Kolumna Trójcy Świętej w Lizawicach

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
1. Lizawice, pozostałości kolumny Trójcy Świętej z XVIII w. (fot. 2013).

Lizawice koło Oławy, do 1945 r. Leisewitz. Wieś wzmiankowana w 1387 roku jako Leysewitz. Lokowana na prawie niemieckim niedługo przed tą datą. Prawdopodobnie było to przeniesienie słowiańskiej (polskiej) wsi na takie prawo, a nie założenie wsi na surowym korzeniu przez zasiedlenie zachodnich osadników. W XVIII w. wieś należała do klasztoru Szpitalników z Czerwoną Gwiazdą we Wrocławiu. We wsi nie było kościoła. Katolicy mieli parafię w Sobocisku (Zottwitz), a ewangelicy w Marszowicach (Marschwitz). Ciekawostką jest fakt, że była to okolica, w której długo zachował się na lewobrzeżnym Śląsku język polski. Kazań po polsku zaprzestano w Sobocisku w 1842 r.

Kolumna Trójcy Świętej

Na skrzyżowaniu drogi prowadzącej od szosy Wrocław - Opole do torów kolejowych z główną drogą wsi (50°58'23.7"N 17°12'53.8"E) stoi destrukt barokowej kolumny Trójcy Świętej. Pomnik pochodzi prawdopodobnie z 1769 r. Z cokołu powojenni mieszkańcy uczynili kapliczkę przydrożną; przewrócona kolumna koryncka (fot. 6 - głowica) leży obok. W jej miejscu na cokole umieszczono drewniany krzyż, na którym wisi kapliczka skrzynkowa. Na cokole pojawiają sie też typowe współczesne figurki maryjne. W 2013 r. obok krzyża leżała głowa jednej z boskich postaci (fot. 3); w sierpniu 2023 r. nie było jej.

Pomnik w najbardziej charakterystycznej dla baroku formie Trójcy Świętej w chwale trzeba zaliczyć do tej grupy dzieł, które mają skromny program ikonograficzny zredukowany do samego przedstawienia Trójcy Świętej. Można takie spotkać na Śląsku w Cieplicach, Gorzanowie, Izbicku, Kłodzku, Laskówce, Lesicy, Nowogrodźcu, Starczowie, Śremie, Uniemyślu, Wysokiej.

Opis według Lydii Baruchsen (Baruchsen 1931, 139)

Trójca Święta z Chrystusem w ludzkiej postaci jako grupa zwieńczająca okrągłą kolumnę.

Znajduje sie na skrzyżowaniu w okolicy stacji kolejowej.

Data wzniesienia: Analiza stylu wskazuje na pierwsze dziesięciolecia XVIII w. (Lutsch mówi o końcu XVII w. (Lutsch 1889, 375)), jednak inskrypcja podaje datę 20.01.1769.

Opis: Prostopadłościenna, długa podstawa. Na niej, wyraźnie horyzontalnie odgraniczony, mniejszy cokół z bocznymi wolutami i przedstawieniem w reliefie na froncie. Koryncka kolumna o gładkim trzonie, z główkami aniołów i girlandami kwiatów na kapitelu.

Zwieńczenie: Trójca Święta w chmurach. Po lewej stronie obserwatora Chrystus, jedynie z szeroko zwisającą przepaską na biodrach; prawą ręką błogosławi, w lewej dzierży krzyż. Po prawej stronie obserwatora Bóg Ojciec, z berłem w prawej ręce, lewa spoczywa na globie, który trzyma na lewym kolanie. Powyżej gołębica symbolizująca Ducha Świętego, otoczona promieniami. Tył płaski.

Zdobienia: Zamknięte dołem woluty. Pojedyncze zagięcie linii konturu; pionowy podział za pomocą wgłębień; girlandy rozetowe.

Ozdoby: Woluty: zamykają się na dole; pojedyncze zagięcie linii konturu; pionowy podział za pomocą wgłębień; girlanda z rozet. Relief przedstawiony we wgłębionej ramie o złamanym konturze: Ucieczka do Egiptu.

Opis ogólny: Pokaźne rozmiary; odpowiednio solidne proporcje poszczególnych części; wykonanie surowe.

Opis ogólny: Wyjątkowo duże wymiary; odpowiednio solidne proporcje poszczególnych części; wykonanie surowe (zgrubne, prymitywne), szczególnie w przypadku plastyki figuralnej. Przeznaczone do oglądania z przodu.

Napisy:
Z tyłu podstawy:
"20. 1. 1769",
poniżej:
„F.S.M. 1810”.

Galeria

  • 2. Drewniany krzyż kapliczką skrzynkową i figurka Maryi na cokole (fot. 2913).

    2. Drewniany krzyż kapliczką skrzynkową i figurka Maryi na cokole (fot. 2913).

  • 3. Głowa jednej z boskich postaci ze zwieńczenia kolumny (fot. 2013).

    3. Głowa jednej z boskich postaci ze zwieńczenia kolumny (fot. 2013).

  • 4. "Ucieczka do Egiptu" - płaskorzeźba na cokole (fot. 2013).

    4. "Ucieczka do Egiptu" - płaskorzeźba na cokole (fot. 2013).

  • 5. Kolumna leżąca obok kapliczki (fot. 2013).

    5. Kolumna leżąca obok kapliczki (fot. 2013).

  • 6. Kapitel (koryncki) i zwieńczenie - rzeźba Trójcy Świętej (fot. 2013)

    6. Kapitel (koryncki) i zwieńczenie - rzeźba Trójcy Świętej (fot. 2013)

  • 7. Tył cokołu z datą 28.1.1769 (fot. 2013).

    7. Tył cokołu z datą 28.1.1769 (fot. 2013).

Zobacz

Literatura

  • Baruchsen Lydia. Die schlesische Mariensäule. Ursprung, Wesen und Beziehungen zu verwandten Denkmalgruppen. Breslau: 1931, s. 139.
  • Lutsch Hans. Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, Bd. 2. Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Breslau. Breslau: 1889, s. 375.
Źródło: „https://silesiacum.pl/w/index.php?title=Kolumna_Trójcy_Świętej_w_Lizawicach&oldid=17783”