Tekst źródłowy strony Święty Wacław na zachodnim przedsionku portalowym wrocławskiej katedry

Wśród '''rzeźb świętych postaci''' otaczających '''portalowy przedsionek katedry we Wrocławiu''' znajduje się postać rycerza identyfikowanego jako '''święty Wacław'''. Korona zamiast czapki książęcej, berło w miejsce włóczni  i lew, a nie orzeł na tarczy sugerują, że jest to prawdopodobnie kryptoportret króla Karola IV. Rzeźba datowana jest na szóste dziesięciolecie XIV wieku<ref>Kaczmarek, ''Rzeźba ...'', s. 70-72, jednocześnie jako słabszą według niego hipotezę uwzględnia, że to może być rzeźba nowożytna oparta o gotycki wzór.</ref>. 

<gallery heights=320px mode=packed>
Plik:Karol Waclaw b.jpg
Plik:Karol Waclaw c.jpg
Plik:Karol Waclaw.jpg|Rzeźba z XIV w. w narożniku przedsionka katedry 
Plik:Karol Waclaw d.jpg
Plik:Bolko II.jpg|<div style='text-align:justify;>Bolko II Mały (zm. 1368); nagrobek w Krzeszowie</div>
Plik:Bolesław III.jpg|<div style='text-align:justify;>Bolesław III Rozrzutny (1291-1352); nagrobek w Lubiążu</div>
</gallery>
<gallery heights=320px mode=packed caption="Malowane portrety Karola IV">
Plik:Karol Karlsztejn.jpg|<div style='text-align:justify;>Tak zwana "scena relikwiarzowa"  na południowej stronie Kościoła Najświętszej Marii Panny w Wieży Mariackiej na zamku Karlsztejn. Freski powstały ok. 1357 r. i przypisywane są  Nicholasowi Wurmserowi. Uważane  za jeden z pierwszych realistycznych portretów w malarstwie gotyckim. Od lewej: Karol Luksemburski przyjmuje od  delfina Karola (późniejszy król Karol V Mądry) dwa ciernie z korony Chrystusa i krzyżyk z fragmentami Krzyża Świętego, podarowane mu przez króla Francji Jana II Dobrego. Wydarzenie miało rzeczywiście miejsce w Metz w 1356 r. W środku: Karol otrzymuje fragment gąbki, którą rzymski legionista zwilżał usta Chrystusowi. Darczyńca nie jest jednoznacznie zidentyfikowany. Możliwe, że to władca Mantui Ludwik I Gonzaga albo król Węgier Ludwik, zięć Karola. Z prawej: Scena ukazuje samego Karola z otrzymanymi relikwiami.</div>
Plik:Karol Karlsztejn b.jpg|Portret Karola IV Luksemburskiego; fragment "sceny relikwiarzowej"
Plik:Karol Karlsztejn c.jpg|Portret Karola IV Luksemburskiego; fragment "sceny relikwiarzowej"
Plik:Karol IV i Anna.jpg|Karol IV i Anna Świdnicka; malowidło ścienne nad wejściem do kaplicy św. Katarzyny w zamku Karlsztejn (ok. 1357)
Plik:Karol IV Ratusz w Kolonii.jpg|<div style='text-align:justify;>Karol IV, Sala Hanzy w ratuszu w Kolonii;  fragment fresku ściennego powstałego w latach 1360-1370</div>
Plik:Obraz wotywny Jana Očka z Vlašimi.jpg|<div style='text-align:justify;>Fragment obrazu wotywnego arcybiskupa Jana Očka z Vlašimi, ok. 1370; Karol IV i Wacław IV adorują tronującą Maryję z Dzieciątkiem; Karola IV błogosławi św. Zygmunt I Burgundzki, a Wacława IV św. Wacław I.</div>
Plik:Karol IV fragment obrazu wotywnego arcybiskupa Jana Očka z Vlašimi.jpg|Karol IV, fragment poprzedniego obrazu; ok. 1370, krąg Mistrza Teodoryka
</gallery>
<gallery heights=320px mode=packed caption="Karol IV, św. Wacław  - rzeźby">
Plik:Św. Wacław katedra praska.jpg|Święty Wacław, katedra św. Wita w Pradze; Peter Parler, między 1367-1373; drugi orzeł na [[dupsing|dupfingu]]
