010. Wrocław: 2010,  s. 29.
* ''Technische Hochschule in Breslau : Festschrift zur Eröffnung 1. Oktober 1910.'' Breslau: 1910, tafel XV. (c)

== Tematyka ogólna ==
* Conrads Norbert. ''Książęta i stany. Historia Śląska 1469-1740. Wrocław: 2006.
* Nowosielska-Sobel Joanna. ''Periodyki jako źródło historyczne do dziejów kultury na Śląsku w okresie międzywojnia (wybrana problematyka).'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, 3, 2018 (LXXIII), s. 73-95. 

=== Teoria ===
* Wąs Cezary. ''Pomniki w periegezie Pauzaniasza.'' Quart Nr 1(7)/2008, s. 3-21. (c) 

=== Pomniki wojenne ===
* Dobesz Janusz L. ''Wrocławska architektura spod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy.'' Wrocław 1999, s. 122-164. 
* Jakutowicz Joanna. ''Pomniki pierwszowojenne jako element krajobrazu kulturowego Warmii i Mazur.'' W: Warmia i Mazury - nasze wspólne dobro cz. II. Olsztyn: 2015, s. 33-46 (c.)
* Jakutowicz Joanna. ''Pomniki pierwszowojenne w Prusach Wschodnich jako miejsca pamięci czy upamiętnienia.'' Ochrona Dziedzictwa Kulturowego 2018, 5, s. 63-74. (c)
* Pawłowski Kamil. Trudne dziedzictwo. ''Losy śląskich pomników poległych i pomników patriotycznych na przykładzie powiatu ząbkowickiego.'' Kwartalnik historii kultury materialnej. Rok LXVI. Warszawa: 2018, nr 3, s. 363-280. (c)
* Szajda Marek. ''Trudne dziedzictwo zawarte w kamieniu.  Losy niemieckich pomników żołnierzy poległych  w I wojnie światowej po 1945 r.  na przykładzie Jeleniej Góry.'' Zeszyty Etnologii Wrocławskiej nr 2018/1(27), s. 147-174. (c)

==== Grabiszyn pomnik wojny 1866 ====
* Schultz Karl. ''Breslau-Gräbschen in geschichtlicher und vorgeschichtlicher Zeit : Heimatkunde einer Vorstadt.'' Breslau: 1934, s. 86. 

(z Nepomucna na Osobowicach i Kapliczka Foyta)
[[Kategoria:Wrocławskie pomniki]]