Plik:Wenzelschloss.jpg|Święty Wacław, ok. 1360; zamek w  Lauf an der Pegnitz (Wenzelburg  (też: Burg Lauf lub Laufer Kaiserburg, do 2023 Wenzelschloss))
Plik:Wencel Wappensaal.jpg|Św. Wacław, ok. 1360; płaskorzeźba w sali herbowej w zamku w Lauf an der Pegnitz
Plik:Karol IV Kościół Mariacki w Norymberdze.jpg|Św. Wacław (Karol IV?), Kościół Mariacki w Norymberdze, 1352-1362
Plik:Karol IV Wiedeń.jpg|Karol IV z katedry św. Szczepana w Wiedniu, 1360-1365
Plik:Karol IV Mühlhausen.jpg|Karol IV, 1370-1380; południowy portal Kościoła Mariackiego w Mühlhausen (Turyngia)
Plik:Karol IV tryforium katedry praskiej.jpg|Karol IV, tryforium katedry św. Wita w Pradze; Peter Parler, 1375-1378
Plik:Karol Wacław Sulzbach.jpg|<div style='text-align:justify;>Św. Wacław, kościół farny w Sulzbach, ok. 1370; uważa się, że rzeźba przedstawia Karola IV pod postacią św. Wacława</div>
Plik:Postać księcia Bodemuseum.jpg|<div style='text-align:justify;>Bodeumzeum w Berlinie, rzeźba opisana jako postać księcia ok. 1390, pochodzi z Norymbergi; według Bogdade 2018, s. 282-283 św. Wacław, ale cytuje też autorów twierdzących, że to Karol IV</div>
Plik:Karol IV Piękna studnia w Norymberdze.jpg|Karol IV na Pięknej studni w Norymberdze, 1385-1396
Plik:Wenzel Litzendorf Ratusz.jpg|<div style='text-align:justify;>Św. Wacław, Ratusz w Litzendorf koło Bamberga; rzeźba z ok. 1400 (raczej przed) pochodzi prawdopodobnie z jednej z wcześniejszych, przed aktualną barokową, świątyń pw. św. Wacława.</div>
</gallery>
<gallery heights=320px mode=packed caption="Różne obiekty">
Plik:Wenzel Bamberg katedra.jpg|<div style='text-align:justify;>Św. Wacław na witrażu w kaplicy św. Andrzeja, Zygmunta i Wacława w katedrze bamberskiej, 1414; heraldycznie reprezentowane są zarówno orzeł (na proporcu), jak i czeski lew (na tarczy).</div>
Plik:Czaszka św. Wacława w 2006.jpg|<div style='text-align:justify;>Ukoronowana czaszka św. Wacława niesiona przez arcybiskupa praskiego kardynała Miloslava Vlka w procesji 28 września 2006 r. (oczywiście nie jest to oryginalna korona św. Wacława)</div>
Plik:Korona św. Wacława.jpg|<div style='text-align:justify;>Korona świętego Wacława z 1346 r., czeska relikwia narodowa; zamknięta jest w katedrze św. Wita na 7 zamków, a do każdego z nich kto inny ma klucz. Są to prezydent Republiki Czeskiej, przewodniczący Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej, przewodniczący Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej, premier Republiki Czeskiej, burmistrz Pragi, arcybiskup praski i dziekan Kapituły Metropolitalnej przy św. Wicie w Pradze.</div> 
Plik:Pieczęć Uniwersytetu Karola.jpg|Pieczęć Uniwersytetu Karola, ok. 1360; postacie się łączą, przenikają:  Wacław i Karol w tym samym stroju, orzeł Wacława po stronie Karola, lew po stronie Wacława. 
Plik:Godło Uniwersytetu Karola.png|Logo Uniwersytetu Karola w Pradze (na bazie pieczęci z XIV w.)
Plik:Liber viaticus, Wacław.jpg|<div style='text-align:justify;>Święty Wacław w Liber viaticum Jana ze Środy; wzorzec nowego typu przedstawienia tego świętego? (Bogade 2018, s. 274-275), przed 1364.</div> 
</gallery>

== Karol IV ==
<gallery heights=320px mode=packed>
Plik:Triumph of the Church.jpg|<div style='text-align:justify;>Papież Innocenty VI i cesarz Karol IV w centrum fragmentu t fresku Droga Zbawienia w Kaplicy Hiszpańskiej kościoła Santa Maria Novella we Florencji; Andrea Bonaiuto od 1365 do 1367/1366</div> 
Plik:Urban V.jpg|<div style='text-align:justify;>Fragment krzyża relikwiarzowego papieża Urbana V; detal z Coniunctio duorum orbis capitum (złączenie dwóch głów świata), z cytatem z Coluccio Salutati; Urban V przekazuje cesarzowi Karolowi IV cenną relikwię pańską; Awinion/Praga, 1372.</div> 
</gallery>
{{Przypisy}}

== Literatura ==
* Bogade Marco, ''Der hl. Wenzel an der Goldenen Straße vom 14. bis 16. Jahrhundert. Ikonografie und Kunsthistoriografie,'' [in:] Wenzel. Protagonist der böhmischen Erinnerungskultur, München 2018. (c)
* Czechowicz Bogusław, ''Idea i państwo. Korona Królestwa Czech w latach 1457-1547. Tom II Sie noster rex Jiřík czy occupator regni Bohemiae?. Rządy w Koronie Jerzego z Podiebradów,'' Wrocław 2017, s. 120.  
* Czechowicz Bogusław, ''Stołeczne miasto Wrocław. Przewodnik po zapomnianej historii śląskiej metropolii,'' Wrocław: 2020, s. 17-29. 
* Dvořák Martin, ''Ikonografie św. Wacława v českém středověku od počátku do husitských bouří,'' Olomouc 2009 (praca magisterska). (c)
* Grundmann Richard, ''Eine Holzstatue des hl. Georg im Germanischen Museum,'' Mitteilungen aus dem Germanischen Nationalmuseum, 1900. (c)
* Scales Len, ''Wenceslas Looks Out: Monarchy, Locality, and the Symbolism of Power in Fourteenth-Century Bavaria.'' Central European History , Volume 52 , Issue 2 , June 2019 , pp. 179-210. (c)
* Chotebor Petr, ''Die Kronkammer im Veitsdom auf dem Prager Burg,'' [in:] Wenzel. Protagonist der böhmischen Erinnerungskultur, München 2018. (c)
* Kaczmarek Romuald, ''Rzeźba architektoniczna XIV wieku we Wrocławiu'', Wrocław: 1999.
* Otavsky Karel, ''Die Wenzelskrone - ihre Forum und Funktionen,'' [in:] Wenzel. Protagonist der böhmischen Erinnerungskultur, München 2018. (c)
* Machovcová Blanka, ''Historie sakrálních prostor hradu Karlštejn,'' Plzeň 2013 (praca licencjacka). (c)
* Schwarz Michael Viktor, ''Wenzels Grab und Kapelle beim Prager Dom: eine medienkritische Lektüre,'' Institute of History of Art, Slovak Academy of Sciences, 2019, 52, s. 3-20. (c)

[[Kategoria:Wrocławskie kościoły]]
[[Kategoria:XV wiek]]
[[Kategoria:XIV wiek]]
[[Kategoria:Święty Wacław]]
[[Kategoria:Z]]